Ny fianakaviana Madrigal. Sary avy amin'ny Disney, hita ao amin'ny Wikimedia, ho amin'ny fampiasàna ara-drariny.

Volana vitsy taorian'ny fivoahany an-tsehatra, azo lazaina fahombiazana goavana ao Kôlômbia ilay sarimihetsika farany indrindra novokarin'ny Disney, “Encanto“. Na efa hatry ny ela aza no nampifandraisina tamin'ny printsesa sy ny anganongano ireo sarimihetsika vokatry ny Disney, dia sarimihetsika azon'ireo Kôlômbiàna ireharehàna ny ‘Encanto”, noho ny ezaka lehibe vitan'ireo mpamokatra azy tamin'ny fanaovana fikarohana momba ireo fombandrazana sy kolontsaina kôlômbiàna.

“Encanto” dia mitantara ny momba ny fianakaviana iray manome lanja ny vehivavy ary miaina ao anaty trano majika iray ao afovoan'i Kôlômbia. Samy manana fanomezam-pahasoavana hanao fahagagàna daholo ny tsirairay ao anatin'ny fianakaviana, toy ny hery, ny fahafantarana ny hoavy, ary ny fanasitranana. Ny tsirairay, izany hoe, ankoatra an'i Mirabel Madrigal, zafikely vavy amin'ilay fianakaviana manome lanja ny vehivavy, izay miezaka mamantatra ny toerana misy azy ao anatin'ilay fianakaviana.

Hatramin'ny 2016, niaraka tamin'ny kaomity iray ao amin'ny Disney ireo tale roa mitantana ilay sarimihetsika, Jared Bush sy Byron Howard, no efa nikaroka momba an'i Kôlômbia.

Afisin'ny sarimihetsika Disney ‘Encanto.’ Sary an'ny Disney, hita ao amin'ny Wikimedia. Fampiasàna ara-drariny.

Nanoro hevitra azy ireo ihany koa ireo Kôlômbiàna manampahaizana manokana, isan'ireny ireo antrôpôlôjista, bôtanista, mpahay maritrano, mpiangaly mozika sy mpahay momba ny teny. Ny zavatra tena mahaliana dia saika mpilalao hispanika avokoa no niangaly ny fanaovana “dubbing” amin'ny fiteny espaniôla an'ilay sarimihetsika, isan'ireny ireo mpihira sy mpiantsehatra toa an'i Carlos Vives, Sebastián Yatra ary Maluma.

Ireo hatsaràna rehetra mahafinaritra saingy tsy mbola fantatra loatra momba an'i Kôlômbia no aingampanahy niaingan'ilay sarimihetsika. Na ry zareo Kôlômbiàna ihany koa aza dia talanjona tamin'ilay endrika mahagaga manakaiky ny tena izy nefa namboamboarin'ny saina ananan'ilay sarimihetsika, izay tsy miala amin'ny fomba fanaon'ilay Kôlômbiàna mpanoratra efa nahazo ny loka Nobel ho an'ny Literatiora, Gabriel “Gabo” García Márquez.

Ny fampiasàn'ilay sarimihetsika ny cumbia, salsa ary ireo hira samihafa, dia fanasàna anao hijery an'i Kôlômbia amin'ny maha-firenena manana kolontsaina marolafy azy, izay porofoin'ireo marika nentimpaharazana toy ny angorodao, ny  ruana, ny kitapo Wayúu mochila, ny espadrilles, ireo satroka sy fomba fitafy hafa. Ito ambany ito ny lahatsary iray an'ilay Kôlômbiàna mpihira malaza Rubén Dario Salcedo.

Asongadin'ny “Encanto” ihany koa ireo karazan'olona samihafa isam-poko, samy manana ny karazana lokon-koditra sy maso, halavana, endrika ary karazana volo mampiavaka azy.

Amin'ny resaka fanatanjahantena indray, asongadin'ilay sarimihetsika ireo sasany ankafizina ao an-toerana toa ny tejo (fanatanjahantena nentindrazan'ny Kôlômbiàna izay fanipàzana kapila any amin'ny 20 metatra ka itorahana lasibatra iray izay mipoka rehefa voa) ary ny baolina kitra. Ankoatra izay, ny mpilalao soloin'i Luisa Madrigal dia manome voninahitra an'ilay mpibata fonjamby María Isabel Urrutia, izay nahazo ny medaly volamena voalohany ho an'i Kôlômbia nandritra ny Lalao Olaimpika tao Sydney tamin'ny 2000. Ny toebatana nofosana ananan'i Luisa dia mety ho fanomezana voninahitra an'i Fernando Botero, ilay mpanao hosodoko sy mpanao sary sokitra avy ao Antioquia.

Pikantsarin'ilay atleta María Isabel Urrutia avy any Señal Kôlômbia/YouTube

Fa raha momba ny kolontsaina kôlômbiàna malaza indray, marobe ireo finoanoampoana iraisana no hita ao anatin'ilay sarimihetsika. Hita ao i Bruno manipy sira mandalo eo an-tsorony, satria inoana fa izany dia mitondra fiarovana manoloana toejavatra sarotra sy mampididoza. Ny kolontsain'ny fifosàna dia taratra voalohany indrindra ao anatin'ny toetra lalaovin'i Dólores Madrigal. Ao Kôlômbia, mahazatra ny mandre olona avy amin'ny lafim-piainana rehetra manaparitaka honohono sy fosafosa.

