- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Inona moa ny dikan'ny “Tontolo Rosiana” ambaran'i Potinina momba an'i Okraina?

Sokajy: Eoropa Afovoany & Atsinanana, Belarosia, Okraina, Rosia, Fifandraisana iraisam-pirenena, Fiteny, Foko sy Fiaviana, Mediam-bahoaka, Tantara, Zavakanto & Kolontsaina, Akon'ny RuNet, Russia invades Ukraine

Pikantsary avy amin'ny Ural Live YouTube channel [1] mivaky hoe Атака на Русский мир в Казахстане  (Fanafihana amin'ny tontolo rosiana ao Kazakhstan)

Ahitana izao fomba fiteny manandanja izao matetika ny fanambaran'i Vladimir Potinina sy ireo lehibe faratampony manampy azy momba ny fanafihan'i Rosia an'i Okraina: “Русский Мир” (Russkiy mir). Ny dika ara-bakintenin'ity fehezanteny ity dia hoe “tontolo rosiana”, saingy azo vakiana ihany koa hoe “fandriampahalemana Rosiana,” raha jerena ny dika anankiroan'ny voambolana “mir” amin'ny fiteny rosiana. 

Ampiasaina io voambolana io hanamarinana ny fanafihana an'i Okraina, izay antsoin'i [2] Potinina hoe  “hetsika miaramila ao Okraina”. Amin'izany fomba fampiasana izany i Kremlin manondro ny tenany ho mpiaro sy tompon'ny zavatra rehetra izay lazainy fa eo ambany elatry ny kolontsaina rosiana. 

Ny firoritry ny dikan'ny “Tontolo Rosiana”

Araka ny fitsapan-kevitra tamin'ny taona 2014 navoaka tao amin'ny tranonkalan'ny Orina Mpanasoa Russkiy Mir, fikambanana iray natsangan'ny Filoha Potinina tamin'ny taona 2007 “hahatratra vahoaka ny fiteny rosiana”, ny Tontolo Rosiana dia takatra no manondro [3] zaratany onenan'ny vahoaka avy amin'ny foko rosiana, na miteny rosiana, na manana fifandraisana amin'ny kolontsaina rosiana. Tafiditra amin'izany i Rosia mazava loatra, ka mitatra mankany amin'ny toerana taka ny any avaratr'i Kazakhstan, Belarus, Donetsk sy Luhansk faritra any Okraina Atsinanana, ny faritra Transnistria any Moldavia, Ossetia Atsimo sy Abkhazia any Georgia, ary any Serbia sy Israely. 

Ampifandraisin'ny tranonkala ihany koa ny fifandraisan'ny tsirinkevitra [4] Russkiy Mir amin'ny finoana Orthodoksa Rosiana:

Согласно патриарху, ядром Русского мира являются Россия, Украина, Белоруссия. В основе его лежит православная вера, которую мы обрели в общей Киевской купели крещения. Русская культура не умещается в границах одного этноса и не связана с интересами одного государства.

Araka ny patriarka [5] (ny lohan'ny fiangonana Orthodoksa Rosiana), ny ivon'ny Russkiy Mir dia ahitana an'i Rosia, Okraina ary Belarus. Mifototra amin'ny finoana orthodoksa izany, izay fahitantsika any amin'ny toeram-panaovam-batisa (batemy) mahazatra ao amin'ny Kyivan Rus [6]. Ny kolontsaina rosiana indray tsy voafetran'ny sisintanin'ny mahafoko iray ary tsy mifandraika amin'ny fanjakana iray.

