Nanasongadina ny vakoka ara-tantaran'ny kristiana ao amin'ny firenena ny fitsidihana voalohany nataon'ny Papa tao Japana tao anatin'ny efa ho efapolo taona izay, namantarana ireo fanamby lehibe atrehin'ny hafa eto amin'izao tontolo izao, ary manolotra hirika na ho an'ny Papa na ho an'ny vahoaka ao Japana hividy karazan-javatra mifandraika amin'ny Pontifa.

Tamin'ny asabotsy 23 novambra ny papa fransoà no nanomboka ny fitetezana an'i Japana mandritra ny efatra andro, fitsidihana voalohany nataon'ny Papa taorian'ny fitsidihan'ny Masindahy Joany Paoly II tamin'ny taona 1981. Ny fiatoana lehibe voalohany tamin'izao dia izao dia tany an-tanàna andrefana ao Nagasaki, izay nanatontosan'ny Pontifa lamesa ankalamanjana tao amin'ny kianja fanaovana baseball ary nahavory olona 30.000 farafahakeliny.

Nanatrika ny lamesa i Koga Masao, mponina ao Nagasaki, ary nizara izay eritreriny tao amin'ny Facebook izay zava-niainany (nahazoana alalana ny tsonga):

POPE IN JAPAN 2019 長崎県営野球場を取材？雷雲が過ぎるのを待って出かけた。野球の試合観戦はスタンドだけだがフィールドがメインのミサ。人ひとひとで、ディズニーワールド！久しぶりに行列に並ぶ。

勝手が分からず、スタンディングのタイミングがやや遅れた。進むに連れ、あの日も見ていただろう岩屋山が雲間に現れ、晴れ間が広がった。1981年2年26日を思いやった。

演出の凄さ、聖体拝領に感動しながら、バックネット上部を見た。長崎新聞の号外を頂いて帰路に着いた。勿論3万人を超す人の波に心撃たれながら。

POPE IN JAPAN 2019
Tokony handeha ao amin'ny kianjabe filalaovana Baseball ao Nagasaki ve aho haka sary? Niandry ny fahalasanan'ny rahon-tselatra aho nialoha ny hivoahana ny trano. Efitra natao ijoroana fotsiny izany, ary ankalamanjana eo amin'ny kianja filalaovana no nanatontosana ny lamesa. Niditra tsirairay tao amin'ny kianjabe izahay, tahaka ny fidirana ao amin'ny Disney World! Sambany ho ahy no nilahatra ela amin-javatra iray aho.

Na dia mbola tsy matoky loatra izay ho atao aza izahay rehetra, dia nanaraka ny onjany teny izahay rehetra na dia somary tratra aoriana aza. Rehefa niroso ny raharaha ary nahazo topimaso ny Tendrombohitra Iwaya avy ao amin'ny rahona sy ny lanitra manga amboninay aho, dia nitovy tamin'ny andron'ny 26 Febroary 1981 [nitsidihan'ny Papa Joany Paoly II an'i Nagasaki] izany.

Mijery avy ety ivelan'ny kianja, valalanina aho amin'ny halehiben'ny fanatontosana sy amin'ny komoniona [firaisantsaina]. Nahazo famoahana manokana fanatsiarovana avy amin'ny gazety Nagasaki Shimbun ary nasiako olona ny lalana mody. Nandona ahy ny onjan'olona mihoatra ny 30.000 izay tonga ihany koa hijery ny Papa Fransoà.

Nandritra ny lahateniny ny Papa Fransoà nanondro miharihary ny nandarohana baomba an'i Nagasaki tamin'ny 9 Aogositra 1945, andro vitsy monja taorian'ny nandarohana baomba an'i Hiroshima. Farafahakeliny olona 35.000 no maty teo noho eo rehefa nandatsaka baomba atomika tamin'i Nagasaki ny voromby mpiady an'i Etazonia ary teo ambonin'ny katedhraly Romana Katolika ao amin'ny tanàna itatra atsimon'ny tanàna mihitsy no nandatsahana ny baomba.

Nandritra ny lahateniny ny Papa Fransoà nampitandrina fa ahian-doza kokoa noho ny hatramin'izay izao tontolo izao amin'ny fitaovam-piadiana nokleary:

There is a need to break down the climate of distrust that risks leading to a dismantling of the international arms control framework. We are witnessing an erosion of multilateralism which is all the more serious in light of the growth of new forms of military technology.

Misy ny filàna famotehana ny rivotry ny tsy fitokisana izay mety hitarika mankany amin'ny fanesorana ny fifehezana iraisampirenena ny fitaovam-piadiana. Mahita maso isika ny fahasimban'ny fampiharana [fepetra iray] amin'ny maro [miltilateralisme] izay tena mampanahy raha jerena ny fitomboan'ny endrika vaovao amin'ny teknolojia miaramila.

Manasongadina ny zavatra niainan'ny zanak'olombelona amin'ny ady nokleary ny fitsidihan'ny Papa an'i Nagasaki, ary tafiditra amin'izany ny ezaka iray hahitana ilay zatovolahy iray nalaza tamin'ny sary mitondra ny rahalahiny maty hodorana andro vitsivitsy taorian'ny nandarohana baomba ny tanàna:

Nagasaki searches for boy from Pope Francis’ photo https://t.co/959yM6jBbo pic.twitter.com/dVp5fpg0PF

— Aleteia (@AleteiaEN) November 26, 2019

Mitady zatovolahy avy amin'ny sarin'ny Papa Fransoà i Nagasaki

Na izany aza, manana fifandraisana lalina amin'ny Papa Fransoà sy ny fiangonana katolika i Nagasaki. Ny tanàna sy ny manodidina azy no toerana voalohany nifandraisan'i Japana sy ireo Eoropeana mpandrato, ka ny mpivarotra Paortiogey no tonga tao amin'ny faritra tamin'ny taona 1543. Taona vitsy monja taorian'izany no tonga ny misionera zezoita — mpikambana ao amin'ny Fikambanan'i Jesoa, na Zezoita ihany koa ny Papa Fransoà — hampivavaka ny vahoaka Japoney ho kristiana.

