COVID-19 eny am-bava-ady: antsafa niarahana tamin'ny Vokovoko Mena ao Ekoatora

 

 

 

 

Tarika Vokovoko Mena ekoatôriàna, mizara fanampiana noho ny maha-olombelona ho an'ireo vondrompiarahamonina ao an-toerana. Sary an'ny Vokovoko Mena, nahazoana alàlana.

Tathiana Moreno, tale mpitantana ireo faritra iankinan'ny aina ao amin'ny Vokovoko Mena Ekoatôriàna, manara-maso isanandro ireo ezaka hitazonana hatrany ny fahasalaman'ny vahoaka ekoatôriàna.

Araka ireo tarehimarika ofisialy tamin'ny fotoana namoahana ny lahatsoratra, nisy 33.582 ireo tranga voamarina ary 2.799 ireo matin'ny COVID-19 tao Ekoatora. Tao Ekoatora, ireo mpiasan'ny fahasalamana no nanome ny 20% tamin'ireo maty. Na izany aza, toy ny tany amin'ny faritra maro manerana izao tontolo izao, sarotra inoana ireo tarehimarika naroson'ny fanjakàna noho ny tsy fahombiazany sy ny tsy fisian'ny mangarahara.

Talohan'ny nirotsahany ho isan'ny Vokovoko Mena Ekoatôriàna, niasa tao amin'ny PNUD (fandaharanasan'ny Firenena Mikambana misahana ny Fampandrosoana) i Moreno, sy tao amin'ny Minisiteran'ny Fahasalamàna. Nandritra ny resaka an-telefaona nifanaovany tamin'ny Global Voices, fijery mivantana ny asa fanampiana amin'ny maha-olona ataony no nomeny, asa avy any anatin'ny tena fon'ilay valanaretina tao Amerika Latina.
Fanamarihana: Nafohezina sy nasiana fanovàna mba hazavazava kokoa ilay resaka.

Gabriela Mesones Rojo (GMR): Ahoana ny fomba fitantanan'ny Vokovoko Mena ekoatôriàna nandritra ny valanaretina?

Tathiana Moreno (TM): El primer cambio es que ya no trabajamos con voluntarios, a pesar de haber aumentado muchísimo el ritmo de trabajo. Actualmente estamos manejando fallecidos confirmados por COVID-19 y fallecidos presuntos de COVID-19, de acuerdo a la disposición mundial del manejo digno de los cadáveres. También empezamos un servicio de captación y donación de sangre a domicilio porque con las medidas de cuarentena han cerrado los bancos de sangre. Es un protocolo que sólo se está haciendo en Ecuador y la Cruz Roja Ecuatoriana provee el 80% de la sangre a nivel nacional.

También organizamos un programa de agua, saneamiento e higiene, principalmente en Santo Domingo, Santa Elena, Guayas y Cañar donde también hay un problema de dengue. En Guayaquil, la zona de mayor contagio es un barrio de clase muy alta, en el que mucha gente estaba volviendo de viaje; mientras que la zona de mayor mortalidad por COVID-19 son los barrios más pobres. Se da a entender que hay una vinculación con el acceso a servicios, principalmente la falta de agua.

Esta semana también activamos un proyecto piloto, un centro de triaje respiratorio, para ayudar a la descongestión de los hospitales en donde pueden ser atendidas las personas con problemas respiratorios. Vamos a empezarlo en Quito, y si resulta lo ampliamos a nivel nacional.

Hacemos telemedicina y apoyo psicosocial a nuestro personal y hemos afianzado nuestro apoyo a la población migrante en 22 albergues. También hemos coordinado cursos online de prevención y control de infecciones y de Bienestar emocional ante el COVID-19 y prevención en confinamiento. Todo esto conlleva una logística enorme con costos altísimos.

