Noor Pamiri, mpikatroka ho an'ny fiteny Wakhi. Sary natolotr'i Noor Pamiri.
Taorian'ny fanentanana nahitam-pahombiazana tamin'ny taona lasa tety anaty media sôsialy [1] nentina nankalaza ny fahamaroam-piteny an-tserasera manerana an'i Azia, hitohy mandritra ny 2020 ny tetikasa ifandrimbonana. Isankerinandro dia hisy hifandimby hitantana ny kaonty Twitter @AsiaLangsOnline [2] ireo mpikatroka sy mpanandrateny samihafa ho an'ny fiteny, hizara ny zava-niainany, ny fanao tsara indrindra, ary ireo lesona azon-dry zareo tamin'ny famelomana aina indray sy fampahafantarana ireo fiteny teratany, miaraka amin'ny fifantohana manokana amin'izay anjara toerana raisin'ny aterineto. Ity fanentanana ity dia fiarahana miasa eo amin'ny Rising Voices [3], ny Digital Empowerment Foundation [4], ary ny O Foundation [5].
Isankerinandro, ireo vahiny mpampiantrano ho avy eo dia hamaly fanontaniana maromaro momba ny làlana nodiaviny sy hanome topimaso fohy momba ny fitenin-dry zareo. Ity ny Fanontaniana sy Valiny niarahana tamin'i Noor Pamiri (@noorpamiri [6]) izay hanome topimaso momba izay horesahany mandritra ny herinandro maha-mpampiantrano azy.
Rising Voices (RV): lazalazao anay ny momba anao azafady.
Noor Pamiri (NP): Noor Pamiri no anarako. Teraka tao Hunza Valley [7] Pakistàna. Mipetraka amin'izao fotoana ao New York City. Miasa ho amin'ny fampiroboroboana sy fitahirizana ny Wakhi [8], tenindreniko.
RV: Ahoana ny toerana misy ny fiteninareo ety anaty sy ivelan'ny aterineto?
NP: Mampiasa aterineto ireo mpiteny ny Wakhi mba hampiroboroboana ny literatiora sy ny fifampiresahana amin'ny fiteny Wakhi. Marobe ireo vondrona miasa hampifandray ireo mpiteny ny Wakhi. Miha-hita tsikelikely ao amin'ny aterineto ireo votoaty natao ho an'ny haino-vaky-jery, hatramin'ireo soratra (poezia, tantara, haisoratra). Miaraka mitantana ny Wakhi.org [9] aho, ilay tranonkala voalohany amin'ny fiteny Wakhi ranoiray.
Nandritra ny fotoana elabe ny fiteny Wakhi no nijanona ho fiteny tsy voarakitra an-tsoratra. Ankehitriny, misy endri-tsoratra telo efa ampiasaina ho an'ny Wakhi: Cyrillic, Latina ary Arabo. Mizarazara any anaty firenena efatra ireo vondrompiarahamonina mpiteny ny Wakhi (Afghanistana, Shina, Pakistana, Tadjikistana), mampiasa rafitra fanoratra efatra samihafa, ka mahatonga ireo mpiteny Wakhi any amin'ny firenena hafa tsy hahatakatra manontolo ny votoaty novokarin'ny vondrompiarahamonina avy amin'ny firenena iray hafa. Misy ny ezaka natao mba hamokarana endri-tsoratra iraisana. Hatreto aloha, mbola maloka ny hoavin'ny literatiora, sy ny votoaty amin'ny fiteny Wakhi amin'ny ankapobeny.
RV: Mikasika lohahevitra inona no kasainao hifantohana mandritra ny herinandro izay hitantananao ny kaonty Twitter @AsiaLangsOnline?
NP: Hifantohako ireo vahoaka, ny fiteny, ny tantara ary ny kolontsaina sy ny literatiora Wakhi. Horesahako ihany koa ny fampidirana ho anaty tontolo nomerika ireo fomba amam-panao sy tononkalo Wakhi.
RV: Inona no tena antony manosika anao ho amin'ny fikatrohana an-tserasera ho an'ny fiteninao? Inona no fanantenanao sy nofinofinao ho an'ny fiteninao?
NP: Ny UNESCO dia nanondro / nanasokajy ny Wakhi ho teny iray amin'ireo fiteny ” tena tandindonin-doza” [10] eto an-tany. Tsy misy mihoatra ny 100.000 akory ireo mpiteny azy amin'izao fotoana izao. Na io isa kely io aza dia mbola zarazarain'ny pôlitika sy ny jeografia.
Ny fanantenako dia ny hanefa ny anjarako amin'ny fanaovana izay haha-azo antoka hoe hijanona ho teny velona sy miroborobo ny Wakhi.