Sogunpara, vohitra manavaka ny Mising ao amin'ny distrikan'i Jorhat ao Assam, ahitana chang ghar na trano nentim-paharazana ambony vararay avo. Sary avy amin'ny mpanoratra.

(Notontosaina manokana ho ampahany amin'ny fikarohana eny an-kianja teo anelanelan'ny volana Oktobra sy Desambra 2021 ny antsafa amin'ity tantara ity)

Ny fanjakan'i Assam any avaratra-atsinanan'i India no tena niharan'ny fiovaovan'ny toetr'andro ao amin'ny firenena, noho ny tondra-drano sy ny fahasimban'ny tany. Ny foko faharoa lehibe indrindra ao amin'ny fanjakana, ny Mising (izay mandrafitra ny 17,8 isanjaton'ny mponina ao amin'ny fanjakana) no anisan'ny voa mafy indrindra noho izy ireo monina eo amoron'ny Reniranon'i Brahmaputra sy ny sakeli-dranony. Na izany aza, mahavita mivelona amin'ny tranony tsy manam-paharoa sy nentim-paharazana mahazaka tondra-drano antsoina hoe chang ghar amin'ny fiteny Assamey ry zareo, mitsangana eo ambonin'ny tany misy tsato-kazo volotara.

Ny teny hoe “mising” dia midika hoe lehilahy (mi) amin’ny rano (asi), ary ireo monina any amin’ny tanibe dia miantso azy ireo hoe “olon-drano”. Satria  mipetraka any amin’ny tany iva akaikin’ny renirano izy ireo, dia mora difotry ny rano ny tranon’ny Mising mandritra ny fiakaran'ny rano na lasan’ny tondra-drano.

Ao anatin'ny chang ghar nentim-paharazana

Naorina ambony lampihazo avo tohanan'ny tsato-kazo volotara izay afaka manakana ny tondra-drano ny Chang ghar

Vohitra manavaka ny Mising i Sogunpara ao amin'ny distrikan'i Jorhat, eo amin'ny 300–500 metatra miala ny Reniranon'i Brahmaputra. “Isaky ny miakatra ny haavon'ny rano mandritra ny tondra-drano, no lasa tena marefo indrindra izahay”, hoy i Nandi Mili, tompon'ny chang ghar iray ao an-tanàna.

Chang ghar eo ambony tsato-kazo misy jokhola na tohatra tsara hidirana. Sary avy amin'ny mpanoratra.

Miaraka amin'ny trano mitovy aminy eo amin'ny manodidina, mitsangana eo amin'ny 2,5 metatra ambonin'ny tany izy. Manondro ny haavo ambony indrindra tamin'ny tondra-drano farany teo an-toerana ny haavon'ny gorodona, raha araka ny filazan'i Nandi. Manamarika io haavo io amin’ny andrin-tranon'izy ireo ny mponina, izay nahatonga ny fampiakarana ny gorodona mandritra ny fanamboarana manaraka.

Tohatra hazo iray antsoina hoe jokhola eo an-toerana no mitondra mankany amin'ny fidirana miakatra amin'ilay trano. Singa manan-danja amin'ny tokantranon'ny fiarahamonina izay ipetrahan'ny sasany amin'ny finoan'izy ireo ara-tsosialy izany. “Manana ambaratonga dimy na fito ny jokhola satria sokajiana hoe manambina ireo isa ireo,” araka ny fanazavan'i Lotika, vadin'i Nandi.

Araka ny fomban-drazana Mising, mitaky fananganana jokhola vaovao ny fahatongavan'ny ampakarina vaovao ao an-tokantranon'izy ireo. Manamarika ny fiakarany amin'ity jokhola ity, mba hiditra voalohany ao an-trano ny fombafomba sy ny lanonana eo anatrehan'ny zokiolona ao an-tanàna. “Heverina fa hahatonga ny fanambadiana ho lava sy hahasambatra izany”, hoy i Lotika.

Nandi Mili miaraka amin'ny fianakaviany ao amin'ny chang ghar. Sary avy amin'ny mpanoratra.

