Sary nomen'i Talwyn Baudu ary nahazoana alalana.

Ity lahatsoratra ity dia ampahany amin'ny andiana antsafa nifanaovana tamin'ireo nifandimby nanao ny fanentanan'ny Rising Voices tao amin'ny @EuroDigitalLang.

Ahoana no fomba hitondrana ny fiteny vitsy an'isa an-tserasera? Mitrandraka ireo fanamby sy fanantenana amin'ny tontolon'ny aterineto amin'ny fizarana ny teny Breton, fiteny iray mihavitsy mpiteny hatrany, i Talwyn Baudu. Ampiasaina voalohany indrindra any Bretagne Andrefana, faritra any farany avaratr'i Frantsa ny Breton, iray amin'ireo fiteny Celtic miisa enina mbola misy. Voasokajy ho fiteny tandindonin-doza ho lany tamingana ny Breton, ka manodidina ny 200.000 eo ho eo sisa no mpiteny azy, izay efa zokiolona avokoa ny ankamaroany. Miasa ho mpanampy amin'ny famokarana ao amin’ny Brezhoweb/WebTV, ilay hany fantsona fahitalavitra amin'ny teny Breton i  Talwyn ary mino izy fa afaka miasa ho paikady fihazonana ny fiteny ny fanokafana bebe kokoa amin'ny sehatra anjotra ny Breton rehefa mihena ny fahitana azy ivelan-jotra, sady mandrisika ny fianaran'ireo taranaka tanora izany.

Rising Voices (RV): Mba lazao anay ny momba anao sy ny asanao mifandraika amin'ny fiteny.

Talwyn Baudu (TB): I was born in western Brittany, and I am a native Breton speaker, as it is the language I speak with my father. I also speak English at home, as my mother is from Cornwall, UK. Therefore, I grew up in a trilingual environment (Breton, English, French) and was introduced to some snippets of the Cornish language when I visited my family in Cornwall, UK.

Naturally, through my upbringing, I was interested in the role, power and impact of minority languages in society. As such, I moved to Wales and undertook some research on the Breton language for my undergraduate dissertation as well as my master’s and doctoral thesis.

I have mostly worked on young people’s minority language practices and ideologies. Firstly, for my masters, I wished to better understand the role of pupils’ experiences in Breton language education and the way these experiences subsequently impacted their decision in transmitting the Breton language to their children as new parents.

For my doctoral thesis, I compared the impact of Breton and Corsican language education on pupils’ minority language ideologies and practices. As such, I aimed to understand how the education system in France influences pupils’ attitudes and language use. I also examined how the different language acquisition programmes and language communities shape the way pupils interact and appropriate the minority language.

Currently, I am now working as a production assistant for a Breton language media WebTV, the only television channel that broadcasts only in Breton.  

Talwyn Baudu (TB): Teraka tany amin'ny faritra andrefan'i Bretagne aho, ary mpiteny Breton zanatany, satria io no fiteny iresahako amin'ny raiko. Miteny anglisy koa aho ao an-trano, satria avy any Cornwall, Fanjakana Mitambatra ny reniko. Noho izany, nihalehibe tao amin'ny tontolon’ny fiteny miisa telo aho (Breton, Anglisy, Frantsay) ary nampahafantarina ny ampahany sasany amin'ny fiteny Cornish rehefa nitsidika ny fianakaviako tany Cornwall, Fanjakana Mitambatra.

Mazava ho azy, rehefa nihalehibe aho, dia liana tamin'ny fandraisana anjara, ny hery ary ny fiantraikan'ny fiteny vitsy an'isa eo amin'ny fiarahamonina. Noho izany, nifindra tany Pays de Galles aho ary nanao fikarohana momba ny teny Breton hanaovana boky fikarohana ho an'ny taona voalohany sy hanomana fanohanan-kevitra hahazoana ny maitrise sy doctorat.

Tamin'ny fampiharana ny fiteny vitsy an'isa sy ny firehan-kevitra ampiasain’ny tanora no tena niasako. Voalohany indrindra, amin'ny mari-pahaizana maîtrise, tiako ny hahatakatra bebe kokoa momba ny anjara asan’ny traikefa hitan’ny mpianatra avy amin'ny fanabeazana ny teny Breton sy ny fomba fiantraikan'ireo traikefa ireo taty aoriana tamin'ny fanapahan-kevitr'izy ireo amin'ny fampitana ny teny Breton amin'ny zanany rehefa ray aman-dreny izy ireo.

