Sierra Leone: Mpiasan'ny fahasalamana miomana hiditra ao amin'ny faritra hitsaboana ny marary. Sary Flickr avy amin'i EC/ECHO/Cyprien Fabre, 2 Aogositra 2014. (CC BY-NC-ND 2.0)

Tamin'ny 12 aogositra no nanambaràn'ny Fikambanana Manerantany misahana ny Fahasalamana (WHO na OMS) ny fivoarana tsara amin'ireo andrana ara-panafody vao nosedraina hitsaboana ny Ebola any amin'ny Repoblika Demokratikan'i Kongo (RD Kôngô).

Nanamafy ny OMS fa nahitana “fivoarana izay hitondra vintana tsara kokoa hahaveloman'ny marary,” ireo fanafodin'ny Ebola, ary nanamafy ihany koa fa ” mahomby kokoa amin'ny fitsaboana Ebola ny roa amin'ireo fanafody efatra voasedra.”

Iza ilay lehilahy nahita ny fitsaboana Ebola? Ny profesora hajain'ny maro Jean-Jacques Muyembe-Tamfum, tale jeneralin'ny Ivotoeram-Pirenena Amin'ny Fikarohana Biomedikaly (INRB) any RD Kôngô, izay tsy nitandro hasasarana sy vola nandritra ny fiainana maha-olon-dehibe azy hitsabo ilay viriosy.

Raha niompana matetika tamin'ny endrika mahafaty, mora mifindra ny Ebola ao RD Kôngô ny fampahalalam-baovao iraisampirenena, dia tsy nilaza betsaka momba ilay siantifika kôngôley nahita ny fanasitranana azy kosa.

Nanambara i Muyembe-Tamfum hoe: “Tsy hiteny intsony isika hoe tsy azo sitranina ny EVD [aretina viriosy Ebola].”

Raha miorina amin'ny asa tsy nitandro hasasarana an'i Muyembe-Tamfum, nisedra fanafody efatra hitsaboana Ebola ny siantifika:  ZMapp, remdesivir, mAb114 ary REGN-EB3. Ny valin'ny andrana fanomezam-panafody tamin'ny mpandray anjara miisa 499 no naneho fa ny marary nokarakaraina tamin'ny “REGN-EB3 na mAb114 no nanana vintana lehibe kokoa ho velona” raha oharina amin'ireo notsaboina tamin'ny fanafody roa hafa.

Notanterahana teo ambany fanarahamason'ny Ivontoeram-Pirenena misahana ny Fikarohana Biomedikaly(INRB), ny ministeran'ny fahasalamana ao RDKôngô ary ny fikambanana ara-panavotana olona amin'ny fanomezam-panafody miisa telo [Alliance for International Medical Action (ALIMA), ny International Medical Corps (IMC) ary ny Médecins Sans Frontières (MSF)]  ny fanandramana.

Ilay Kôngôley siantifika nahita ny fitsaboana Ebola

Efa hatramin'ny taona 1976 tamin'ny fotoana mahampanao fikarohana voalohany azy handeha any amin'ny faritra nisian'ny fiparitahan'ny aretina voalohany tao RDC no nanaovan'i Muyembe-Tamfum fikarohana ity Ebola ity.

Dr Jean-Jacques Muyembe, director general of the Institut National de Recherche Biomedicale in the Democratic Republic of #Congo and his team have discovered a new Ebola treatment that can cure symptoms in just an hour ✊🏿🙌🏿

— Rosebell Kagumire ♉ (@RosebellK) August 13, 2019

Dr Jean-Jacques Muyembe, tale jeneralin'ny Ivontoeram-Pirenena misahana ny Fikarohana Biomedikaly ao amin'ny Repoblika demaokratikan'i Congo sy ny ekipany nahita fomba vaovao fitsaboana ny soritr'aretina Ebola ao anatin'ny ora iray monja ✊🏿🙌🏿

Prefesoran'ny mikrobiolojia ao amin'ny Sekolim-Pitsaboana an'i Oniversiten'i Kinshasa ao RDCongo, tao anatin'ny efapolo taona no niasany ho fitsaboana ny aretina. Tamin'ny taona 1995 izy niasa niaraka tamin'ny WHO/OMS tamin'ny fametrahana arofenitra raha mahatsikaritra sy fanarahamaso ny refy tao amin'ny fiparitahan'ny aretina Ebola voalohany tany an-tanandehiben'i Kikwit, RDCongo.

Profesora Muyembe-Tamfum (mipetraka mitana mikrô) miteny mandritra ny lanonana iray tao amin'ny fanabeazam-bahoaka tao Beni, Kivu Avaratra, RDCongo, tamin'ny Septambra 2018. Saripika MONUSCO/Aqueel Khan (CC BY-SA 2.0)

Amin'ity fahitana zava-baovao ity, hatoky kokoa amin'ny fahafahana ho sitrana ny olona tratran'ny Ebola ary mety hazoto kokoa ho any amin'ny hopitaly hotsaboina.

“Amin'izao fotoana izao afa-mandeha mankany amin'ny toeram-pitsaboana ny 90 isanjaton'ny marariny ary sitranta tanteraka mivoaka avy ao, hanomboka hatoky ry zareo ary hanangana fitokisana amin'ny vahoaka sy ny vondrom-piarahamonina.” — Jean-Jacques Muyembe-Tamfum

Nahoana no ilaina ny fitsaboana ny Ebola

Tamin'ny taona 1976 no nandraketana voalohany ny fisian'ny tranga Ebola tany akaikin'ny renirano Ebola any RDCongo. Araka ny Foibe Fisorohana sy Fanarahamaso (CDC), nanomboka teo ny viriosin'ny Ebola no “nipongatra isa-potoana niala tao amin'ny toerana voajanahary misy azy (izay tsy mbola fantatra ny misy izany hatramin'izao)” ka mamindra aretina amin'ny vahoakan'i Afrika.