Ny karazana nahandro maro, izay soloin'ireo faritra kôlômbiàna marobe tena, toy ny Coffee Triangle, ny morontsiraka ary ny tanànan’ i Bogotá afovoany, dia aseho amin'ny alàlan'ireo bakoly voaloko sy namboarina tao amin'ny tanànan'i El Carmén de Viboral, any atsinanan'i Antioquia. Ilay tanàna dia fantatra ho toy ny  “toerana niandohan'ny bakoly natao tànana” ary nambara tamin'ny 2020 fa Lova Erantany Tsy Azo Tsapain-tànana.

Pikantsarin'ireo vehivavy mpanao asatànana eo amperinasa ao El Carmén de Viboral, ao Comercial Vivoral Cerámica/YouTube

Ao anatin'ilay sarimihetsika dia ahitàna filazana momba ny kafe, arepas, katsaka, buñuelos, ajiaco (lasopy akoho sy ovy), ary hatramin'ny anana sy ireo tombontsoa ara-pitsaboana azo aminy, araka izay hita amin'ny endrika lalaovin'i Julieta Madrigal, renin'i Mirabel, izay mitahiry zavamaniry fitsaboana any am-paosiny.

buñuelos kôlômbiàna. Wikimedia commons (CC BY-SA 2.0)

Vitan'ilay sarimihetsika ny maneho firenena iray maro zavaboary, ka ao anatin'izany ireo zavamaniry sy ny biby dia mifangaro amin'ny harenan'ny tontolo amazôniàna voatsinjara tsara amin'ny antsipirihany. Ireo tendrombohitra manodidina ny tananan'i Encanto koa toa sahala amin'ny aingampanahy nosintonina avy amin'ny Cocora Valley.

Ny Cocora Valley. Sary an'i kzoop ao amin'ny Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

Mitondra voninkazo miavona (orkide) eny amin'ny volony i Mirabel Madrigal, voninkazo nasiônaly ao Kôlômbia io. Isabela Madrigal, rahavavin'i Mirabel indray, manana fanomezam-pahasoavana hampivelatra voninkazo araka izay tiany,  izay tondroin'ireo vononkazo maniry amin'ny tany ihany koa sy ireo hazo voanio manodidina ny trano. Ireny rantim-boninkazo ireny, antsoina hoe silletas, dia ireo mpamboly ao amin'ny tanànan'i Santa Elena no nanao azy tamin'ny fampiasàna takelaka hazo ho toy ny lafika fototra ho an'ireo fampifangaroana voninkazo ataon-dry zareo. Misy tadiny ilay takelaka hazo mba hahafahan'ireo mpamboly, antsoina hoe silleteros, mibaby azy ireny. Ireny rantim-boninkazo ireny dia aseho mandritra ny Fetiben'ny Voninkazo fanao isantaona ao Medellín ho fankalazàna ny fomba famatràran'ireo mpampboly ny voninkazo eny an-damosin-dry zareo sy ny fitetezany làlana lavitra be mba hivarotra azy ireny any afovoan-tanànan'i Medellín.

Tanora ‘silletera’ iray. Wikimedia Commons (CC BY-SA 2.0)

Ireo biby asongadina ao anatin'ilay sarimihetsika dia ahitàna ny boloky, ampondra, capybaras, jagoara, kôlibria. Ilay lolomavo dia toy ny fanomezana voninahitra ilay nahazo ny Loka Nobel ho an'ny Literatiora, Gabriel García Márquez, araka ny ahitàna azy ireny ao anatin'ilay tantara noforoniny “Zato Taona Nanirery.”

capybara iray. Sary an'i Cloudtail the Snow Leopard ao amin'ny Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

Na izany aza, mba hanehoana ireo olana sôsialy ao amin'ilay firenena, izaho manokana dia mihevitra fa tokony nampidirin-dry zareo tao ny fifandraisana misimisy kokoa miaraka amin'ny sasantsasany amin'ireo mpiray vodirindrina amin'ny fianakaviana na ny faritra manodidina. Nefa asehon'ilay sarimihetsika ihany koa any am-piandohany ny hoe nifindra toerana noho ny herisetra ny fianakaviana Madrigal, izay azo raisina tsara mihitsy satria eto amin'izao tontolo izao dia i Kôlômbia no firenena ahitàna olona be indrindra mifindra toerana ao anatiny ihany.

Fomba fijery miabo an'i Kôlômbia no aingampanahy namokarana ilay sailmihetsika, ka ao anatin'izany dia tondraka ny zavatra rehetra, raha ny mifanohitra amin'izay indray, asehon'ireo antontanisa avy amin'ny tatitra ôfisialin'ny Fandaharanasan'ny Firenena Mikambana ho an'ny Sakafo (FAO) fa avo be ny isanjaton'ireo Kôlômbiana miaritra hanoanana.

Ny marina dia tena mandraikiraiky ara-bakiteny tokoa ny “Encanto” (izay midika amin'ny fiteny espaniôla ho “fandraikiraikena/ fambaboana”). Izay olona mijery azy io dia hanana vintana ny ho maivamaivana sy hisitraka ny fiantraikany ara-pihetsehampo, mety ho fideràna, fihomehezana, hatezerana na tomany. Fa mihoatra noho ny zavatra rehetra, mampanonofy antsika ilay sarimihetsika satria mitahiry an'ilay dika miabo sy mahafinaritr'ilay firenena izay nirian'ireo Kôlômbiàna hanànana hatry ny ela sy ho aseho amin'izao tontolo izao.