[1]Kilonga Chakma ao Rangamati, Bangladesh. Sary tao amin'ny Flickr avy amin'i Mohammad Tauheed [1]. CC BY-NC 2.0 [2].
Ahitana foko sy fiaviana vazimba (Adivasis [3]) maherin'ny 50 [4] karazana manana karazam-piteny 35 farafahakeliny i Bangladesh. Tamin'ny 19 Jolay 2022, namoaka [5] toromarika ho an'ny fantsona fahitalavitra 35 ny Minisiteran'ny Fampahalalam-baovao sy ny Fampielezam-peo niangavy azy ireo tsy hampiasa ny voambolana hoe “Adivasi” (vazimba teratany), ka nanondroana ny fanitsiana faha-15 amin'ny Lalàmpanorenana.
Namoaka [6] toromarika ny minisitera tamin'ny alalan'ny taratasy navoakan'ny Tale Jeneralin'ny Fitsikilovan'ny Tafika (DGFI) ary nandrisika [7] izay rehetra mety ho mpandaha-teny – ny mpampianatra ambony, ny manam-pahaizana manokana, ny mpanao gazety ary ny mpikambana hafa ao amin'ny fiarahamonim-pirenena izay mety handray anjara amin'ny lahateny sy fandaharana hafa amin'ny fahitalavitra manamarika ny Andro Manerantanin'ny Vahoaka Vazimba teratany [8] tamin'ny 9 Aogositra mba hanaja ny adidy araka ny Lalàmpanorenana tsy hampiasa ny teny hoe Adivasi rehefa miresaka fiaviana ara-poko.
Vakio bebe kokoa: Bangladesh: Teratany sa tsy teratany, izany no fanontaniana [9] [mg]
Inona amin'ny anarana?
Ahitana toko vaovao manasongadina ny filàna fiarovana ny kolontsaina sy ny lova navelan'ny Adivasis (vazimba teratany) ny fanitsiana faha-15 [10] amin'ny Lalàmpanorenan'i Bangladesh nanankery tamin'ny 30 Jona 2011. Na izany aza, tondroiny ny foko indizeny [11] tahaka ny “upa-jati” (fiaviana), “khudro nrigoshthi'” (vondrom-poko madinika), “khudro-shomprodai” (fiarahamonina kely), ary “khudro-jatishotta” (firenena/vahoaka kely). Tamin'ny resadresaka iray, nilaza [12] ny Minisi-Panjakana misahana ny Kolontsaina Promod Mankin tamin'izany fotoana izany fa misalasala ny hankatoa ny Adivasi ny governemanta satria isalasalany ny maha-foko Bengalis teratany (azy) ao amin'ny firenena.
Araka ny fanisam-bahoaka tamin'ny taona 2022 [13], manana mponina 165 tapitrisa i Bangladesh, ka ny 1 isanjato monja [14] amin'ireo no an'ny foko vitsy an'isa ary ny ankamaroany mihoatra ny 98 isanjato no Bengalis. Misy Bangladeshita sasany koa manohana [15] ny fotokevitry ny governemanta amin'ny fanasongadinana fa maro amin'ireo foko ireo no tsy tompon-tany fa voanjo; na izany aza, tian'izy ireo hanana fahalalahana sy zo mitovy amin'ny Bengali ihany koa izy ireo.
Izany foto-pampianarana izany dia avy amin'ny nasionalisma tokam-pijery [16] sy ny mari-panondroana voavaritry ny politika sy ny fihevitry fanjakana. Na izany aza, efa elaela izao, misy vondrom-poko vitsy an'isa ao amin'ny firenena mitaky [17] ny fankatoavana ny Adivasis.
Fanamelohana ny toromarika
Rehefa nalaza [18] haingana tao amin'ny media sosialy ny toromarika tamin'ny 19 Jolay, dia nisy adihevitra vaovao momba ity raharaha ity. Mpikatroka ny zon'olombelona, mpanabe, mpikaroka ary mpikambana ao amin'ny vondrom-poko no nanohitra [19] ny toromarika.
Nilaza tamin'ny haino vaky jery [19] i Deepayan Khisa, Sekreteran'ny Famoahana sy ny Torohay ao amin'ny Forum Adivasi, fa fanitsakitsahana ankitsirano ny fahalalaham-pitenenan'ny maha-poko ny fampilazana ary manohintohina ny fahalalahan'ny media.
Naneho [20] fahatairana ny Vaomiera Iraisampirenena Chittagong Hill Tracts (CHT) [21] ary niantso ity toromarika ity “ho tena tsy demaokratika sy manambany ny vazimba teratany”.
Nanoratra tao amin'ny Facebook [22] i Faruk mpanao gazetin'ny AHM:
বাংলাদেশে আদিবাসী যদি না থাকে, তবে সরকারকে আগে আদিবাসী বিষয়ক সংসদীয় ককাস, বাংলাদেশ আদিবাসী ফোরাম ইত্যাদি নামক ব্যবসায়ী প্রতিষ্ঠান ও সংগঠনগুলো নিষিদ্ধ করতে হবে এবং এমপি মন্ত্রীদের আদিবাসী শব্দ প্রয়োগ বন্ধ করতে হবে। তখন এই প্রজ্ঞাপন সার্থক হবে।
Raha tsy misy Adivasis teto Bangladesh, dia tokony handrara ny fikambanan'ny mpandraharaha sy ny fikambanana toy ny Fivoriambe Parlemanteran'ny Raharaham-bazimba [23], ny Forum Adivasi Bangladesh [24] sns aloha ny governemanta ary tokony hitahatra amin'ny fampiasana ny voambolana “Adivasi” ny manampahefana ao amin'ny governemanta ary tafiditra amin'izany ihany koa ny parlemantera. Dia hisy dikany io toromarika io.
