Antsafa niarahana tamin'i Marco Antonio Martínez Pérez, mpikatroka nomerika ho an'ny fiteny Ayöök

Saripika nozarain'i Marco Antonio Martínez Pérez.

Ny taona 2020, hotohizantsika ny fanentanana ety anaty media sôsialy hanasàntsika olona maro hitantana ny kaonty Twitter, @ActLenguas (Fikatrohana ho an'ny fiteny) ka hizaran'izy ireny ny niainan-dry zareo tamin'ny tamin'ny famelomana indray sy fisoloana vava ireo fiteny zanatany. Resahan'ity lahatsoratra fampahafantarana ity ny momba an'i Marco Antonio Martínez Pérez (@AyuukMarco) sy izay kasainy horesahana mandritra ny herinandro maha-mpampiantrano azy.

Rising Voices (RV): Mba lazalazao aminay ny momba anao, azafady.

Soy Marco Antonio Martínez Pérez de la comunidad de Maaxïnkojm en la Sierra Mixe de Oaxaca, México; hablo Ayöök, una de las variantes de la lengua Mixe. Estudié la Licenciatura en Administración y por diferentes circunstancias he podido participar en proyectos en favor de las lenguas desde espacios como la radio, talleres de lengua e internet.

Formo parte del equipo de Kumoontun, una asociación civil con fines no lucrativos que busca apoyar y participar en proyectos comunitarios, productivos y culturales en las comunidades originarias de la Sierra Mixe de Oaxaca.

Uno de los ejes de trabajo es el fortalecimiento de nuestra lengua originaria y para ello creamos herramientas que nos faciliten impartir los talleres de lecto-escritura Ayöök en las comunidades donde acudimos, por ello en 2018 presentamos la App Kumoontun y el audiolibro “Cuentos Ayöök” que son de acceso gratuito desde cualquier dispositivo.

Redes sociales:
@Kumoontun
@AyuukMarco

Marco Antonio Martínez Pérez no anarako, avy amin'ny vondrompiarahamonina Maaxïnkojm ao Sierra Mixe any Oaxaca, Meksika. Miteny ny fiteny Ayöök, iray amin'ireo sakeliky ny fiteny Mixe. Mpianatra manomana ny diplaoma bakalaoreà momba ny fitantanana ary afaka nandray anjara taminà tetikasa isankarazany natao hanohanana ny fiteny, taminà sehatra toy ny onjampeo, atrikasa, ary ny aterineto.

Isan'ny ao anatin'ny tarika Kumoontun aho, fikambanana sivily iray tsy mitady tombony ara-bola ary mikatsaka ny hanohana sy handray anjara amin'ireo tetikasa koltoraly any anatin'ireo vondrompiarahamonina teratany ao Sierra Mixe ao Oaxaca.

Iray amin'ireo laharam-pahamehana amin'ny asanay ny fanamafisana ny tenindreninay. Mba hahatontosa izany, foroninay ireo fitaovana afaka hanamora ny fampianaranay ny fiteny Ayöök amin'ny alàlan'ny atrikasa famakiana-fanoratana atao any anatin'ireo vondrompiarahamonina. Ohatra, tamin'ny 2018, natombokay ny Fampiasa Kumoontun  ary ny boky misy feo “Ayöök Stories.”  Afaka alaina maimaimpoana avy amin'ny fitaovana rehetra izy ireny. Misy torohay bebe kokoa ao amin'ny tambajotra sosialin'ny  @Kumoontun sy @AyuukMarco.

RV: Manao ahoana ny sata misy ny fiteninareo amin'izao fotoana izao, eny anaty sy ivelan'ny aterineto?

Como la mayoría de las lenguas originarias de México, nuestra lengua se ha visto desplazada, sobre todo en espacios como la escuela donde solo se habla español. En internet hay muy poca presencia, pero observo que hay cada vez más usuarios que interactúan en la red en Ayöök, desde mensajes de WhatsApp, publicaciones en redes sociales o en espacios musicales.

Toy ny ankamaroan'ireo teny teratany rehetra ao Meksika, natao anjorom-bala ny fiteninay , indrindra fa any an-tsekoly izay ny fiteny Espaniôla irery ihany no ifandraisana. Sady koa, zara raha hita izy aty anaty aterineto, saingy voamariko fa mihamaro ireo mpampiasa no mifandray ety anaty tambajotra amin'ny fampiasàna ny fiteny Ayöök, ohatra, any anaty hafatra WhatsApp, sy ireo tambajotra sôsialy hafa.

RV: Lohahevitra momba ny inona no kasainao hifantohana mandritra ny herinandro hitantananao ny kaonty Twitter @ActLenguas?

Quiero platicar y compartir sobre Maaxïnkojm – mi pueblo- la forma de organización, su fiesta, el significado del maíz, nuestras comidas y la relación con naturaleza.

Compartir la experiencia de Kumoontun en este año de trabajo, los resultados y los retos a los que nos enfrentamos en el tema digital.

Aportes que hay a nivel regional en favor de la lengua Mixe,
Contenido e infografías en Ayöök.

Tiako ny hiresaka sy hizara ny momba an'i Maaxïnkojm – tanànako – sy ireo rafi-pandaminany, ny fety fankalàzany, ny dikan'ny katsaka, ny sakafonay ary ny fifandraisanay amin'ny natiora.

Tiako ny hizara momba ny tetikasanay ho an'ny Kumoontun amin'ity taona ity, ny vokatra azonay ary ireo fanamby atrehanay ety anaty aterineto.

Tiako ihany koa ny hiresaka momba ireo fandraisana anjara eo amin'ny sehatry ny faritra ho fanohanna ny fiteny Mixe, ary hizara votoaty sy kisary arahana torohay amin'ny fiteny Ayöök.

RV: Inona avy ireo antony fototra nanosika anao amin'ny fikatrohana ara-niomerika ho an'ny teninao? Inona avy ireo fanantenana sy nofinofinao ho an'ny teninao?

Mi motivación es que los hablantes de una lengua originaria podamos tener las mismas oportunidades en educación, salud, justicia, entre otros, y no sufrir discriminación; para ello considero importante la difusión de la diversidad lingüística, en la medida que podamos ser conscientes de esta diversidad podremos convivir y vivir de una mejor forma.

Sueño que mi lengua pueda estar en diferentes espacios y que seamos los mismos hablantes los que estemos interesados en hacer mas actividades en favor de nuestra lengua. Como parte de Kumooontun sueño que podamos inspirar a otras lenguas y/o colectivos a hacer actividades en favor de las lenguas originarias.

Ny mandrisika ahy dia ny hoe ireo mpiteny ny fiteny teratany mba ho afaka ny hanana vintana mitovy amin'ny fampianarana, fahasalamàna, fitsaràna, ankoatry ny maro hafa, sy tsy hizaka fanavakavahana. Io no antony iheverako hoe zavadehibe ny  fanapariahana ny hamaroam-piteny. Satria, raha toa isika tonga saina amin'io hamaroana io, dia afaka ny hiaraka hiaina sy hanana fiainana tsara kokoa.

Ny nofiko ho an'ny fiteniko dia ny mba hahitàna azy any anaty habaka isankarazany sy ny hoe izahay mpiteny azy mba ho liana amin'ny fanaovana tetikasa maromaro kokoa ho fanohanana ny fiteninay. Amin'ny maha-ao anatin'ny tarika Kumooontun ahy, nofiko ny hoe mba ho afaka haka aingampanahy aminay ireo vondrompiarahamonina hafa ka hamorona tetikasa ho an'ny tenindrenin-dry zareo.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.