Ireo fiparitahan'ny viriosy Ebola hatramin'ny taona 1976. Sarintany avy amin'ny Foibe Fisorohana sy Fanarahamaso ny aretina

Tanelanelan'ny taona 2014 sy 2016, nihoatra ny 28.600 ny trangan'Ebola voarakitra tao Afrika Andrefana. Araka ny tatitra navoakan'ny WHO/OMS tamin'ny taona 2015 :

• Tamin'ny Oktobra 2014, nahitana trangana Ebola iray i Senegaly fa tsy nisy ny maty.
• Nigeria nandraketana tranga 20 ary nahitana 8 maty. Nambaran'ny WHO/OMS ho “sombin’asa fitsingoan-dia valan'aretina kilasy-manerantany” ny nahafahan'i Nizeria nifehy ny viriosy
• Tamin'ny Janoary 2015, nhitana tranga miisa 8 i Mali ary 6 no maty tamin'izany.
• Na izany azany tranga nandravarava indrindra dia nitranga nanomboka ny marsa ka hatramin'ny jona 2016 tany amin'ny firenena anankitelo: Sierra Leone: tranga mihoatra ny 14.000 ka tokotokony ho 4.000 no maty; Liberia: nahitana tranga manodidina ny 10.000 ka 3.000 no maty; Ginea:  tranga 3800 ary 2.500 no maty.

Ny fitantarana manerantany momba ny Ebola

Niteraka fikoropahana sy tabataba manerantany ny fandravaravan'ny Ebola ireo firenena afrikana tamin'ny taona 2015 raha nisy marary roa maty tany Etazonia ary iray avy tany Espaina sy Alemaina. Gaby‐Fleur Böl, mpikaroka iray ao amin'ny Ivontoerana Federaly Fanombanana ny Risika ao Berlin, Alemaina, nahaavaka tranga vitsivitsy hafa tany Espaina, Alemaina, UK, Italia ary Soisa. Tamin'izany fotoana izany, ny fahatraran'ny Ebola dia noheverina ho fanamelohana ho faty noho ny tsy fisian'ny fitsaboana mahomby.

Araka ny nomarihan'i Böl, ny taham-pahafatesan'ny Ebola sy indraindray koa “ny fanitarana diso tafahoatra ny fitateran'ny fampitam-baovao” ilay valan'aretina no miteraka kiakiakam-pikorontanana manerana izao tontolo izao.

Nohamarinin'ny fanadihadiana nivoaka tamin'ny taona 2017 izany toeran-kevitra izany izay namakafakan’i Hal Roberts, Brittany Seymour, Sands Alden Fish II, Emily Robinson ary Ethan Zuckerman tantara mihoatra ny 109.000 nivoaka tamin'ny mediam-paritra/be mpanaraka ao Etazonia sy bilaogy tanelanelan'ny Jolay ka hatramin'ny Novambra 2014, izany nifantoka tamin'ny tatitra momba ny Ebola.

Tsikaritry ry zareo fa telo miavaka tsara ny tendro nitaterana resaka Ebola tamin'ny fampitam-baovao sy bilaogy tao Etazonia “dia tamin'ny manodidina ny 27 jolay, 28 septambra ary 15 oktobra 2014″:

On July 27, reports broke of the first infections of American doctors in Liberia. On September 30, media widely reported the infection of Thomas Duncan in Texas as the first infection on US soil. On October 12, Ebola coverage intensified with the first infection of a health care worker in the United States. After October 12, a series of other US infection-related events led to continuous coverage that gradually lessened in intensity over time.

Tamin'ny 27 jolay no nitaterana ny fisian'ny dokotera Amerikana voalohany tratran'ny aretina tao Liberia. Tamin'ny 30 septambra ny fampitam-baovao niresaka betsaka ny nahatratran'ny aretina an'i Thomas Duncan tao Texas ho voalohany tratran'ny fifindran'ny aretina tao amin'ny tanin'i Etazonia. Tamin'ny 12 oktobra, nihamafy ny fitateram-baovao momba ny Ebola tamin'ny nahatratra ny aretina voalohany ny mpiasan'ny fahasalamana iray tao Etazonia. Taorian'ny 12 oktobra ireo andian-tranga mifandraika amin'ny fifindran'aretina tao Etazonia nitarika ho amin'ny fitantarana mitohy izany nihena tsikelikely ny tanjany rehefa nandia fotoana.

Nitantara mavitrika ny aretina Ebola ny fampitam-baovao tao Etazonia satria nisy lay aretina tao Etazonia. Fanampin'izany, amin'ny fahamaroan'ny fifandraisan'ny tambajotra nomerika, lasa mafy feo tany Eoropa sy Etazonia ny valan'aretina Ebola.

Na izany aza dia mbola ho hita eo hoe ny fahitana ny fomba fitsaboana ity valan'aretina “Afrikana” avyamin'ny Afrikana iray avy ao RDCongo ity ve izao hahazo fitateram-baovao betsaka toy ny tamin'ny taona 2017.