Pikantsary avy amin'ny lahatsary “Karakol” vao avy navoakan'i Mabel Matiz's
Ny andro farany tamin'ny iray volan'ny Fireharehana, ilay Tiorka mpihira sy mpanoratra tononkira, Mabel Matiz, izay Fatih Karaca no tena anarany, dia namoaka hiram-pitiavana vaovao iray mitondra lohateny hoe “Karakol” [“Paositry ny Pôlisy”] manasongadina ny tantaram-pifankatiavan'ireo mitovy fananahana. Milalao ao anatin'ilay lahatsary i Matiz, miaraka amin'ilay Tiorka lasibika, Serdar Bileke. Rehefa mihira i Matiz, ny tononkira dia mitarika ireo mpihaino hitety ny tantaram-pitiavan'ireo lehilahy:
Mandritra ny harivako sy ny aliko manontolo, mangetaheta anao aho. Isaky ny mangiran-dratsy, isaky ny fiposaha-masoandro, zavatra azo antoka aminao no tazako. Poizina ho ahy ianao, tsy vitako ny hiverin-dàlana amin'ity. Rakotra mangana, tifitra nivilana, nilaza ny tsy hitia tahaka izao intsony aho, saingy toy ny hoe migadra ao anaty paositry ny pôlisy ny foko. Novizanin-dry zareo aho saingy tsy namboraka ny anaranao. Nasian-dry zareo sokitra ny fasan'ny fitiavana ato am-poko. Nilatsaka teo amin'ny fitaratry ny varavarankely ireo ranomaso avy any amin'ny lanitra fito, nahoana ireo tànanao no mbola mikatona amin'ny ahy?
Vetivety dia nahita ny làlany tao anatin'ny lisitr'ireo lahatsary malaza ao Tiorkia ilay hira; tamin'ny fotoana nanoratana, efa nihoatra ny telo tapitrisa ny nijery azy. Feno marika famantarana ny hetsika LGBTQ+ ao anatin'ny lahatsary. Ny voninkazo lisy, izay mipoitra amin'ny sehatra maro, dia maneho ny fifanintonana eo amin'ny samy vehivavy. Asongadina ao koa ny saina miloko avana. Mandritra ilay lahatsary, i Matiz sy Bileke dia samy hita mitafy akanjo isakarazany maroloko. Eo am-panombohana, Matiz manao peratra misy vato sarobidy mena, ary marobe ireo sehatra ahitana ny iray amin'ireo lehilahy roa ireo mitazona voninkazo œillet mena. Araka ireo loharano sasany, ny vona mena sy ny fehitenda mena dia nampiasaina tany amin'ny fiandohan'ny taonjato faha-20 ho toy ny fomba miafina hifankahafantaran'ireo homo tsirairay. Niteraka valin-kafatra masiaka avy amin'ireo Tiorka mpifikitra amin'ny nentindrazana ihany koa ilay hira. Hamafisin-dry zareo fa tsy manana ny toerany ao amin'ny firenen-dry zareo ilay lahatsary. Tao amin'ny media sôsialy, natao lasibatra i Matiz, nampiasàna ny tenifototra #HaddiniBilMabelMatiz [Fantaro ny toeranao ry Matiz]. Nandeha lavitra kokoa ireo sasany mpampiasa Twitter, tonga hatramin'ny fandrahonana hamongotra tanteraka ireo olona LGBTQ+ tsy ankanavaka:
Tekrarı yaşanmaması için ağır yaptırımlar ve cezalarda olmalı! Kökünüzü kurutacağız Lut kavmi çocukları!#HaddiniBilMabelMatiz
— Kelebek👽Etkisi (@prusyas_plus) July 1, 2022
Mba tsy hisian'ny toy izao intsony, tsy maintsy asiana fiantraikany sy sazy henjana. Homontsaninay ianareo, ry taranak'i Lota.
