- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Mitaky ny zo fizakantany ny hetsi-panoherana manerana an'i Kambodza

Sokajy: Azia Atsinanana, Kambodza, Fampandrosoana, Fanoherana, Fitantanam-pitondrana, Mediam-bahoaka, Politika, Zon'olombelona

 

[1]

Mivory ivelan'ny faritanin'i Koh Kong ireo manana adin-tany. Sary [1] nomena ny Fitsarana VOD tamin'ny 14 martsa 2022.

Ity Lahatsoratra [1] nosoratan'i Khut Sokun ity dia navoaka voalohany tao amin'ny VOD News, tranonkalam-baovao tsy miankina ao Kambodza, ary naverina navoaka ato amin'ny Global Voices indray ho ampahany amin'ny fifanarahana fifampizaràna votoaty.

Olona an-jatony manerana ny faritany Kambodziana miisa telo sy Phnom Penh renivohitra no nivory hanao fihetsiketsehana tamin'ny volana martsa nitaky ny fidirana an-tsehatra ofisialy amin'ny adin-tany amin'ny manampahefana sy ny orinasa, izay efa naharitra am-polony taona maro ny sasany amin’izany.

Mikasika ny lafiny maro amin'ny fananan-tany, olana iray lehibe ao Kambodza maoderina ny hetsi-panoherana tao amin'ny faritanin'i Koh Kong, Preah Vihear, ary Mondulkiri.

Nitaky vahaolana amin'ny adin-tany naharitra ela ireo mpanao fihetsiketsehana, nanameloka ny fanadiovana tsy ara-dalàna ny tanin'ny vondrom-piarahamonina, nanohitra ny fiantsoana ny solontenan'izy ireo, ary nitaky taratasy fananan-tany amin'ny taniny.

Mponina eo amin'ny 400 eo ho eo avy ao amin'ny distrikan'i Sre Ambel, Botum Sakor, ary Thma Baing ao Koh Kong no nivory teo anoloan'ny fitsaram-paritany tamin'ny 14 Martsa mba hanohana ny telo amin'ireo solontenan'izy ireo izay nentina natao fanadihadiana. Notakian'ny mpanao fihetsiketsehana ny hanajanonan’ny fitsarana ny fiampangana [2] azy ireo tamin’ny fanalam-baraka sy ny fihantsiana .

Nilaza i Chum Srey Nov, mponina iray voarohirohy amin'ity raharaha ity ary solontenan'i Botum Sakor, fa tsy meloka tamin'ny fanaovana tsy mety nambara taminy izy. Nilaza i Srey Nov fa nanohitra izay nofariparitany ho fakana ny tany nataon'ilay mpanefoefo Ly Yong Phat manana fifandraisana akaiky amin'ny mpanao politika, izay nolazainy fa nanitsakitsaka ny tanin'olona tamin'ny taona 2006 nefa tsy nanome onitra.

What we have done so far is only wanting to have a solution. We have done nothing wrong as charged in the complaint.

Ny fitadiavana vahaolana ihany ny zavatra nataonay. Tsy nanao fahadisoana izahay araka ny fiampangana tao amin'ny fitarainana.

Nilaza i Run Pheap, mponina iray hafa voatonona tao amin'ny fitarainana nataon’ny fitsarana, fa karazana fandrahonana hanakiviana ny olona tsy hanao fihetsiketsehana ny fiampangana. Nolavin'i Pheap ihany koa ny fanaovana ny tsy mety rehetra ary nilaza izy fa tsy rariny ho an'ny olona namoy ny taniny ny raharaha eny amin’ny fitsarana.

“Tokony hitady vahaolana ho anay tsy ho ela ny manampahefana”, hoy izy.

Nampiantso solontena miisa 18 hanaovana fanadihadiana tamin’ny volana Martsa teo ny fitsaram-paritany noho ny fiampangana mitovy amin’ilay hoe “miteraka korontana sy manelingelina ny filaminam-bahoaka”.