Amin'ny fanohanan-kevitra hahazoana doctorat, nampitahaiko ny fiantraikan'ny fampianarana teny Breton sy Corsican amin'ny fotokevitra sy fampiharana ny fiteny vitsy an'isa ataon'ny mpianatra. Noho izany, nikendry ny hahatakatra ny fomba fiantraikan'ny rafi-panabeazana eto Frantsa amin'ny fihetsiky ny mpianatra sy ny fampiasana ny fiteny aho. Nodinihiko ihany koa ny fomba namolavolan'ireo programam-pampianarana momba ny fiteny samihafa sy ireo vondrom-piarahamonina amin’ny fiteny mandrafitra ny fomba ifandraisan'ny mpianatra sy ny fifanararahany amin'ny fiteny vitsy an'isa.

Amin'izao fotoana izao aho miasa ho mpanampy amin'ny famokarana ho an'ny  WebTV, fampitam-baovao amin'ny fiteny Breton, sady ilay hany fantsom-pahitalavitra mandefa fandaharana amin’ny teny Breton.

RV: Manao ahoana ny fiteninao amin'izao fotoana izao na an-jotra na ivelan-jotra?

TB: The Breton language is traditionally and mostly spoken in western Brittany. Moreover, the language is in sharp decline, as it has lost about 80 percent of its speakers in just 70 years. Whereas there are approximately 200,000 speakers today, there were over one million speakers at the start of the 20th century. Moreover, most of the speakers are elderly, as 79 percent of speakers (appr.158 000 people) are over the age of 60. It is estimated that there are approximately 10,000 speakers between the ages of 15 to 39 years old, and they only make up 5 percent of the Breton-speaking cohort. However, despite the sharp decline of the language, there are some young Breton speakers, who have mostly learnt the language at school or in adult courses, who speak it among themselves. 

Online, the Breton language remains quite visible despite its low number of young speakers. This is thanks to the Breton language webTV, Brezhoweb, videos produced by a couple of people on YouTube and Twitch, Facebook groups, translated Wikipedia pages, and some videos posted in Breton by the state French TV in Brittany, France 3, dictionaries, etc. However, although Facebook has introduced a Breton interface, there is a need for Google platforms to introduce more Breton.

TB: Ara-pomban-drazana sy matetika no ampiasana ny fiteny Breton any amin'ny faritra andrefan'i Bretagne. Ankoatra izany, mihena be ny fampiasana ilay fiteny, satria very amin’ny 80 isanjaton’ny mpiteny azy izy tao anatin’ny 70 taona monja. Maherin’ny iray tapitrisa tamin’ny fiandohan’ny taonjato faha-20 ny mpampiasa ilay fiteny raha 200 000 eo ho eo izany sisa ankehitriny. Ankoatra izany, efa zokiolona ny ankamaroan'ny mpampiasa ilay fiteny, satria mihoatra ny 60 taona ny 79 isanjaton'izy ireo (eo ho eo amin'ny mponina miisa 158 000 eo). Tombanana fa eo ho eo amin’ny 10.000 eo ny mpampiasa ilay fiteny eo anelanelan’ny 15 ka hatramin’ny 39 taona, ary mandrafitra ny 5 isanjaton’ny vondrona miteny breton ihany izy ireo. Na dia izany aza, na dia eo aza ny fihenana betsaka amin'ny fampiasana ilay fiteny, dia misy tanora miteny breton sasany, izay nianatra ny fiteny tany am-pianarana na tany amin'ny taranja ho an'ny olon-dehibe, izay samy miteny izany.

Amin'ny aterineto, mbola hita tsara ny fiteny Breton na dia vitsy aza ny tanora mpiteny azy. Izany dia noho ny webTV amin'ny teny Breton, Brezhoweb, horonantsary novokarin'ny olona roa tao amin'ny YouTube sy Twitch, ny vondrona Facebook, ny pejy Wikipedia nadika teny, sy ny horonantsary sasany navoakan’ny fahitalavi-panjakana frantsay tamin'ny teny breton any Bretagne, France 3, ary ny rakibolana, sns. Na izany aza, ilaina ny sehatra Google hampidirana Breton bebe kokoa na dia nampiditra pejy fandraisana amin'ny teny Breton aza ny Facebook.

RV: Inona no antony manosika anao hahita ny fiteninao amin'ny sehatra nomerika?

TB: Considering that we all spend a significant amount of time online, we should ensure that Breton speakers can have access to Breton language videos and texts, as well as guarantee that speakers feel confident to write in the minority language online without any backlash from the French or Breton language community. Moreover, as Breton is not a community language offline, the online community and space are essential to maintaining a relationship with the language (specifically after compulsory education).