Tathiana Moreno (TM): Ny fanovàna voalohany nataonay dia ny tsy fiarahana miasa intsony amin'ireo mpirotsaka antsitrapo, na eo aza ny fitomboan'ny rotoroton'asa. Amin'izao fotoana izao izahay dia mandray an-tànana ireo tranga voamarina sy fahafatesana voalaza fa misy fifandraisana amin'ny COVID-19, mifanaraka amin’ireo fepetra iraisampirenena momba ny fikarakaràna am-panajàna ireo olona namoy ny ainy. Natombokay ihany koa ny antokon-draharaha fakàna sy fanomezana rà any an-tokantrano satria nakatona noho ny fihibohana ireo banky fitahirizana rà, izay fepetra tsy nampiharina afa-tsy tao Ekoatora irery ihany. Ny Vokovoko Mena ekoatôriàna no mamatsy ny 80% tamin'ny rà nanerana ny firenena.

Mikarakara ihany koa izahay ny fandaharanasa fanadiovana rano sy fidiovana, indrindra fa manodidina an'i Santo Domingo, Santa Elena, Guayas, sy Cañar, toerana izay iadiana ihany koa amin'ny olana ateraky ny aretina “dengue” ankoatry ny COVID-19. Ao Guayaquil, faritra nahitàna ny fiparitahana be indrindra dia ny toerana onenan'ireo mpanankarena, izay betsaka no niverina avy nivahiny tany ivelany; saingy any amin'ireo faritra onenan'ireo tena mahantra indrindra no misy ny taham-pahafatesana avo be nateraky ny COVID-19.  Ny dikan'izany dia misy fifandraisana amin'ny tsy fahafahana mahazo ny tolotra fototra – indrindra fa ny rano.

Tamin'ity herinandro ity izahay nanomboka ihany koa ny tetikasa iray fametrahana ivontoerana iray fitsaboana ny aretin'ny taovampisefoana hahafahana mikarakara ireo olona manana olana amin'ny fisefoana, ho entina manamaivana ireo hôpitaly. Ao Quito izahay no manomboka azy io, ary raha mizotra tsara dia hitarinay manerana ny firenena.

Manome tohana ara-tsaina sy fitsaboana amin'ny alàlan'ny telefaona ihany koa izahay ho an'ireo mpiasanay, ary manamafy ny fanohananay ireo olona mpifindra monina any amina toerampialofana miisa 22. Niaraka nametraka ihany koa izahay fampianarana ety anaty tambajotra, momba ireo lohahevitra toy ny fisorohana sy fifehezana ny aretina,  ny fiadanampo miatrika ny COVID-19, ary ny fisorohana mandritra ny fotoana fihibohana.  Izany rehetra izany dia mitarika fandaminana ara-pitaovana goavana be sy fandaniana midangana tokoa.

Tarika Vokovoko Mena ekoatôriàna. Sary an'ny Vokovoko Mena, nahazoana alàlana.

GMR: Raha ny tatitra milaza tsy fahampiana eo amin'ny sehatra nasiônaly, ahoana no fomba nandrindrànareo ny fahazoana ireo fitaovana ilaina amin'ny fitsaboana?

TM: Está resultando muy complicado encontrar lo que necesitamos. Las ambulancias sí están usando los implementos de seguridad, pero han sido sumamente difíciles de conseguir. Antes de la llegada del virus a Ecuador, la caja de mascarillas N95 costaba $3,95. Hoy día una sola mascarilla N95 cuesta $4. El traje completo de bioseguridad (el traje, las botas, los batones, los lentes, los guantes) tiene un costo de $64. Eso quiere decir que cada atención que hacemos, que incluye a un conductor de ambulancia, paramédico y asistente son mínimo $200 que van a la basura después de cada atención. Esto no lo cubre el estado, porque la Cruz Roja se maneja con fondo propios, tanto el equipamiento como la capacitación.

