Sary natolotr'i Juke Carolina tam-pitiavana .

Ny Talata 27 Septambra, natomboky ny Global Voices ny habaka iray ao amin'ny Twitter  mba hifampiresahana amin'ny fiteny okrainiàna, ilay fitaovana sy fanazàrana tsara indrindra hianarana ny okrainiàna, fampitoviana atao amin'ireo Okrainiàna mpitsoa-ponenana sy ireo olona hafa nafindra toerana, ary mbola maro noho izany aza. Jereo etsy ambany ireo tsonga avy amin'ireo fitanisàna ny resakay tamin'ireo telo nandray anjara, Roman Shemakov, mpamoaka lahatsoratra fahiny tao amin'ny Global Voices, faritra Eorôpa Atsinanana; Aline Sara, mpiara-manorina no sady tale jeneralin'ny NaTakallam; ary Iryna Tiper, mpiara-miombona antoka iray ho an'ny fiteny NaTakallam. Ny antsafa manontolo teo ambany fitantanan'i Marina Khonina, tomponandraikitry ny tetikasa Lingua ato amin'ny Global Voices, dia azonao jerena eto:

https://t.co/Pm8Zl4ZLXO

— Global Voices (@globalvoices) September 27, 2022

Roman Shemakov

“Heveriko fa ny hevitra ankapobeny dia ny hoe: ho an'ireo marobe mpifindra monina ao Eorôpa Atsinanana mamakivaky an'i Okraina, Belarosia, Rosia, Zoerzia, na ireo firenena ao Azia Afovoany, vantany vao miala ny fonenanao ianao, ny teny rosiàna no iraisana. 

Araka izany, mampiasa ny fiteny rosiàna ny ankamaroan'ireo okrainiàna mpitsoaponenana mifandray ao Etazonia, tsy misy hafa ihany koa amin'ny ampahany betsaka amin'ny ao Eorôpa sy ny ampahany betsaka ao Kanadà. Toy izany no zavamisy hatry ny tsy ela akory izao. Saingy ankehitriny, misy fiovàna iray mahatalanjona.  

Na ireo mpifindra monina avy any Rosia tsy mbola nandia velively an'i Okraina aza dia manomboka mianatra ny fiteny okrainiàna, ary ny fianakavian'ireo namanay rehetra dia nanandrana, indraindray tsy ampy fitandremana ihany, mandalo ny tetezamita mankany amin'ny fiteny okrainiàna.  

Izaho mihevitra fa na iza na iza mpikambana ao anatin'ireo taranaka ampielezana dia manam-piaviana mifangaroharo avokoa. Sarotra ny fiteny, ary indrindra moa fa rehefa tonga ao an-tsaintsika ny toedraharaha misy ankehitriny arahan'ilay fananiham-bohitra fanindroany, ary ny dona ara-tsaina faobe koa dia nisy fiantraikany tany amin'ireo fiteny izay nampahazo aina ny olona ny niteny azy. Heveriko fa hatramin'ny nandaozako an'i Okraina dia misy haavo-na fatram-pireharehàna nipoitra, izay mety ho tsy hitako mihitsy tany aloha, izay tena mampientanentana sy maharavo ny olona tokoa ny hampianatra ireo voanteny  okrainiàna ho an'ireo amerikàna naman-dry zareo. Toy ny fony aho mbola teny amin'ny lisea ary tonga voalohany teto etazonia, tsy nisy olona nahalala velively ny toerana misy an'i Okraina.”

“Tsy mipongampongatra ho azy eny ny fiteny — raha ny fitenim-paritra dia ekena, ny tiako ambara dia, toy ny any rehetra any, misy ny fahasamihafàna isam-paritra — fa mitaky fisiana fotodrafitrasa vitsivitsy izany. Mila famatsiambola ny asa fandikàna izany, mila famatsiambola ny fanofanana momba ny fiteny, mila fanohanana be ara-kolontsaina, ary ireny dia zavatra tena mizaka dona mafy avy amin'ireo loza ara-jeôpôlitika, tahaka izay hitanareo amin'izao fotoana izao.

