Ny fambaboana fanjakana tao Afrika Atsimo, nataon'ny fianakaviana Gupta: lesona momba ny hery pôlitika miasa mangina

Former South African president Jacob Zuma during a past event in 2017. Image credit: GovernmentZA, Attribution-NoDerivs 2.0 Generic (CC BY-ND 2.0)

Filoha afrikàna tatsimo teo aloha, Jacob Zuma, nandritra ny hetsika iray tamin'ny 2017. Tompon'ny sary: GovernmentZA, Attribution-NoDerivs 2.0 Generic (CC BY-ND 2.0)

Fizaràna toerana tany amina ministera, kolikoly sy fanodinkodinana vola — io no fomba nataon'ny fianakaviana Gupta, niraisany petsapetsa tamin'ny filoha tamin'izany fotoana izany, Jacob Zuma, hambaboana an'i Afrika Atsimo tamin'ny alàlan'ny fampiasàna ny ampira ara-toekarena teo an-tànany tamin'ny sehatry ny teknôlôjia, ny harena ankibon'ny tany, ny media ary ny injenieria. Fantatry ny rehetra amin'ny hoe “Fianakaviana Gupta, tamin'ny 1993 ” ireo telo mirahalahy, Atul, Rajesh, sy  Ajay Gupta, dia nanorina orinasa kely misahana ny teknôlôjia tao Afrika Atsimo nandritra ny fifindràn'izy ireo ho ao Afrika Atsimo rehefa avy tany India, ary taty aoriana, taorian'ny nividianany ny petrabola betsaka indrindra tany anatina orinasa isankarazany, dia afaka nampitombo nanaka-danitra ny hareny. Tamin'ny 2016, Atul Gupta dia nasongadina tao anatin'ny Who Owns Whom (Iza  no Tompon'Iza) fikambanana iray tsy miankina manao fikarohana mifantoka amin'ny fandraharahana sy ny indostria Afrikàna, ary hatramin'ny hoe olona hafa volonkoditra manankarena indrindra ao amin'ny firenena. 

Vitan'ity andiana mpirahalahy ity ny naka tombony tamin'ny harena am-pelatànany mba hiasàna mangina tamin'ny alàlan'ny fikolokoloana fifandraisana akaiky tamin'i Jacob Zuma, izay filoha nanomboka ny 2009 mandra-pahatongan'ny fampitsaharana azy tamin'ny 2018. Ho takalon'ny fifehezana sy ny fiasàny mangina, efa ela hatramin'ny 2003 ny zanak’ilay filoha telo aloha no nomena ireo toerana ambony tao anatin'ny vondron'orinasan'ny Guptas, niantohana manontolo ny fampakarambady ary hatramin'ireo trano ao Dubaï.

Io dia mitondra mankany amina fanehoankevitra iray matroka kokoa momba ny mety ho fisian'ny fanararaotana ataon'ireo mpanefoefo erantany.  Indrindra indrindra, ny lalàna misy amin'izao fotoana izao sy ireo mpandrafitra ny pôlitika dia toa miasa eo ambanin'ny fiheverana hoe ny olona tahaka izany dia tsy hitsitsy amin'ny fampiasàna ny dindo pôlitikany.

Mampihomehy, rehefa jerena ny fanalefahana sitrahan'ireo mpisehatra avy ao an-toerana, rehefa ny fitsabahan'ireo governemanta tsy refesimandidy avy any ivelany no resahana, dia misy andiana lalàna momba ny “dindon'ny vahiny natao hamerana sy hanarahana maso izay rehetra fitsabahana amin'ny pôlitika anatiny atao amin'ny anarana firenena vahiny  amin'ny endrika fampielezana fandisoana vaovao, ny adisisika, ny fanomezana misy ambadika pôlitika ary ny fitsikilovana ataon'olontsotra, vondrona iray, fikambanana iray na orinasa iray — hetsika izay i Shina sy Rosia no tena mpiray tsikombakomba manokana amin'izany. Io no niaingàn'ny fandaharanasan'ny Foreign Influence Registration Scheme an'ny Fanjakana Mitambatra (UK) — natao hiadiana amin'ny dindon'ny vahiny sy ny fitsikilovana mba hiarovana ny fikarohana — izay tokony mahazo ny fankatoavan'ny mpanjaka amin'ny 2023. Tahaka izany ihany, tamin'ny 2021, natsofok'i Kanadà ny Tolodalàna momba ny Famoronana Rejistry ny atao hoe Dindon'ny Vahiny, noho ny fahatahorany sao ireo parlemantera sy hafa mpanao lalàna ka hisitraka tombony amin'ny fikolokoloana fifandraisana amin'i Shina. 