Voalazan'ny soratra masina fa taranaka nanao ratsy ny taranak'i Lota, isan'ireny ny fivadian'ny olona mitovy. Ny hafa nizara sary izay niparitaka tao anaty tambajotra ary hita anaty takelaka dokambarotra any amin'ny faritra sasany ao Tiorkia, mivaky hoe “Ny finoana silamo ihany no maha-aro ny ankohonanao.” Ao anatin'ilay sary, misy ankohonana iray mitazona elo hiarovany tena tsy ho tratry ny loko avana.
Şimdide kendine sanatçı diyen biri çıkmış Milletin ahlakıyla ve aile yapısını bozmaya çalışıyor. #haddinibilmabelmatiz pic.twitter.com/NWrlKWrEXe
— Vedat ABDÜLSEMETOĞLU (@VAbdulsemetoglu) July 1, 2022
Ary ankehitriny, misy milaza tena ho mpanakanto mitady hanimba ny fitondrantena mendrika eto amin'ny firenena sy ny firafitry ny fianakaviana.
Fotoana fotsiny no nandrasana talohan'ny nirotsahan'ireo manampahefana. Araka ny bitsika iray nalefan'i İlhan Taşcı, ny filankevitra ambony misahana ny onjampeo sy fahitalavitra (RTÜK), ilay tena mpanaramaso ny media ao Tiorkia, dia voalaza fa niantso ireo fantsona fahitalavitra mpandefa mozika ary nandrahona azy ireo tamina sazy henjana raha toa ka mandefa ilay hira ry zareo:
RTÜK, Mabel Matiz'in son şarkısı için tek tek tüm müzik kanallarını arayarak “yayınlamamalarını” yoksa olacaklar konusunda aba altından sopa gösterdi. Çıkıp yekten “yasakladık” diyemiyorlar ki duruma göre geri dönüş yapabilsinler. Kendi gibi olmayan her şeye, düşünceye karşılar… https://t.co/BFf6g6BaeE
— İlhan Taşcı (@ilhantasci) July 1, 2022
Nantsoin'ny RTÜK tsirairay ireo fantsona mpandefa mozika ka nampitandreminy tsy hizara ilay hira farany indrindra an'i Mabel Matiz, raha tsy izany dia hisy fiantraikany henjana. Mazava be fa tsy vitan-dry zareo ny hivoaka ka hiteny fotsiny hoe, “Norarànay ilay hira,” mba hahafahan-dry zareo manao tampody fohy arakaraky ny toedraharaha. Toherin-dry zareo ny zavatra rehetra, hatramin'ny eritreritra, izay tsy mitovy amin'ny azy ireo.
Taşcı dia mpikambana ao amin'ny RTÜK.
Taorian'ilay felaka nivaivay, Matiz dia nizara lahatsoratra iray tao amin'ny Instagram nisaorany ireo olona namaly tamin'ny fomba miabo an'ilay lahatsary. “Mitomany aho, saingy noho ny hafaliana […] Manana tantara misimisy ho ambara izahay. Izay rehetra mikasika ny olona, ny fiainana, dia omeko toerana ao anatin'ny mozikako sy ny hirako. Ary hitohy tahaka izany ihany. Ndeha hotohizantsika ny fanehoana ny fitiavana amin'ny endriny rehetra, ny maha-olombelona, ary hotohizantsika ny hifanome tànana amim-pikirizana”, hoy ny nosoratany. Mandritra izany, neken'ny maro i “Karakol” ary notehafan'ireo Tiorka marobe mpihira:
Kulakları tüm saçmalıklara tıkayıp bu şarkıya açalım. Mabel oydu yine kalplerimizi❤️Var ol @mabelmatiz https://t.co/4b7LGh9AY6
— Gülşen (@gulsen) July 1, 2022
Ndeha isika hanentsin-tadiny amin'ireo valinteny tsy misy dikany ka hanokatra azy kosa amin'io hira io. Nisikotra ny fontsika indray i Mabel.