Tany amin'ny lahatsora-pivavahana no nahitana voalohany tamin'ny taonjato faha-11 [7] ny voambolana. Raha milaza ireny, ny famaritan'ny patriarka dia mivelatra amin'ny singa maro mandrafitra ny soritsoritana indraindray ho endrika rosiana amin'ny fahefana mandambolambo (soft power). Tafiditra amin'izany ny endrika ara-jeopolitika izay maneho ny firenena Slavonika telo ho mifandray hatramin'ny kely indrindra, fitohizana ara-tantara avy amin'ny Kyivan Rus, ilay sivilizasiona nivelatra nanomboka tamin'ny taonjato faha-9 teo amin'ny misy an'i Kyiv amin'izao fotoana ary mahatafiditra ny ampahany maro amin'i Okraina, Belarus ary Rosia. 

Tamin'ny taona 1996, nambaran'i Rosia sy Belarus ny fananganana ny Union State [8] izay efa ao anatin'ny nofy sy vinan'i Moskoa hanitatra ny fitakiany amin'ireo zaratany izay nipongatra avy amin'ny Kyivan Rus.  

Ny “Tontolo Rosiana” amin'ny maha-ideolojiam-panjakana ampiasaina ho amin'ny nofy sy vinan'i Moskoa

Nanitatra ny fampiasana ny voambolana Russkiy Mir i Rosia tamin'ny taona 2014 rehetra notovanan'i Rosia ho azy i Krimea sy ny niantsoany ho fanohanana ireo faritra mpisintaka ao Donetsk sy Luhansk any Okraina Atsinanana. Ny fandresen-dahatr'i [9] Kremlin dia noho ny naneren'ny governemantan'i Kyiv an-keriny ny Okrainizasiona [10], mandrara ny fampiasana ny fiteny rosiana sy manilikilika ireo mpiteny rosiana, ka ny fanaovana izany dia midaroka ny zaratany nanaovana sary an-tsaina amin'ny tontolo rosiana. Ny filazan'i Rosia dia natao hanamarinana ny fifehezan-dry zareo ny ampahany maro amin'ny mponina sy ny zarataniny izay hitany ho ilaina tokoa mba hanoritan-joro ny maharosianina. 

Mis fiantraikany amin'ny fotoana maharitra ho an'ny faritra hafa tao amin'ny tahala Sovietika ireny filazana ireny, amin'ny fitenin'i Moskoa ho “Ближнее зарубежье [11]” na Andafy Akaiky, faritra mbola voamarika ihany ny fiteny rosiana ary iainan'ny ampahan'ny vondrom-piarahamonina rosiana. 

Mazava loatra fa ny fomba fandresen-dahatra voamarika tamin'ny taona 2014 ihany no nampiasain'i Moskoa hanamarinana ny fanafihana an'i Kyiv: I Okraina mitanila ho Tandrefana izany dia voaloko ho manary ny mari-panondroan'ny Tontolo Rosiana azy ka miravaka ny “soatoavina vahiny” toa ny feminisma, ny zo ho an'ny vondrom-piarahamonina LGBTQI, ary ny fitsipahana ny sata Rosiana amin'ny maha-fiteny ofisialy azy. Matetika ihany koa ny Pro-Kremlin nentindrazana sy ny media sosialy no mampiasa ny voambolana “Гейропа” [12] (Gayropa, fanagron'ny voambolana Gay sy Eoropa) ho fanamelohana izay heveriny ho tontolo Tandrefana miharava [13] sy ny fandrahonana mivantana [14] ny tontolo rosiana. 

Talohan'ny nananiham-bohitra an'i Okraina, nanao kabary [15] manantantara i Potinina tamin'ny 21 febroary, izay nanokanany mihoatra ny atsasaky ny fotoana ho amin'ny fomba fandikany manokana ny tantara fahiny sy ny tantara maoderina ny zaratany Okrainiana sy Rosiana sy ireo andrim-panjakana, ary nametrahany fa ao anatin'ny Tontolo Rosiana i Okraina. 

Ao anatin'ny fahakingan-tanana sy vava, ny fanafihana an'i Okraina no lasa “fanafahana an'i Okraina [16],” amin'ny anaran'ny Tontolo Rosiana.