Raha ny marina, tamin'ny Desambra 2019, nandefa taratasy ho an'ireo ONG-FTMF enina [25] ahitana Adivasi amin'ny anarany ny biraon'ny governemanta misahana ny raharahan'ny ONG-FTMF ao amin'ny governemanta, mangataka azy ireo hanova ny anarany.
[26]Ao amin'ny fetibe isan-taonan'ny Chakma ao Kotheen Chibor Daan. Saripika tao amin'ny Flickr an'i Mohammad Tauheed [26]. CC BY-NC 2.0 [2].
Nilaza tao amin'ny lahatsary iray tao amin'ny Facebook [27] i S Bikash Chakma fa malahelo izy noho ny toromarika avy amin'ny governemanta:
আমি একজন আদিবাসী এটা নিয়ে আমার কোন সন্দেহ নেই। কিন্তু আপনারা জোর করে আমাকে অন্য পরিচয়ে পরিচিত করতে চাইছেন কেন?
Adivasi aho – tsy isalasalana izany. Fa maninona ianao no te-hametraka an-keriny fa manana mari-panondroana hafa aho?
Navoitran'ny [28] mpanoratra Ahmed Aman tamin'ny fanitsiana faha-15 ny lalàmpanorenana izao:
“আদিবাসী” শব্দের পরিবর্তে সেখানে উপজাতি, ক্ষুদ্র জাতিসত্তা এবং নৃ-গোষ্ঠী শব্দ তিনটি যোগ করা হয়েছে। কিন্তু সংবিধানের কোথাও এটা উল্লেখ করা হয়েছে কি যে, এখন থেকে আর “আদিবাসী” শব্দ ব্যবহার করা যাবে না, করলে সেটা সংবিধান অবমাননা কিংবা রাষ্ট্রদ্রোহিতা বলে গণ্য করা হবে? বিষয়টি পরিস্কার না করা পর্যন্ত টকশো কিংবা প্রিন্ট ও ইলেকট্রনিক মিডিয়ায় “আদিবাসী” শব্দ ব্যবহার না করার নির্দেশ দেওয়াটা কতটা যুক্তিযুক্ত?
Hanoloana ny teny hoe “Adivasi”, teny telo no nampiana [ao amin'ny lalàmpanorenana]: fiaviana, vondrom-poko vitsy an'isa ary vondrom-piaviana. Fa voalaza na aiza ao amin'ny lalàmpanorenana fa tsy azo ampiasaina intsony ny teny hoe Adivasi? Raha voatonona ve dia hoheverina ho fanitsahana ny lalàmpanorenana sa fivadihan-(tanindrazana) ? Tena mitombina ve ny mandidy ny tsy hampiasa ny teny Adivasi (vazimba teratany) amin'ny lahateny na amin'ny haino vaky jery an-taratasy sy elektronika mandra-pilamin'ny olana?
Arafatul Islam mpanao gazety manoratra tao amin'ny teny Deutsche Welle Bengali [29]:
আদিবাসী, উপজাতি বা ক্ষুদ্র নৃগোষ্ঠী – যেটাই বলা হোক না কেন, এ সব গোষ্ঠীকে বাংলাদেশ রাষ্ট্র একটি অধিকার সুনির্দিষ্টভাবেই দিচ্ছে৷ এঁরা সরকারি বিশ্ববিদ্যালয়ে এবং সরকারি চাকুরির ক্ষেত্রে কোটা সুবিধা পান৷ এই সুবিধা তাঁদের উন্নতির পথে সহায়তা করছে৷ তবে তা পর্যাপ্ত নয়৷
Vazimba teratany, foko na vondron'olona vitsy an'isa – na inona na inona anarana iantsoana azy, ny fanjakana Bangladesh dia manome zo manokana ho an'ireo vondrona rehetra ireo. Mahazo tombony izy ireo hanana quota hisoratana anarana any amin'ny oniversitem-panjakana sy amin'ny asan'ny governemanta. Ireo fitaovana ireo dia manampy azy ireo handroso, saingy tsy ampy izany.
Nanoratra tao amin'ny Facebook [30] i Samudoy Chakma avy ao Rangamati:
We have been fighting for our identity as “Indigenous” from the beginning. They call us “upojati” (tribes) which includes nothing but an insult to us.[..]
We are an Indigenous community in Bangladesh. We have our languages, we have our own culture, and we have our traditions.
August 9 is the “International Indigenous Day”. I'm Marma from Bangladesh. I belong to the Indigenous community.
Efa hatramin’ny voalohany izahay no niady ho an’ny maha-“vazimba” anay. Antsoin'izy ireo hoe (foko) “upojati” izahay izay tsy inona fa fanevatevana anay.[..]
Fiaraha-monina vazimba teratany ao Bangladesh izahay. Manana ny fiteninay izahay, manana ny kolonay ary manana ny fombanay.
“Andro iraisampirenena ho an’ny vazimba” ny 9 aogositra. Izaho dia Marma avy any Bangladesh. Anisan'ny vondrom-piarahamonina vazimba aho.