Ary araka izany, mamaly ireo lesona azony avy amin'ny Ady Mangatsiaka ny governemanta, dia ny hoe tsy mandrangaranga ady fotsiny intsony ireo fanjakana fa koa amin'ny alàlan'ny hery miasa mangina.  Raha izao tontolo izao efa lasa miha-tonga saina sy matahotra ny hery tsy liberaly miasa mangina avy amin'ireo fitondràna tsy refesimandidy, ny fambaboana fanjakana tao Afrika Atsimo ve no porofo milaza fa tsy ry zareo irery no miasa any an-katokanana any mba hametraka dindo amin'ny pôlitika anatin'ireo fanjakàna liberaly?

 Raha ny raharaha fihinanana volam-bahoaka ao Afrika Atsimo, dia voarohirohjy anatin'ilay tantara ratsy ny filoha teo aloha Jacob Zuma sy ilay fianakaviana Gupta  malaza ratsy. Jacob Zuma niantehitra tamin'ireo torohevitry ny kabinetra mpanome torohevitra erantany Bain and Co. mba hanitsiana ny zotran'ireo andrimpanjakana hifanaraka amin'ny tombontsoan-dry zareo. Orinasam-panjakana dimy amin'ireo lehibe indrindra ao amin'ny firenena no  “nobaboin-dry zareo no sady natsahany ireo sampandraharaha mpanangona hetram-panjakana, SARS.  Ny Kaomisiôna Zondo sy Nugent teraka avy amin'izany dia namboraka fa Rands Afrikàna Tatsimo an-davitrisa no very. Raha maro no nitaraina noho ilay fahaverezam-bola, mbola misy lasa lavidavitra kokoa ny fandrohindrohizana anatina tantara ratsy, isan'izany ny fihisàran'ny toekarena, ny tsy fahavitàn'ny fanjakana miditra an-tsehatra amin'ny resaka fitomboan'ny tsy fananana asa, ny fiharatsian'ny tsy fitoviana sy ny fahantràna, ary hatramin'ny fidinan'ireo fampiasambola vahiny ao amin'ny firenena.

Kanefa, misy fahasahiranan-tsaina aty ambadika, dia ny dindo pôlitika tafahoatra. Ny tantara voalohan'ny Financial Times izay nampipoaka ny tantara ratsin'ilay “fambaboana fanjakana” dia nanondro ny fahafahan'ny fianakaviana Gupta manindry amin'ireo fanendrena ho amin'ny toerana ambony. Ny Minisitry ny Tetibola Mcebisi Jonas, niasa ho lefitry ny minisitry ny tetibola ny 2014 hatramin'ny 2016, nanamafy fa ry Guptas no nanolotra io toerana io ho azy.  Fanampin'izay, Des van Rooyen mpikambana ao amin'ny ANC (African National Congress) dia niaiky fa ry Guptas no nankato ny fanendrena azy ho Minisitry ny Tetibola taorian'ireo andro maro nitsidihany im-betsaka ny tranon'izy ireo nialoha ny fanendrena azy. Dia araka izany, toa manana ny teniny ny fianakaviana Gupta amin'ireo fanendrena ho amin'ny toeran'ny minisitra — zavatra iray heverina ho tsy ara-dalàna ho an'ny ankamaroan'ny lalàna rehetra, raha anatin'ny dindon'ny avy any ivelany ataon'ireo fanjakana tsy refesimandidy.

Indrindra fa tsy irery ry zareo Guptas amin'ny resaka harena. Ny fitomboan'ny tsy fitoviana  sy ny harena tsy voafehy ao anatin'ny fanantontoloana dia niteraka ampahany faran'izay mpanefoefo ao anaty fiarahamonina. Tsy afaka misaraka ny dindo (hery miasa mangina) sy ny vola. Araka izany, ny fahefana tsy voafehy ananan'ireo mpanefoefo ve hiteraka loza mitatao hitera-doza ho an'ny fahitsian'ny politika anatiny sy ny fiandrianam-pirenena? Raha voarohirohy tsotra izao anatina hetsika tsy mifanaraka amin'ny lalàna ny fianakaviana Gupta, isan'izany ny tsolotra sy ny fanaovana kolikoly, ao anatin'ireo vanimpotoana isian'ny  olona ultra-high net worth (UHNW) – mpanefoefo tototry ny hareny, dia azo antoka fa hanaraka ho azy ny dindo mihoatra ny fefy eny amin'ny fitsaràna sy ny pôlitika. 