TB: Raha jerena ny fandaniantsika fotoana amin'ny aterineto, dia tokony ho azo antoka fa afaka miditra amin'ny horonantsary sy lahatsoratra amin'ny teny Breton ny mpiteny Breton, sady azo antoka fa hatoky tena hanoratra amin'ny fiteny vitsy an'isa anjotra tsy misy fanilikilihana avy amin'ny vondrom-piarahamonina miteny frantsay na breton. Fanampin'izany, noho ny tsy maha-fitenin'ny vondrom-piarahamonina ivelan-jotra ny Breton dia tena ilaina ny habaka sy ny vondrom-piarahamonina an-jotra amin'ny fihazonana fifandraisana amin'ilay fiteny (indrindra amin'ny fianarana tsy maintsy atao).

RV: Lazalazao ny sasany amin'ireo fanamby manakana ny fiteninao tsy hampiasaina amin'ny aterineto.

TB: The main issue that prevents the language from being used online is the lack of use of the language offline. Speakers will share texts and videos in the minority language only if they speak it daily offline, and the online and offline communities can rarely be separated as distinctive spaces. Moreover, as with all minority languages, financial state support is indispensable to maintain visibility online. Finally, another issue is that the online world is now run by big corporations and until the Breton language is included in Google Translate, people will continue to write mostly in majority languages. Indeed, as tweets or Facebook posts cannot be automatically translated, people will prefer to write in English or French as they will receive more online interaction.

TB: Ny tsy fahampian'ny fampiasana ny fiteny ivelan'ny aterineto no olana lehibe manakana ny fiteny tsy hampiasaina amin'ny aterineto. Hizara lahatsoratra sy horonantsary amin'ny fiteny vitsy an'isa ny mpampiasa ny fiteny raha toa ka mampiasa izany isan'andro ivelan'ny aterineto izy ireo, ary zara raha azo avahana ho sehatra samihafa ny vondrom-piarahamonina an-tserasera sy ivelan'ny aterineto. Fanampin'izany, toy ny amin'ny fiteny vitsy an'isa rehetra, tena ilaina ny fanohanan'ny fanjakana ara-bola mba hihazonana ny fahitana izany amin'ny aterineto. Farany, olana iray hafa ny hoe tantanan'ny orinasa lehibe ny tontolon'ny aterineto ankehitriny ary hanohy hanoratra amin'ny fiteny maro an'isa ny olona mandra-piditry ny teny Breton ao amin'ny Google Translate. Satria tokoa moa tsy mandehahoazy ny fandikantenin’ny sioka na lahatsoratra ao amin'ny Facebook dia aleon'ny olona manoratra amin'ny teny anglisy na frantsay satria hahazo fifandraisana an-tserasera bebe kokoa izy ireo amin’izany.

RV: Araka ny hevitrao, inona no dingana mivaingana  azo atao mba handrisihana ny tanora hanomboka hianatra ny fiteniny na hanohy hampiasa ny fiteniny? 

TB: Young people will start learning the language if their parents put them in Breton language school. However, it is important to assure that they continue to use it. Indeed, the most important thing is for people to create a safe space, whether a classroom or just a group of friends where young people can freely speak the language. Moreover, it is also important to ensure that young people are immersed in the language at school, as only offering a few hours a week will not allow them to have significant knowledge in the language to speak it at ease. Finally, languages are attached to experiences, and thus it is important to offer spaces that are not attached to formal education or authority (teachers, parents, the state).

TB: Hanomboka hianatra ilay fiteny ny tanora raha ampidirin'ny ray aman-dreniny any amin'ny sekoly mampiasa teny Breton izy ireo. Na izany aza, zava-dehibe ny fiantohana ny fampiasan’izy ireo izany. Zava-dehibe indrindra tokoa moa ny fananganan’ny olona toerana azo antoka, ​​na io efitrano fianarana na vondrona namana fotsiny izay ahafahan'ny tanora miteny malalaka ilay fiteny. Ankoatra izany, zava-dehibe ihany koa ny hahazoana antoka fa miroboka tanteraka amin'ilay fiteny ny tanora any am-pianarana, satria tsy ampy azy ireo ny fanomezana ora vitsivitsy isan-kerinandro fotsiny mba hahamaila-piteny amin'ilay fiteny. Farany, mifamatotra amin'ny zavatra iainana ny fiteny, ary noho izany, zava-dehibe ny manolotra sehatra izay tsy mipaingotra amin'ny fanabeazana na amin’ny fahefana (mpampianatra, ray aman-dreny, fanjakana).