[1]

Nosakanan'ny manampahefana ao amin'ny faritanin'i Preah Vihear ny manana adin-tany tamin'ny 15 martsa 2022. Sary [1] nomena ny VOD

Preah Vihear

Tamin'ny 15 martsa lasa teo, olona 200 teo ho eo avy amin'ny vondrom-piarahamonina miisa fito mifanditra amin'ny Hengfu Group Sugar Industry no nivory nanango-tsonia hangataka amin'ny lapan'ny faritany Preah Vihear hitady fanampiana amin'ny governoran'ny faritany amin'ny fifandirana efa naharitra am-polony taona. Nosakanan’ny manampahefana tao amin’ny distrikan’i Tbeng Meanchey anefa izy ireo teny an-dalana ary tafajanona amin’ny lalany mankany amin'ny lapan'ny faritany. Hoy i Soeun Tha, lehiben'ny iray amin’ireo vondrom-piarahamonina hoe:

It seems so unjust for us because we are the victims who lost the land after the company encroached. We came here to ask the provincial governor to find a solution but instead, authorities came to block us. I feel disappointed.

Toa tsy rariny ho anay izany satria izahay no very tany taorian'ny fidiran'ny orinasa. Tonga teto izahay hangataka amin’ny governoran’ny faritany hitady vahaolana saingy tonga nanakana anay ny manampahefana. Diso fanantenana aho.

Nilaza i Lor Chan, mpandrindra Adhoc ao amin'ny faritanin'i Preah Vihear, fa ny fanakanana ny olona tsy handefa fangatahana dia mametra ny zony sy manitsakitsaka ny lalàna Kambodziana.

The authorities should find a solution for the people, especially in this chronic land dispute that has not been solved. The authorities should call relevant parties to come for negotiation and find a solution rather than preventing them.

Tokony hitady vahaolana ho an’ny vahoaka ny manampahefana, indrindra amin’izao adin-tany mitarazoka tsy mbola voavaha izao. Tokony hiantso ny tompon’andraikitra isan-tokony ho avy hifampidinika sy hitady vahaolana fa tsy hanakana azy ireo.

[1]

Nosakanan'ny mponina ny fanadiovana ny alan'ny vondrom-piarahamonina ao amin'ny tanànan'i Sen Monorom faritanin'i Mondulkiri tamin'ny 15 martsa 2022. Sary [1] nomena ny VOD

Mondulkiri

Tamin'ny 16 Martsa, mponina indizeny Bunong miisa 50 eo ho eo no nanao hetsika manohitra ny orinasa tsy miankina iray nanadio sy namaritra tany amin'ny hektara maromaro tamin'ny faritry ny alan’ny kaominin’izy ireo tao amin'ny tanànakelin'i Lao Ka ao an-tanànan'i Sen Monorom.

Nilaza tamin'ny VOD i Pleok Phirom, solontenan'ny vondrom-piarahamonina, fa nisy orinasa tsy fantatra iray nanadio ny 60 ha mahery tamin'ny tanin-drazany mirefy 300 hekitara. Rehefa nandeha nanakana azy ireo ny fokonolona, hoy i Phirom, dia nisy tompon’andraiki-panjakana nanara-maso azy ireo sy niaro ny milin’ilay orinasa.

Nampiato ny fanadiovana ny orinasa taorian'ny hetsi-panoherana mahery vaika nataon'ny mponina, hoy hatrany izy. Saingy tsy mbola nalàn’izy ireo ny milina, ary nilaza i Phirom fa nanala ny hazo misy ditiny an'arivony izay nampiasain'ny mponina Bunong ao an-toerana nanomboka tamin'ny taona 2012 ny fisalovanina tany efa hatry ny ela.

“Ankehitriny, miaina miankina amin'io ala io izahay, toy ny fahazoana tantely sy dinty,” hoy i Phirom, ary nampiany fa dingana tsara amin'ny ady amin'ny fiovan'ny toetr'andro ny fiarovana ny ala hoy izy.

We have protected this forest for years, but this year the company continues to clear it. So we are not satisfied. Everyone struggles and sacrifices for this forest. If they still continue to cut the trees, I am willing to sacrifice my life to protect the trees.

Efa an-taonany maro no narovanay ity ala ity, saingy mbola manohy ny fanadiovana azy ny orinasa tamin’ity taona ity. Ka tsy afa-po izahay. Miady sy manao sorona ho an’ity ala ity ny rehetra. Vonona aho hanao sorona ny aiko raha mbola manohy manapaka hazo izy ireo hiarovana ny hazo.

Lavin’ny tompon’andraiki-panjakana any an-toerana anefa ny filazana fa manitsakitsaka ny tany tsy ananan-jo hampiasaina ny orinasa.