Ahitana dingana in-dimy ny mankao amin'ny fidirana amin'ny alalan'ny lavarangana mahitsizoro ny jokhola ivelan'ny chang ghar an'ny Lotika. Saika tsy misy na inona na inona ny efitrano eo am-pidirana, fa seza vitsivitsy natokana ho an’ny mpitsidika ihany. Vita amin'ny volotsangana na tehina mifamatotra (voarary) ny rindrin'ny trano.

“Tsy mampiasa fotaka na simenitra izahay amin'ny fanorenanay, mba hampihenana ny fahasimbana amin'ny tranonay noho ny tondra-drano miverimberina. Fanampin'izany, harena voajanahary misy eny amin'ny tany efitra akaikin'ny tanànanay ny tehina sy ny volotsangana; noho izany mora sy tsy mahafaty antoka amin'ny fampiasana azy ireo amin'ny fanamboarana ny tranonay,” hoy i Nandi.

Nasiana lamba volotsangana lava sy matevina ny gorodona amin'ny trano , ary mahazaka tsara ny lanjan'ny entana sy ny olona ao an-trano. Iray amin'ireo singa miavaka amin'ny paikady iadiana amin'ny tondra-drano ao amin'ny chang ghar ny haavony miovaova. “Lafiny iray hafa manan-danja amin'ity paikady fiatrehana ity isaky ny azo atao, ny fahafahanay mandrava ireo rafitra volotsangana ireo, mametraka azy ireo amin'ny lakana (sambo) sns ary mitazona azy ireo eny amin'ny toerana avo na sehatra ambony, mba hamerenana azy ireo amin'ny laoniny, rehefa tapitra ny tondra-drano,” hoy i Nandi.

Lotika Mili manamboatra dite ao amin'ny lakoziany chang ghar. Sary avy amin'ny mpanoratra.

Lakozia manokan'ny chang ghar

Misy lakozia sy fatana fivoahan'ny setroka eo afovoan-trano – natao manokana hahazaka tondra-drano izany. Raha mandrehitra afo, nilaza i Lotika fa “meram” no iantsoana azy io eo an-toerana, ary mampafana ny trano manoloana ny rivotra mangatsiakan’ny moron-drano koa izy io. Fa ny tena zava-dehibe, dia manana rafitra fitahirizana sakafo mahazatra ho an'ny fampiasana isan'andro sy anaty hamehana mandritra ny tondra-drano ity ampahany amin'ny trano ity. Talantalana volotsangana mahitsizoro (eo amin'ny 1,2 metatra ny lavany ary 0,9 metatra ny sakany) mihantona miaraka amin'ny tady avy eny amin'ny valindrihana amin'ny haavo tsara indrindra eo ambonin'ny fatana izany.

Eo amin'ny 1,2 metatra eo ambonin'ny meram no mihantona ny talantalana voalohany, antsoina hoe “perab“, izay ahitana talantalana iray hafa, fantatra amin'ny anarana hoe rabbong. Satria eo ambonin’ny fatana mivantana no misy ny perab, ampiasaina itonoana trondro sy hena manta na hanamainana akotry mandritra ny vanimpotoan’ny orana ihany koa izany. Mivangongo eo koa ireo entana an-tokantrano fampiasa isan’andro toy ny kojakoja an-dakozia sy ny kitay.

Tena miavaka ho an’ny fiarahamonina ny Rabbong satria mitahiry ireo zinga amin’ny labieram-bary nentim-paharazana Mising apong izy, indrindra amin’ny ririnina mba hampafana azy sy hisorohana azy tsy ho marikivy. Rehefa fahavaratra anefa dia apetraka eo amin'ny gorodon'ny chang ghar ireo zinga ireo mba hampangatsiaka azy.

Misy talantalana farany ambony indrindra antsoina hoe “kumbang” eo akaikin'ny valindrihana ao an-dakozia. Ampiasaina amin'ny fitahirizana legioma toy ny ovy, voatavo, kourza, tongolo be, tongolo gasy, sns.

Araka ny voalazan'i Nandi, satria eo ambony fantana mivantana ireo sosona ireo, manala ny bakteria sy ny holatra amin'ireo entana tehirizina ireo ny setroka sy ny hafanana. Fanampin'izay, mitazona ireo entana ireo ao anaty kumbang mangatsiaka ihany koa ny tafo bozaka.