Nanjary nahazo fifantohana vaovao ity vanim-potoana tamin'ny tantara japoney io noho ireo boky vaovao sy ny sarimihetsika hoavy ahitana ilay kintan'ny Black Panther Chadwick Boseman ho Yasuke, ilay Afrikana voalohany lasa samurai tao Japana.

Nahomby ny Zezoita sy ireo misionera katolika hafa tamin'ny fampibebahana ireo tantsaha, tandrenivohitra, mpiady sy amboninjato an-hetsiny. Vokatr'izany, Nagasaki no tanàna ahitana vondrom-piarahamonina kristiana mbola tavela betsaka indrindra ao Japana, ary maro ireo fiangonana sy katedhraly mbola hita mitsiteboteboka amin'ny talaky maso manerana ny faritra.

Ho an'ny Papa Fransoa sy ireo Katolika Romana hafa, anefa, mihoatra noho ny mampisongadina azy ho betsaka Kristiana ao amin'ny firenena tsi-kristiana ao Japana azy i Nagasaki. Mariky ny fisian'ny maritiora ihany koa i Nagasaki sy ny fandresen'ny finoana Kristiana.

Araka izay voadinika ao amin'ny filma nataon'i Martin Scorsese hifanaraka amin'ny tantara an-tsoratr'i Endo Shusaku mitondra ny lohateny hoe Silence [Fahanginana], nanaraka ny fiafaran'ny vanim-potoan‘ady nifanaovan'ny fanjakana maro niafndrafy tamin'ny fiandohan'ny 1600s, nanenjika tsy nanana antra ny kristiana tao anatin'ny fikasana izay nahomby tamin'ny famerana ny taratra vahiny ny governemanta miaramila an'i Japana.

Lasa foibem-panentanana hampihorohoroana ny kristiana japoney i Nagasaki tamin'ny fampijaliana azy ireo sy nanombohana azy ireo tamin'ny hazofijaliana teo akaikin'ny “helo” loharanon-dranomafana toa ny Tendrombohitra Unzen.

Mbola miezaka ireo “kristiana miafina” ao Kyushu ny hitahiry sy hampita ny finoany, izay miaina ao Nagasaki sy amin'ny ambiny amin'i Kyushu amin'izao fotoana.

二百数十年もの間、隠れキリシタンの人々が九州各地の離島や山奥でどうやって信仰を伝承してきたかについて。

それから隠れキリシタンの地域で密かに謳い続けられたオラショとか、九州の方言と入り混じって残っている南蛮の言葉とか、口承文化や言語面からみたキリシタン史。

#気になるキリシタン史 pic.twitter.com/QNshhK4CzL

— ユメノマタ夢 (@yumenoyume09) November 24, 2019

Anjatony taona maro ireo Kristiana Miafina no nampita ny finoany ao anaty tsiambaratelo any amin'ireo nosy sy tendrombohitra sarodalan'i Kyushu. Nampitaina tao anatin'ny tsiambaratelo ny “Oratios” (オラショ, avy amin'ny teny latinina ôrizinaly, amin'ny vavaka, sns.) tao amin'ny faritra izay nampidirana voambolana paortiogey, holandey ary espaniola efa hatry ny ela ka lasa tafiditra feno ao anaty tenim-paritra Kyushu.

Mbola voatondro ho tanàna be kristiana indrindra ao Japana ihany i Nagasaki, hany ka ahitana miharihary ireo varotra sovenira amin'ny lohahevitra katolika.

Taorian'ny fitsidihany an'i Nagasaki, nandeha nankany Hiroshima, izay nodarohana baomba nokleary nandritra ny ady lehibe faharoa ihany koa ny Papa Fransoà, ary avy eo nankao Tokyo, izay nanatontosany lamesa ho an'olona 50.000.

5万の人々で埋め尽くされた東京ドーム。大歓声の中、フランシスコ教皇様が入場して来られました＼(^o^)／ pic.twitter.com/kbuFOmJai5

— 片柳弘史 (@hiroshisj) November 25, 2019

Feno olona 50.000 ny Tokyo Dome. Noraisina tamin'ny hiaka miraondraona ny Papa rehefa nipoitra!

Hirika lehibe ny fitsidihan'ny Papa hividianana ireo zava-madinika maro.

Pope in Japan 2019 merchandise at Tokyo Dome. I don't see any “Frozen 2″ collaborations, which seems a missed opportunity. pic.twitter.com/HEktvTDViz

— Mulboyne (@Mulboyne) November 25, 2019

Entana amidy ao amin'ny Papa eto Japana 2019 ao amin'ny Tokyo Dome. Tsy nahita fiaraha-miasa “Frozen 2″, izay hirika tsy tratra aho.

Naseho tamin'ny palitao nentin-drazana mifandraika amin'ny maha-papa azy ny Papa Fransoà mialoha ny fifaranan'ny fitsidihany tamin'ny fihaonany tamin'ny Amperoran'i Japana vaovao Naruhito.

The opinion seems to be, the Pope looks a bit like a clerk from an electronics store. pic.twitter.com/TbeDEjZWIn

— Mulboyne (@Mulboyne) November 25, 2019

Ny hevitra dia tahaka ny hoe mitovitovy amin'ireo mpandray olona any amin'ireo magazay fivarotana fitaovana elektronika ireny ny Papa.