Nilaza i Pov Sophat, lehiben'ny kaominina Sokhadom, fa tsy tadidiny ny anaran'ilay orinasa nefa namaritra ny tany io orinasa io rehefa nahazo zo ara-dalàna avy tamin'ny governemanta. Nilaza ihany koa izy fa ao amin'ny distrikan'i Pech Chreada no misy ny tany nodiovin'ny orinasa, fa tsy ao Sen Monorom, izay tsy tafiditra ao amin'ny fahefany ny famahana izany.

“Tsy haiko ny fomba hamahana izany satria fanomezan-tany io. Koa sarotra ihany koa satria manana [fahazoan-dalana] ara-dalàna izy ireo”, hoy izy.

Nilaza i Kroeung Tola, mpanolo-tsaina ho an'ny tambajotran'ny vondrom-piarahamonina indizeny ao amin'ny faritanin'i Mondulkiri, fa io orinasa io ihany no manapaka ny hazo avo rehetra tamin'ny faritra iray kilometatra miala ny famboleny.

Nambarany fa niray tsikombakomba ny orinasa sy ny tompon’andraiki-panjakana mba hakana ny tanim-panjakana misy ala amin’ny tranga maro.

“Miantraika amin'ny ala ity hetsika ity ary namotika hazo misy dintiny maromaro an'ny olona [ao amin'ny] toeram-pialofan’ny zavamanan’aina any an’alan'i Phnom Prich.”

[1]

Ny mponin'i Russei Keo nivory nanao fanangonan-tsonia ho an'ny manampahefana momba ny taratasin-tany tamin'ny 17 martsa 2022. Sary [1] nomena ny VOD

Phnom Penh

Tao an-drenivohi-pirenena tamin'ny 17 martsa, olona teo amin'ny 20 teo ho eo izay nilaza ho solontenan'ny fianakaviana miisa 200 ao amin'ny kaominina Svay Pak ao amin'ny distrikan'i Russei Keo no nivory mba hangataka ny fandraisan'andraikitry ny antokon’ny fitondrana CPP sy ny Antenimieram-pirenena mba hanafainganana ny fanaovana ho ara-dalàna ny fizakan-tanin’izy ireo.

Nilaza tamin'ny VOD i Long Poch, mponina ambanivohitra, fa nangataka fanampiana ho an'ny taniny ny olona satria nilaza ny manampahefana ao an-toerana fa mipetraka tsy ara-dalàna ao amin'ny tanim-panjakana izy ireo. Nilaza i Poch fa efa 30 taona mahery no nipetrahany tao amin’io toerana io.

Nampiany fa tamin'ny taona 2007, nametraka fangatahana tany amin'ny Lapan'ny Tanànan'i Phnom Penh sy tany amin’ireo andrim-panjakana hafa momba ny taratasin-tany ny mponina. Hatreto, tsy mbola nahazo vahaolana izy ireo, na dia efa nahazo fizakantany ho azy ireo manokana aza ireo trano manodidina vao naorina.

“Nividy ny tany sasany tamin'ny vahoakanay ny orinasa borey izay tonga hanajary io faritra io,” hoy i Poch. “Saingy niditra an-tsehatra ny manampahefana ary nangataka [tamin'ny orinasa] hanemotra ny fividianana izany amin'ny vahoakanay ary nanova ny fifanarahana ho takalon'ny sombin-tany, ary nilaza fa monina tsy ara-dalàna eo amin'ny tanin'ny fanjakana ny olona.”

Nilaza ny mponina ambanivohitra iray hafa, Siv Lyna, fa manana sombin-tany mirefy 5 amin'ny 25 metatra, fa nipetraka tao amin'ilay faritra nifandirana hatramin'ny taona 1988 ny fianakaviany.

The Cambodian People’s Party promised us many mandates already and that when they won the election, they would issue the land title for us. When they won the election, they turned quiet and accused us of living there illegally. I want to know why they just made empty promises.

Efa nampanantena anay lalàna maro ny Antokom-Bahoaka Kambodziana fa rehefa mandresy tamin'ny fifidianana izy ireo dia hamoaka ny taratasin-tany ho anay. Nangina izy ireo rehefa nandresy tamin’ny fifidianana, ary niampanga anay ho nipetraka tao tamin'ny fomba tsy ara-dalàna. Tiako ho fantatra ny antony nanaovany fampanantenana poakaty.