- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

«Izahay vahoaka indizeny no ampangain'ireo media ho niandohan'ny afo»

Sokajy: Bolivia, Media sy Fanoratan-gazety, Mediam-bahoaka, Teratany, Tontolo_iainana, Rising Voices

Sarin'i Mario Quezada Beyayo nopihan'i Jessica Peñaloza Cladera ho an'ny Rising Voices.

11 no fitambaran'isan'ireo tanora avy amina vondrompiarahamonina vazimba teratany sy afrô-bôliviàna avy amin'ny faritra  Gran Chaco ao Bôlivia tonga nandray anjara tamin'ilay atrikasa nomena anarana hoe Roipea Taperai, izay nadika avy amin'ny teny guaraní «Abriendo Sendas» (Manokatra làlana). Ilay fihaonana dia natao hisaintsainana ireo fomba fiteny amin'ny tontolon'ny haino-vaky-jery bôliviàna rehefa manao tatitra momba ny fiovàn'ny toetrandro na momba ireo vahoaka vazimba teratany ao amin'ny faritra. Azonao atao ny mahafantatra misimisy kokoa momba ilay tetikasa eto [1]. Ny manaraka eto ambany dia antsafa iray nifanaovana tamin'ny iray amin'ireo mpandray anjara tamin'io atrikasa io.

Mario Quezada Beyayo dia avy amin'ny vondrompiarahamonina Eiti ao amin'ny faritra Gran Kaipependi Karaguaicho- Kereimba Iyambae [2]. Mianatra ao amin'ny Sekoly Fianarana ny Asa Fanaovana Gazety Indizeny izy sady koa mpikambana mavitrika ao anatin'ny vondrompiarahamonina misy azy, satria mandray anjara tsy tapaka amin'ireo fivoriana karakarain'ny Urubichá [3] miaraka amin'ny filankevitr'ireo loholona guaraníes, izay manampahefana eo an-toerana.

Ho azy, zavadehibe raha toa ny media ka mitàna toerana tetezana hanentana ny olona bebe kokoa momba ny fambolena hazo sy ny famerenana mampiasa izay mbola azo ahodina. Nandritra ny nandraisany anjara tamin'ny atrikasa  Roipea Taperai, nohalalininy ireo rahonteny, ary ao anatin'ity antsafa ity no anehoany ny fomba fijeriny.

Rahonteny ahitana ny «Chaco» sy «loza voajanahary» navoakan'ny Media Cloud.

Rising Voices (RV): Nandritra ny atrikasa dia nisafidy rahonteny ireo mpandray anjara no sady namaritra lohahevitra. Ho anao, nosafidianao ny rahonteny nitadiavana ny hoe  «Chaco» sy «loza voajanahary». Ao anatin'io rahonteny io, nofaritanao ny “fahamaizan'ny ala” ho toy ny teny iray hosaintsainina. Amin'izay indrindra, ahoana no fahitànao ny fanehoan'ny media ireny lohahevitra ireny?

Mario Quezada Beyayo (MQB): Nahasarika ny saiko kokoa tao anatin'ilay rahonteny,[ny fehezanteny] «Firehetan'ny ala ao  Chiquitania [4]». Miresaka be ny fahamaizan'ny ala [ireo media] ary miampanga ny maro [aminay], izahay vahoaka teratany, ho nanao ireny afo ireny.

RV: Teny toy ny ahoana no tokony hananan'ilay rahonteny ho entina anatin'ilay fehezanteny “firehetan'ny ala”?

MQB: Ny teny tokony hanànana dia ny hoe fambolena hazo amin'ny faritra sy ireo ala mihasimba.

RV: Nandritra ny atrikasa, ny vondrona dia namorona rahonteny iray [1] avy any an-tsaina niaraka tamin'ireo lohahevitra heveriny fa maneho azy ireny. Hazavao hoe inona no teny navoitranao tao anatin'ny rahonteny natolotrao, ary inona no antony?

MQB: Mamerina indray, satria tsy maintsy havaozina ny ala simba. Ny fahamaizana nateraky ny afo dia mamono ny alantsika no sady mandoto ny rano izay sotrointsika mba hivelomana, ary [mamono] ny biby.

¿RV: Inona no tsy voalaza na tsy resahana any anatin'ireo media ao amin'ny faritra misy anao?

MQB: Tsy lazain-dry zareo ny tsy fahampian-drano sy ny tsy fisian'ny fanampiana tonga any. Indraindray, lazain'[ireo media] fa nalefa ny sakafo, saingy tsy tonga any […] amin'ireny vondrompiarahamonina ireny, angamba tonga any amin'ireo faritra hafa izay akaiky kokoa fa [tsy mandeha] lavitra ry zareo, ary noho izany dia tsy fantany ny fomba fiainan'ireo any anaty vondrompiarahamonina hafa, toy ny guaraní.

RV: Inona no tianao ho fantatr'ireo mponina ao Gran Chaco momba ny fiovàn'ny toetrandro ao amin'ny faritra misy anao?

MQB: Tiako raha mba fantatra ny lanjan'ny fikolokoloana ity planetantsika ity sy ny natiora. Hoe raha manapaka hazo, mila mamboly ho solony, ary tsy ariariana ny fako, fa ahodina ho azo ampiasaina indray.

RV: Inona no tianao ho fantatry ny vahoaka bôliviàna sy izao tontolo izao momba ny fiovàn'ny toetrandro ao amin'ny faritra misy anao?

MQB: Ilaina any anatin'ireo vondrompiarahamonina io tohana io. Mamely mafy ny haintany ary maro no manapaka hazo.

Ny 2 sy 3 Jolay 2022 no natao tao amin'ny kaominina Charaga, any atsimon'ny departemantan'i Santa Cruz [Bôlivia] ny atrikasa iray momba ny fanabeazana. Nanohana azy io ny Global Voices, amin'ny maha-mpiara-miombona antoka azy amin'ny Fundación Avina [5], ao anatin'ilay tetikasa «Fitrandrahana sy Fitarihan-dàlana ireo fitantaràna momba ny fiovàn'ny toetrandro ao Gran Chaco», ao anatin'ilay tetikasa faobe «Voces para la Acción Climática [6]» (Feo ho an'ny Hetsika Toetrandro). Ho an'io atrikasa io, ny Global Voices dia niaraka niasa tamin'ny Sekoly Indizeny Fianarana ny Asa Fanaovana Gazety, tetikasa iray natomboky ny ONG ORÉ Organización de Apoyo Legal y Social [7] (Fikambanana Fanohanana araka ny Lalàna sy ara-tSôsialy).
Nandray anjara tamin'ny resaka nifanaovana tamin'i Marco Quezada i Jessica Peñaloza Cladera [8].