Saripika nozarain'i José Chuvé Mengarí.
Ao anatin'izao taona 2020 izao izahay manohy amin'ny fanentanana amin'ny media sosialy amin'ny fanasana mpampiatrano isan-karazany [1] hitantana ny kaonty Twitter @ActLenguas [2] (Fahavitrihana ara-piteny) sy hizara ny zava-niainan-dry zareo amin'ny famelomana aina indray sy amin'ny fanandratana ny fiarovana ireo fitenin-janatany. Ny lahatsoratra etoana dia iresahana ny momba an'i José Chuvé Mengarí na José “Tigre” (@JoseChuvem [3]) sy izay kasainy horesahana mandritra ny herinandro maha-mpampiatrano azy.
Rising Voices (RV): Lazalazao anay ny momba anao azafady.
Indígena de la nación Monkox-chiquitana. Nací y viví en la Tierra Comunitaria de Orígen Lomerío, hasta mis 22 años, cuando decidí migrar a la ciudad de Santa Cruz de la Sierra, donde resido actualmente, para estudiar Sociología en la Universidad Autónoma Gabriel René Moreno. Soy técnico indígena en el Gobierno Autónomo Municipal de Santa Cruz de la Sierra, community manager de varias páginas con temática indígena urbana y, coordinador y productor en el programa radial Voces Indígenas Urbanas [4] (VIU). También soy actor protagónico en la película “Santa Clara [5]“. Trabajó en varias producciones publicitarias [6] para diferentes empresas del país.
Ao anatin'ny firenena vazimba Monkox-Chiquitano [7] aho. Teraka sy niaina tao amin'ny Tanin'ny Vondrom-Piarahamonina Teratany (TCO raha amin'ny fanafohezana amin'ny teny espaniola) ao Lomerío aho mandra-pahatonga ny faha-22 ny taonako, raha nanapa-kevitra ny hifindra any an-tanànan'i Santa Cruz de la Sierra, izay onenako amin'izao fotoana izao, hianatra Sosiolojia ao amin'ny Oniversite Mizakatena Gabriel René Moreno. Manampahaizana manokana momba ny indizeny ao amin'ny Governemanta Monisipaly Mizakatenan'i Santa Cruz de la Sierra ao Bolivia aho. Community manager amin'ireo pejin-tranonkala maro manana lohahevitra indizeny an-tanandehibe ihany koa aho, ary mpandrindra sy mpamokatra ny fandaharana onjampeo ‘Feon'ny Vazimba an-Tanandehibe’ (Voces Indígenas Urbanas, [4]VIU). Mpiantsehatra voalohan-daharana ihany koa aho amin'ny sarimihetsika “Santa Clara [5]“. Efa niasa tamin'ireo famokarana dokambarotra [6] ho an'ireo orinasa isankarazany ao amin'ny firenena ihany koa aho.
RV: Manao ahoana ny fiteninareo ato amin'ny aterineto sy ivelan'izany?
El idioma bésiro está muy poco difundido en la Internet. Las iniciativas [8] que otras personas realizaron, por ahora están paralizadas. En la TCO Lomerío, se están desarrollando los NIDOS LINGUISTICOS, esfuerzos realizados entre la CICOL-IPELC y la ONG CEJIS [9]. En esta zona, todavía se mantiene en un 40% el idioma, pero hablado por los adultos mayores.
Tsy miely antserasera loatra ny fiteny Bésiro (na Chiquitano [10]). Tsy miasa amin'izao fotoana izao ireo fanorenana asa [8] hafa efa navoaka. Ao amin'ny Tanin'ny Vondrom-Piarahamonina Teratany an'i Lomerío, eo am-pamelarana azy ny Nidos Linguisticos (Language Nests [11] na Akanin'ny Fiteny), amin'ny alalan'ny ezaka ataon'ny Central Indígena de Comunidades Originarias de Lomerío (CICOL, Sendikàn'ny Vondrom-piarahamonina Vazimba ao Lomerío) —Instituto Plurinacional de Estudio de Lenguas y Culturas (IPELC, Ivontoeram-pirenenamaro Fianarana ny Fiteny sy Kolontsaina maro) ary ny FTMF-ONG CEJIS [9]. Ao amin'io faritra io, tokotokony ho efapolo isanjaton'ny olona no mampiasa ilay fiteny, fa ireo olondehibe ihany no miteny azy.
RV: Amin'ny lohahevitra manao ahoana avy no kasainao ifantohana mandritra ny herinandro itantananao ny kaonty Twitter @ActLenguas?
Producción audiovisual, que es en lo que actualmente estamos trabajando desde VIU [12], considerando que es el público joven que está metido en las redes sociales. Y, desde luego, enfocando desde los derechos a la ciudad para los indígenas.
Hifantoka amin'ny famokarana haino amanjery aho, izay iasanay indrindra ao amin'ny VIU [12] amin'izao fotoana izao, eo amin'ny fiheverana fa ny tanora no mirotsaka ao amin'ny tambajotra sosialy. Ary, mazava loatra, fa hifantoka ihany koa amin'ny zon'ny vazimba ao an-tanàna ihany koa aho.
RV: Inona avy ireo hery mpanetsika anao havitrika ara-nomerika ho amin'ny fiteninareo? Inona avy ny fanantenanao sy ny nofinofinao ho amin'ny fiteninareo?
Reaprender la lengua materna de mis padres y, de esa manera, fortalecer mi identidad cultural en la ciudad. Hay muchos saberes y conocimientos ocultos en nuestra lengua, que tienen que darse a conocer a los no indígenas, para fortalecer lazos de convivencia pacífica en la ciudad. Sueño con subir contenidos audiovisuales a diferentes plataformas pero, lo más cercano, subir a Spotify música Monkox, para que esté al alcance de los jóvenes.
Kinendriko ny hianatra indray ny fitenin'ny reniko, ary amin'izay fotoana izay aho hanamafy ny mari-panondroako ara-kolontsaina ao an-tanàna. Maro ny fahendrena sy fahalalàna miadina ao amin'ny fiteninay, izay tsy maintsy atao fantatry ny vahoaka tsy-vazimba, mba hanamafisana ny fifandraisana fiaraha-miaina milamina ao an-tanàna. manonofy aho ny hamoaka votoatin-kaino aman-jery amin'ny sehatra maro, saingy raha azo atao mamoaka hira Monkox amin'ny Spotify, mba ho mora tazan'ny tanora izany.