Ilay mpilalao an-tsehatra, Hazal Kaya, koa dia nizara fiderana sy fankasitrahana:
İzlemeye,dinlemeye doyamadım canım benim @mabelmatiz ♥️ büyük hayranınım! İyi ki varsın 🌸https://t.co/CgrGqgxWoL
— Hazal Kaya (@HazalKaya110) July 1, 2022
Ry malala, tsy mety leo mijery sy mihaino aho. Mpankafy fatratra aho. Tena soa fa misy ianao.
Tsy vaovao amin'io karazana tsikera io i Matiz, satria tany aloha tany, efa naneho ampahibemaso ny fanohanany ny vondrompiarahamonina LGBT+ izy. Tamin'ny 2013, tanaty antsafa iray nifanaovany tamin'ny Kaos Gay and Lesbian Cultural Research and Solidarity Association (Kaos GL), iray amin'ireo fikambanana zokiny indrindra mpiaro ny zon'ireo LGBTQ+ ao Tiorkia, nilaza i Matiz, “Hitako ho tena manandanja be io, ary tohanako ireo fitakiana ny zo sy fahalalahan'ireo olona LGBT+, izay tsy mitsahatra ny iharan'ny fanavakavahana, ny fanambaniana ary raràna tsy hiseho masoandro, ary ny tolona ataon-dry zareo amin'io endriny io.”
Izay antsafa izay dia natao fotoana fohy taorian'ny nandefasan'i Matiz hira iray nomena lohateny hoe “Alaimisema” [“Nefa ny orana hivadika ho avana”]. Tetezin'ny tonony avokoa ireo olan'ny fanavakavahana, ny fankahalàna pelaka sy trans, ny herisetra atao amin'ny vehivavy, ankoatra ireo lohahevitra maro hafa. Hita ao anatin'izy ireny ihany koa ireo tonony manesoeso tafahoatra momba ny fitondrantena ara-tsôsialy sy ny fihatsarana ivelantsihy amin'ny resaka firaisana ara-nofo.
Tamin'ny 2017, taorian'ny nihaonany tamina mpankafy iray, novelabelarin'i Matiz indray ny maha-zava-dehibe ny fandravàna ireo fitsaratsaram-poana ara-tsôsialy isankarazany misy ao Tiorkia. Nisy olona iray nangataka ny hiaraka haka sary tamin'i Matiz ary taty aoriana kely dia nandefa ilay sary tao amin'ny media sôsialy, narahany maribolana hoe “Pelaka ialahy, sns… saingy manana hira vitsivitsy milay.” Tao anatin'ny lahatsorany, nampiasa ny tenin-jatovo “top” ilay olona [entin'ny Tiorka hilazana ny “pelaka”]. Ny valinteny lavabe avy amin'i Matiz tao amin'ny Instagram dia nivaky hoe “Tsy ataoko mahagaga velively io toetra io, izay efa tany amin'ny fahazazàko no nanombohany ary ankehitriny mandrakotra efa ho ny antsasaky ny fanehoankevitra ao amin'ny Youtube-ko […] Ho ahy, tsy midika fanambaniana velively, na ompa ireny teny ireny. Mifandray amin'ity ny alaheloko : Antenaiko […] fa tsy hidika toy ireo zavatra ireo koa aminareo ireny teny ireny. Tiako ianareo, voalohany indrindra, mba ho tia ny tenanareo sy hanaja ny tenanareo.” Ny 26 Jona, nampiasa hery ny pôlisy ary nanakana ireo olona an'arivony maro mpanohana ny LGBT+ tsy hanatanteraka ny Diabem-Pireharehan-dry zareo. Araka ny lazain'ireo fikambanana ao an-toerana, mihoatra ny 300 ireo mpandray anjara nosamborina ary marobe ireo mpanao gazety nodarohan'ny pôlisy. Andro efatra taty aoriana, ny 30 Jona, nobahan'ny RTÜK ny fidirana tao amin'ireo tranonkala amin'ny fiteny Tiorka an'ny Deutsche Welle (DW) sy ny Voice of America (VoA) taorian'ny tsy nahavitan'ireo mpilaza vaovao ireo nahazo ny lisansa fampielezana azy. Ankehitriny, voasakana daholo ireo tranonkalan'ny DW ao Tiorkia.
