Antsafa nifanaovana tamin'i Tzintia Montaño, mpikatroka nomerika amin'ny fiteny Mixtec

Sarin'i Tzintia Montaño.

Manohy ny fanentanana ao amin'ny tambajotra sosialy amin'ny fanasana ireo mpampiantrano samihafa hitantana ny kaonty Twitter @ActLenguas (fahavitrihana ara-pitenenana) izahay amin'ity taona 2020 ity ary hizara ny zava-niainan-dry zareo amin'ny famelomana indray sy amin'ny fampiroboroboana ny tenin-drazany. Ity lahatsoratra iray ity miresaka momba an'i Tzintia Montaño (@kolotzin) sy izay kasainy horesahana mandritra ny herinandro maha-mpampiantrano azy.

Rising Voices (RV): Lazalazao anay ny momba anao.

Me llamo Tzintia Montaño, soy de Santiago Huajolotitlán, en la mixteca oaxaqueña, y también de la CDMX, así que me considero una ña’a davi chilanga.

Estudié Letras Clásicas en la UNAM y posteriormente, después de años de reflexión, decidí dirigir mis pasos hacia la lengua de mi familia, el da’an davi o mixteco de la frontera Puebla-Oaxaca. Por ello, estudié la maestría de Estudios Amerindios y Educación Bilingüe en la UAQ donde me interesó el estudio de la vitalidad lingüística y me enfoqué sobre todo en trabajar con la comunidad transnacional mixteca Puebla-NuevaYork, circuito migratorio al que mi familia pertenece.

Durante este proceso, aprendí mucho sobre la identidad, el territorio, la autoadscripción y la lengua en contexto transnacional. Posteriormente la suerte me llevó a trabajar con las lenguas indígenas y el Procesamiento del Lenguaje Natural, donde comencé con la recopilación de corpus paralelo en Comunidad Elotl.

Tzintia Montaño no anarako, avy any Santiago Huajolotitlán aho, any amin'ny faritra Mixtec any Oaxaca, ary avy ao Meksika ihany koa, noho izany, mihevitra ny tenako ho ña'a davi Chilanga [mponina ao an-tanàndehiben'i Meksika] aho.

Nianatra ny Fiteny Klasika tao amin'ny Oniversitem-panjakana Mizakatena ao Meksika (UNAM) aho, ary nanapa-kevitra ny handalina ny fitenim-pianakaviako, da’an davi , na ny Mixtec taty aoriana, fiteny izay ampiasaina hiresahana any amin'ny sisintanin'i Puebla-Oaxaca. Noho izany antony izany no nisoratako anarana hanao Master tamin'ny Fianarana ny Fandalinana ny Amerindiana sy ny Fianarana amin'ny Fiteny Roa ao amin'ny Oniversite Mizakatena ao Queretaro (UAQ), izay nahaliana ahy hianatra ny famelomana ny fiteny sy nifantoka tamin'ny fiarahana niasa tamin'ny vondrom-piarahamonina Mixtec miampita firenena Puebla-New York. izay misy ny fianakaviako.

Nandritra io dingana io no nianarako betsaka momba ny mari-panondroana manokana, ny faritany, ny mari-pamantarana ny tena manokana ary ny fiteny amin'ny sehatra miampita firenena. Taty aoriana dia nanomboka niara-niasa tamin'ny fitenin'ny indizeny sy ny Fampiasana ny Fiteny Natoraly aho, ary nanomboka nanangona arsiva niaraka tamin'ny Vondrom-piarahamonina Elotl.

RV: Manao ahoana ny fiteninareo ato amin'ny aterineto sy amin'ny andavanandro?

Como macro lengua, el tu’un savi comprende, según el INALI, 81 variantes y abarca los estados de Oaxaca, Puebla y Guerreo, así como algunas partes de Baja California y los Estados Unidos, debido a la migración. Cada una de estas variantes presenta un nivel de vitalidad distinto, ya que podemos encontrar comunidades donde los niños están aprendiendo tu’un savi como lengua materna, mientras que en otros lugares la lengua es hablada sólo por la generación de los abuelos o los tatarabuelos. Lamentablemente este último es el caso del da’an davi, cuyos hablantes más jóvenes oscilan entre los 50 y 60 años.