Ary dia fotoana indrindra izao hiantohana ny hisiana tohana betsaka anaty fotoana maharitra ho an'ny fteny okrainiàna, izay mety haharitra hatramin'ny 2023, saingy mbola hitoetra hatramin'ireo taompolo ho avy. 

Tokony hisy ny famatsiambola hahafahan'ireo olona toa an'i Irina handeha hankany Etazonia, hivahiny any Andrefana, hampianatra ny fiteny okrainiàna, satria tsy misy mpampianatra na profesora okrainiàna any Andrefana ka hoe afaka hanome fahafahampo io fahalinana vao teraka io, izay hihamafy orina ato anatin'ny fotoana lavalava fa tsy hoe, hainareo ihany, fiovàna anaty volana vitsivitsy monja noho i Okraina malaza anaty vaovao.”

Aline Sara

“Arahabaina daholo. Faly aho afaka mizara kely momba ny NaTakallam. Ary ny zava-baovao vao nampidirinay, raha resaka fampianarana ny fiteny, dia ny Rosiàna sy ny Okrainiàna. Saingy mba hahafahana mizara feno ny fomba nahatongavanay amin'izao toerana misy anay ankehitriny izao sy ny fomba nanapahanay hevitra hanolotra fampianarana ny fiteny okrainiàna sy rosiàna. Heveriko fa topimaso fohy monja amin'ny atao hoe NaTakallam sy ny tantaran'ny fiandohany no hozaraiko.

Araka izany, dia tany Libanona no niandohan'ny Natakalam rehefa zohiana, firenena niaviako, sy ny adin'ny Siriàna. Ary noho izany, Libanona, tany amin'ny 2014 tany ho any, dia nandray Siriàna niisa 1,5 tapitrisa teo ho eo, tao anaty firenena iray misy mponina miisa 4 tapitrisa. Dia, hainareo ihany, ireo mpitsoa-ponenana. Rentsika ny momba ireo mpitsoa-ponenana, resahantsika ny momba ireo mpitsoa-ponenana, dia resahantsika ny momba ireo voatery nifindra monina, saingy sarotra be ny handray ireo fanamby maro atrehan-dry zareo isanandro vaky. Ary marobe ireo mpitsoa-ponenana sy ireo olona voatery nandao ny tranon-dry zareo. Ka araka izany, izay nitranga, dia mifindra mankany amina firenena iray ry zareo, toy ny nataon'ireo Siriàna nandositra nankao Tiorkia, Libanona, Jôrdania, sns…, afaka mandositra io herisetra mivantana io ry zareo, saingy tsy voaray an-tànan-droa kosa rehefa tonga any amin'ilay firenena. Tsy omena azy ireo ny zo hitoetra na ny zo hiasa.

Efa nananako io fotoana kely nisian'ny tselatra tao an-tsaina io, izay, ianareo mahalala, tsy nahafahako nandeha ho any Siria, tsy afaka aho, handeha sy hiseho vatana miaraka amin'ireo Siriàna izay afaka ny hampianatra ahy ny fiteny Arabo tamin'io fotoana io, fa raha ny marina, tamin'ny alàlan'ny aterineto, mbola afaka ihany aho nifandray tamin-dry zareo. Ary na tsy omena alàlana hiasa ao anatin'ny toekarena libaney aza ry zareo, io fanjakàna virtoaly vaovao io kosa dia karazana iray tsy misy sisintany.