TM: Lasa tena sarotra be ny mahita izay ilaina. Mampiasa fitaovam-piaraovana tokoa ny fiara mpitatitra marary, saingy tena fanamby faran'izay goavana ny hahazoana izany. Talohan'ny nahatongavan'ny viriosy teto Ekoatora, $3.95 USD ny boatina maska N95. Amin'izao fotoana izao, $4 USD ny maska singany iray.  $64 USD ny fitafy feno natao ho fiarovana amin'ny otrikaretina  (akanjo, kiraro, langilangy, solomaso, fonon-tànana). Midika izany fa ny hazakazaka fikarakaràna tsirairay ataonay, tafiditra amin'izany ny  mpamily fiara mpitatitra marary, ireo mpanampy mpitsabo, ny mpanampy, dia $200 raha kely indrindra, izay ariana anaty fitoeram-pako isaky ny avy ampiasaina. Tsy misy fandraisana anjaran'ny fanjakana io satria mandray an-tànana ny famatsianmbola ny fiofànana sy ny fampitaovana ao aminy ny Vokovoko Mena

GMR: Toy ny ahoana izany miasa any amina toeram-pialokalofan'ny mpifindra monina?

TM: Cruz Roja tiene un programa para migrantes desde hace un año y medio aproximadamente y tenemos una relación muy estrecha con la comunidad migrante. La Cruz Roja abrió una línea para la captación de donaciones para migrantes en situación de calle, vulnerables, sin redes de apoyo y dependientes del trabajo informal. El gobierno por ley ha sacado un decreto que impide poder cobrar servicios o botar a gente de una casa por temas de arriendo mientras dure el estado de excepción, pero los registros nos muestran que muchos migrantes y ecuatorianos están siendo afectados. Tenemos bastantes personas regresando a Venezuela por trocha debido a esta situación. 

TM: Nandritra ny herintaona sy tapany, nanana fandaharanasa ho an'ireo mpifindra monina ny Vokovoko Mena, ary manana fifandraisana akaiky amin'ny vondrompiarahamonin'ny mpifindra monina izahay. Nanokatra anjara tetibola iray ny Vokovoko Mena hanangonany ireo fanomezana ho an'ny mpifindra monina tsy manana hialofana, ireo marefo, tsy manana tambajotra mpanohana, ary mivelona amin'ny fanaovana asa tsy anaty rafitra. Tamin'ny alàlan'ny lalàna, namoaka didimpitondràna ny fanjakana hanakanana ny olona tsy hampandoa vola amin'ny tolotra ataony na handroahana ny olona manana olana amin'ny hofantrano nandritra ny faharetan'ny fotoanan'ny hamehana, saingy asehon'ireo rakitra voangona fa mbola marobe ireo mpifindra monina sy Ekoatôriana no niharan'izany. Betsaka ny olona nandeha an-tongotra nody nankany Venezoalà noho io antony io.

GMR: Manana tarehimarika ve ianareo hoe firy ny olona mikasa ny hody any amin'ny firenena niaviany?

TM: Nuestro registro oscila entre 40 hasta 700 personas que buscan salir por trocha diariamente. Esto no son cifras oficiales, sino que son registros que hacemos a través de alianzas con cancillería y otras estructuras migratorias. Esta situación se ve principalmente con la comunidad venezolana, porque son quienes han venido en las últimas oleadas migratorias a Ecuador. Hablamos de personas que tienen menos de un año en el país, y por ello sus vínculos de pertenencia y sus sistemas de apoyo son más débiles. La población colombiana puede tener una historia de 10 a 12 años en Ecuador y la comunidad Haitiana creció después del terremoto del 2010, así que ya están afianzados al país. En cambio la comunidad venezolana siente una vulnerabilidad y un temor muy grande. Muchos testimonios hablan de como le tienen miedo a que si mueren y son cremados en otro país y que sus familiares no se enteren.  