Podría parecer a simple vista que el tu’un savi, en general, cuenta con cierta presencia en internet, sobre todo en redes sociales; sin embargo, al acercarnos a cada una de las variantes, y en este caso al da’an davi, encontramos que en realidad existen escasos recursos en la web.

Araka ny Ivontoerana Nasionaly ho an'ny Fitenin'ny Indizeny (INALI),  ahitana karazany 81 ny tu'un savi, amin'ny maha-fiteny midadasika azy, manerana ny fanjakana Oaxaca, Puebla ary Guerreo, ary ao ihany koa ny faritra sasany any Baja California sy Etazonia, noho ny fifindra-monina . Manana ambaratongam-pahavelomana samihafa ny karazany tsirairay avy ​​satria misy ny ankizy mianatra tu'un savi ho fitenindrazan'izy ireo any amin'ireo vondrom-piarahamonina sasany raha ireo ray aman-dreny lehibe ihany kosa no hany mampiasa ilay fiteny any amin'ny toerana hafa. Indrisy anefa fa izany no mitranga amin'ny da'an davi, izay 50 taona ka hatramin'ny 60 taona no tanora indrindra mampiasa ilay fiteny.

Raha vao jerena dia toa hita tsara ao amin'ny aterineto ny tu'un savi, amin'ny ankapobeny, indrindra amin'ny tambajotra sosialy. Na izany aza, rehefa jerentsika ny karazany tsirairay, tsikaritra amin'izany fa vitsy ny loharano ao amin'ny aterineto ahitana ny da’an davi.

RV: Lohahevitra tahaka ny ahoana no kasainao ifantohana mandritra ny fotoana hitantananao ny kaonty Twitter @ActLenguas?

Los temas que me interesan abordar son identidad y autoadscripción, la lengua mixteca en contexto transnacional, migración y territorialidad y, por último, tecnologías del lenguaje. Quiero compartir esto temas, desde diferentes puntos de vista, con el auditorio de @ActLenguas para lograr una reflexión colectiva.

Liana amin'ny famahana ireo olana momba ny mari-panondroana sy ny mari-pamantarana ny tena manokana, ny fiteny Mixtec amin'ny sehatra miampita firenena, ny fifindra-monina ary ny fiarovana ny faritany aho ary, farany, ny teknolojian'ny fiteny. Te hizara ireo lohahevitra ireo aho avy amin'ny fomba fijery samihafa ary handinika izany miaraka amin'ireo mpijery @ActLenguas.

RV: Inona no antony nanosika anao havitrika an-tserasera amin'ny fiteninao ? Inona ny fanantenanao sy ny nofinofinao ho an'ny fiteninao ?

En primer lugar, me gustaría que hubiera más material de aprendizaje en da’an davi. Mi sueño es que la comunidad de hablantes crezca e ir apropiándonos cada vez más de nuevos espacios de uso. En segundo lugar, deseo que el activismo tenga repercusión en las tecnologías del lenguaje, así como en la revitalización del da’an davi. Es un trabajo que largo aliento, pero estoy convencida de dedicar mi tiempo y mi esfuerzo en la tarea de tener nuevas generaciones de hablantes del da’an davi.

Voalohany indrindra aloha, maniry aho fa hisy bebe kokoa ny fitaovam-pampianarana amin'ny fiteny da'an davi. Ny hitomboan'ny vondrom-piarahamonina mpampiasa ilay fiteny no nofinofiko sy ny fananana sehatra vaovao mety hampiasana izany. Faharoa, tiako hisy fiantraikany amin'ny teknolojian'ny fiteny ny fikatrohana, sy amin'ny famelomana indray ny da’an davi. Tetikasa maharitra ilay izy kanefa nanapa-kevitra ny hanokana ny fotoanako sy ny ezako aho mba hisarihako taranaka vaovao hampiasa ny fiteny da’an davi.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.