Araka izany dia nisaina fotsiny aho hoe, izao izany, maninona moa raha mamorona fandaharanasa iray ahafahako mianatra ny fiteny Arabo, ka ny mpiahy ahy dia ho Siriàna nafindra toerana, izay tsy ho afaka ny hahita asa maharitra mihitsy eo an-toerana ao anatin'ilay firenena nandray an-dry zareo. Nefa na izany aza, ry zareo afaka ny ho ety anatin'ity habaka virtoaly ity, ary afaka hampianatra ny fitenin-dry zareo, ny kolontsainy ary ny tantaran-dry zareo — satria heveriko fa zavadehibe tokoa ho an'izao tontolo izao ny mahafantatra ireo tantaran'olona voatery nandositra ny trano fonenany, mba hanorina fitserana manangana fifampihainoana. Dia toy izany no nananako hevitra hamorona ny NaTakallam.

Ary tsy ela akory izay no nisainanay, azonareo? hoe afaka manao zavatra ho fanampiana ireo Okrainiàna ve izahay? Afaka manao zavatra ho fanampiana ireo Rosiana mpisintaka ve izahay, izay miaina zava-tsarotra ihany koa? Ary dia somary fotoana nahery tokoa. Nisy ihany koa fampilaharana hafa natao tamin'i Okraina sy Siria, tamin'ny resaka pôlitika, izany hoe i Rosia no ao an-damosin'ny ankamaroan'ny zavatra betsaka mitranga ao Siria noho ny fanohanany ny fitondran'i Assad. Marobe ireo Siriàna no manana fahatsapàna hafa kely ho toy ny lasa vatom-panorona anatin'ilay kilalao, sy fahatsapana manokana firaisankina amin'ny vahoaka okrainiàna.

Ka dia niaraka tamin'ireo mpiasa tao aminay, nanapaka hevitra izahay ny hivory sy hieritreritra: Ho azontsika atao ve izany? Azo atomboka ve ny okrainiàna sy ny rosiàna nefa hay tsara koa, hainareo tsara, fa tsy manampahaizana momba izany izahay no sady tsy manana fahaizana momba ny faritra? Nefa vetivety dia hitanay fa tsy zavatra sarotra tanterahana izany. Ary tamin'ny lafiny iray, tena ho marika fotsiny hoe tsy olana izay fiteny ampiasainao, sa tsy izany? Tsy olana izay firenena niavianao. Rehefa iny ianao fa voafandrika anaty fifandonana — rehefa iharan'ny fanitsakitsahana ny maha-olombelona ianao, efa tsy rariny tsotra izao izany. Dia izany no hafatra tao ambadiky ny Natakalam. Mino ny fizaràna ny tantaran'ireo olona ihany koa izahay. Araka izany dia faly ny rehetra nandre ny tantara tsy mampinon'ireo Okrainiàna be herimpo izay niharan'io ady faran'izay tsy misy ilàna azy sy mahatsiravina io. Araka izany, toy izany raha lazaina fohifohy ny momba ny làlana nizoran'ny NaTakallam sy ny fomba nanombohanay ny okrainiàna sy rosiàna ary ny fomba fizotrany hatreto.”

Iryna Tiper 

“Ny tiako hambara dia zavatra samihafa mihitsy ny mampianatra ny fiteny okrainiàna amin'ny vahiny fa tsy toy ny amin'ireo mpiteny rosiàna, satria ireo mpiteny Rosiàna dia mahazo ny hevitry ny teny maro avy amin'ny okrainiàna, nefa ireo mpiteny anglisy tsy mahay azy ireny. Araka izany, ho an'ireo mpiteny rosiàna, haingana kokoa ny dingana fianarana ny fiteny okrainiàna raha oharina amin'ireo mpiteny anglisy. 

Tena nahatsikaritra tokoa aho fa marobe ny olona izay tsy niteny okrainiàna fa nampiasa fotsiny ny rosiàna no manandrana ankehitriny mba hiteny okrainiàna.

Ny zavadehibe indrindra dia ny hahitàna mpampianatra mahay hanampy anao hianatra ny fiteny okrainiana, ary hoe ny olona maniry hianatra okrainiàna mba hahita mpampianatra iray eny amin'ireo sehatra toy ny NaTkallam sy ny maro hafa.”