TM: Manodidina ny 40 hatramin'ny 700 eo isanandro ireo olona vaovao manandrana mandeha an-tongotra voarakitra ao anaty rejisitray.  Tsy tarehimarika ofisialy ireo saingy rakitra izay atsanganay amin'ny alàlan'ireo vovonana miaraka amin'ny Minisiteran'ny Raharaham-bahiny sy ireo rafitra hafa misahana ny mpifindra monina. Ny vondrompiarahamonin'ireo Venezoeliàna no tena ahitàna be an'io, satria ry zareo no andiana mpifindra monina farany indrindra tonga tao Ekoatora. Ireo olona nonina latsaky ny herintaona tao amin'ny firenena no resahantsika eto, ka amin'izany dia marefo ny fifamatorany amin'ny vondrona sy ireo rafitra mpanohana. Mety manana tantara efa hatrany amin'ny 10 na 12 taona tao Ekoatora ny vahoaka Kôlômbiàna, ary nitombo be ny vondrompiarahamonin'ireo Haitiàna taorian'ilay horohorontany tamin'ny 2010, araka izany dia efa namàka tsara tao amin'ny firenena ry zareo. Kanefa, mahatsapa ho marefo sy feno tahotra ilay vondrompiarahamonina Venezoeliàna vao haingana. Betsaka no miteny hoe mahatsapa tahotra ny ho faty ary dorana any amin'ny firenena hafa noho ny azy nefa tsy fantatry ny fianakaviany akory.

Tarika Vokovoko Mena ekoatôriàna mizara fanampiana amin'ny maha-olona ho an'ireo vondromppiarahamonina monina any amin'ireo faritra be mponina ao amin'ny firenena. Sary an'ny Vokovoko Mena, nahazoana alàlana.

GMR: Manao ahoana ny fahatsapan'ireo mpiasan'ny fahasalamana eny am-bava ady mikarakara ny marary mandritra io fotoana io?

TM: En el caso de la provincia de Guayas, una de las zonas más afectadas, tuvimos a 53 personas contagiadas, 1 fallecido y 1 en estado crítico ya en recuperación. Muchos tenían miedo de contagiar a sus familiares, así que habilitamos un espacio para que ellos pudieran hacer la cuarentena. La situación es muy dura y compleja. No es una situación lejana tampoco, estos son nuestros colegas, compañeros de lucha.

A nivel nacional tenemos un total de 4 fallecidos vinculados con COVID-19. La última persona que falleció no estaba ni siquiera en en primera línea de atención, sino haciendo telemedicina desde su casa. Pero el contagio es tan alto que igual se enfermó.

Esta situación nos ha permitido repensar la vida, nuestro papel, nuestras funciones como institución. En la Cruz Roja creemos en la humanidad, en aliviar el sufrimiento humano en toda circunstancia. Estos tiempos nos demuestran la importancia del cruz rojista y que más que nunca que nuestros principios están vigentes.

TM: Ao amin'ny faritanin'i Guayas, iray amin'ireo faritra tena voadona mafy, misy olona 53 voa, ny iray maty, ary ny iray tena voa mafy dia an-dalam-pahasitranana izao. Betsaka no natahotra sao hamindra amin'ny havany, ka dia nametraka faritra fitokana-monina izahay ho azy ireny. Tena henjana sy sarobahana io toedraharaha io. Toedraharaha mahakasika anay rehetra io, mpiaramiasa aminay sy namanay anatin'ny tolona ireny.

Manerana ny firenena, efatra no isan'ireo mpiasa maty noho ny valanaretina COVID-19. Ny olona farany namoy ny ainy dia tsy tany ambava ady akory, fa nitantana ny fitsaboana ampitaina amin'ny alàlan'ny telefaona avy any an-tranony. Saingy efa tafakatra avo be loatra ny fiparitahan'ny aretina ka dia tratra ihany izy.

io toedraharaha io dia nahafahanay niverina nisaina ny fiainana, ny anjara asanay, ny asa amin'ny maha-sampandraharaha anay. Ao amin'ny Vokovoko Mena, mino ny maha-olombelona izahay, amin'ny filàna manamaivana ny fangirifirian'ny olombelona amin'ny vanimpotoana sy toejavatra rehetra. Asehon'ireny fotoana ireny anay ny lanjan'ny Vokovoko Mena, sy ny hoe mbola mitoetra mandrakariva ho marina ny fotokevitra ijoroanay.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.