Amin'ny vonjitaitra sy ho fiarovana ny biby fiompy

Matetika amboarina amin'ny tsihy volotsangana eo ambany valindrihana amin'ny efitranon'izy ireo eo amin'ny fidirana ny toerana fitahirizana fanampiny. Ao no tehirizina ireo gony misy akotry, ambiokandegioma ary ny zavatra ilaina hafa mba hiarovana azy ireo amin’ny tondra-drano ary atokana ho ampiasaina amin’ny fotoanan'ny vonjitaitra. “Vonona lalandava ny fokonolona hiala ny tranony satria tampoka sy miverimberina ny tondra-drano ankehitriny”, hoy i Lotika.

Biby fiompy mandrafitra ny ampahany manan-danja amin'ny tokantrano Mising tehirizina ao amin'ny lakalin'ny chang ghar. Sary avy amin'ny mpanoratra.

Eo amin'ny toerana ambanin'ny trano na ao amin'ny lakaly ankalamanjana, voahodidin'ny tsatokazo volotara, vitsy ny kisoa mitanina andro maraina. Ipetrahan'ny biby fiompin'ny fianakaviana ity ampahany amin'ny trano ity, biby izay mitana toerana lehibe eo amin'ny fiainan'ny fiarahamonina eo an-toerana. Nisy ireo tokantrano sasany tao an-tanàna namboatra lampihazo teo akaikin'ny trano fonenany izay ialofan'ny ombiny nandritra ny tondra-drano.

Famerenana ny trano foko nentim-paharazana

Misy chang ghar amin'ny karazany mahaliana ao amin'ireo trano vitsivitsy miala an'i Nandi. Nosoloina andry vita simenitra ny andry volotara manohana azy ary nosoloina vatosiraka-simenitra ny tafo bozaka mahazatra. “Na dia lafo aza ny fanovana toy izany amin'ny fitaovam-panorenana ary vitsy dia vitsy no afaka mividy izany ao an-tanàna, dia mitovy ihany anefa ny fampifanarahana fototra mahazaka tondra-drano ao an-trano”, hoy i Nandi.

Naverin'ireo fikambanana tsy mitady tombontsoa avy eny ifotony toy ny North East Area Affected Development Society (NEADS) nampian'ny klioban'ny tanora indizeny sy ny komity misahana ny fitantanana ny loza voajanahary tany amin'ireo tanàna niharan'ny tondra-drano ity hevitra nentim-paharazana momba ny chang ghar ity. “Tianay manokana ny hampiditra ny hevitr'izy ireo nentim-paharazana sy ny paikadin'ny fampifanarahana ny toetr'andro amin'ny fitantanana ny trano fialofana, amin'ireo fomba fanao vaovao eo ambanin'ny fandaharan'asan'ny fikambanana momba ny fanarenana sy fanamboarana aorian'ny tondra-drano,” hoy i Tirtha Prasad Saikia, Tale Iraisan'ny NEADS. Trano efa ho 250 no naorina tao amin'ny tanàna 25 ao amin'ny distrikan'i Jorhat, Golaghat ary Sibsagar, nandritra ny 6-7 taona.

Mpikambana ao amin'ny vondrom-piarahamonina Mising mampidera ny endrika chang ghar amin'ny akanjony nentim-paharazana mirentirenty. Sary avy amin'ny mpanoratra.

Mandray karama amin'ny asany mandritra ny asa fanorenana ireo mponina ao an-toerana. Manome volotsangana, tsorakazo ary fitaovana hafa misy ilaina amin'ny fanorenana ao an-tanànan'izy ireo ny mponina ao an-toerana. “Zaraina maimaimpoana amin'ireo mpisitraka, ​​fantenana amin'ny alalan'ny fifampidinihana amin'ny fiarahamonina miaraka amin'ireo vondron'olona ao an-tanàna, anisan'izany ny lehiben'izy ireo sy ny zokiolona” ireo trano ireo, hoy i Saikia.

Ny Chang ghar, na izany aza, dia tetikady manokana iavotan'ny fiarahamonina Mising irery ihany. Tsy mampiasa trano misy tsato-kazo; fa amin'ny trano bongo tsotra no mipetraka ireo foko hafa monina lavitry ny moron-drenirano