Ohatra iray vao haingana tamin'ny fampiasàna ny dindo teny amin'ny fitsaràna ilay fankatoavan'i Elon Musk, tsy ela akory izay, ny antoko Repoblikàna ao anatin'ny fanomanana ny fifidianana any Etazonia. Amin'ny ankapobeny dia sorohan'ireo mpitantana ny teknôlôjia ny fanaovana fanambaràna fiandaniana. Kanefa, i Musk, ilay tompo vaovaon'ny Twitter, dia nampiasa ilay sehatra mba hiarovana antoko iray voafaritra manokana. Marobe ny olona no mankasitraka ilay mpamorona ny PayPal izay manana tomban-karena tsy latsaky ny 200 lavitrisa dolara amerikàna ary angamba manaja ny fanapahankeviny, mihoatra noho ny manampahaizana, mpandalina na mpahay siansa pôlitika salantsalany. Araka izany, ireo olomalaza toa an'i Musk dia manana ny dindony, na mifehy ny fomba fijerin'ny daholobe, tsy ilàna fahaizana manokana amin'ny sehatra iray voafaritra akory. 

Fa mbola lalina kokoa ilay olana. Manana harem-be ireo  Multinational corporations (MNCs) ary, avy amin'izany, ny fahefana. Ireo MNCs dia afaka misafidy ireo firenena manana ny rafitra lalàna sy fitsipika tsara indrindra ahafahan-dry zareo mampitombo ny tombony alainy, ary amin'ny farany dia manimba ny lalàna misy eo an-toerana. Matetika ny vola miditra amin-dry zareo  no avantan'ireny orinasa ireny any amin'ireo orinasa napetrany any amin'ireo paradisan-ketra, toa an'i Soisa, Luxembourg, ny Nosy Cayman, sy Singapaoro — izay miteraka vola dolara amerikàna an-davitrisa maro tsy andoavana hetra any amin'ireo antsoina hoe “vola miditra tsy manam-pirenena niaviana.” Nanaka-danitra ireo tombony ka mety hihoatra mihitsy ny harinkarena faoben'ireo firenena manerantany. Mipetraka avy eo ny fanontaniana hoe: Manana fahefana, na dia kely aza, amin'ireo mpisehatry ny MNC ve ireo Fanjakana?

Ny niafaràny, tena nifanao atsimo sy avaratra tamin'ny an'ireo mpisehatra avy amin'ny fanjakàna vahiny ny toetra nasehon'ireo mpanao lalàna manoloana ireo olona UHNW sy ireo MNCs. Raha lazaina amin'ny fomba hafa,  iretsy voalaza voalohany dia mahazo tombony amin'ny fisalasalàna ary heverina ho toy ny mampihatra ny fifehezantena.  Ilay faharoa kosa voaaramaso sy voafehin'ny rafitry ny fisoratana anarana. Io dia na eo aza ny fahafahan'ireo olona UHNW sy ireo MNCs manefy ny fomba fijerin'ny daholobe, ny adisisika, sy ny fanehoana laharampahamehana sadasada eny anatin'ireo sehatra pôlitika. Ny tena ratsy indrindra fotsiny, voasazy — ireo misafidy ny hividy ny fitaoman-dry zareo amin'ny alàlan'ny kolikoly. 

Ao Afrika Atsimo, tsy dia azo sainina loatra ny hiovàn'io lalàna io ho entina mandray ireo vonona ny hampiasa ny hareny mba hividianana dindo pôlitika. Ny tolodalàna iray dia tsy maintsy mandalo amin'ny Antenimieram-Pirenena sy ny Filankeivtra nasiônalin'ireo faritàny, dingana iray nolalovan'ny 90 isanjaton'ireo tolodalàna natolotry ny Mpanatanteraka. Io no mahatonga ny hoe tsy dia azo heverina loatra ny hisian'ny fanovàna ireo lalàna miteraka resabe. 

Toy ny ifehezantsika ny dindon'ireo fanjakana avy any ivelany, tokony ho arindrantsika ve ireo olontsotra sy fikambanana mpisehatra manana dindom-pahefana miavaka amin'ny pôlitika anatiny? Angamba ny karazana rafitra iray fanoratana anarana no mety nanaitra ny fitsabahana aloha loatra tao anatin'ilay tantara ratsin'ny fambaboana fanjakana tao Afrika Atsimo. Tena tomponandraikitra ary tena ilaina ve  hiarovana ny fiandrianam-pirenena – moa ve  fanitsakitsahana ny fahalalahana maneho hevitra, ny zo hanana fiainana manokana, sy ny fahalalahana mivezivezy?  Ho hita eo izay valiny, fa tena mendrika ny horesahana mihitsy satria mitombo ny isan'ireo mpanefoefo manaka-danitra sy ny dindon-dry zareo.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.