Ilay mpihira malaza Bobi Wine mikabary ao amin'ny hetsi-panoherana ny hetran'ny media sosialy tamin'ny 11 jolay 2011 2018. Sary nozaraina imbetsaka ao amin'ny Twitter.

Nobaikon'ny Ugandan Communications Commission na ny Vaomieran'ny Fifandraisana Ogandey (UCC) haaton'ny trano fampitam-baovao miisa 13 amin'ny asany ireo mpiasa miisa 39 ka ao anatin'izany ny mpanatontosa, ny lehiben'ny vaovao ary ny lehiben'ny fandaharana.

Ireo seha-baovao tratran'ity baiko ity dia ahitana tobim-pahitalavitra miisa enina sy tobim-pampielezampeo miisa fito.

Tonga izao baiko izao taorian'ny fisamborana parlemantera iray sady olo-malazan'ny hira pop Robert Kyagulanyi, fantatra amin'ny anarana hoe Bobi Wine, tamin'ny 29 Aprily. Niforona ny fanoheram-bahoaka taorian'ny fisamborana ilay mpikambana parlemantera raha nizotra any an-dalana ho any amin'ny komisariàn'ny polisy izy handrakitra ny filazana izay nolazainy nandritra valandresaka ho an'ny mpanao gazety taorian'ny nanafoanan'ny manampahefana ny kaonseritra saika hataony.

Taorian'izay tamin'io andro io, notazonina tao amin'ny fonjan'i Luzira i Wine taorian'ny nisehoany teo amin'ny fitsarana. Nampangaina izy ho “nanao famoriam-bahoaka” — anondroana ireo fihetsiketseham-panoherana ny hetran'ny media sosialy — tsy nahazo fankatoavana tamin'ny inspektera jeneralin'ny polisy araka ny notondroin'ny lalànan'ny mpitantana ny filaminam-bahoaka (POMA). Noafahana vonjimaika rehefa nandoa antoka i Wine taorian'izay.

Nandeha mivantana an-tserasera tamin'ny tobim-pahitalavitra vitsivitsy ny fizotran'ny fitsarana tamin'ny 29 Avrily raha nibahantoerana tamin'ny seha-baovao hafa ny vaovao mafana momba an'i Wine sy ny fihetsiketseham-panoherana manodidina ny fisamborana azy.

Nolazain'ny UCC fa nanaitaitra fatratra ny tatitra nataon'ireo seha-baovao ireo ary mampanjakazaka tafahoatra an'i Wine, izay mpitsikera ny governemanta mitondra amin'izao fotoana. Toy izao ny fivakin'ny baikon'ny UCC:

This [directive to suspend staff] follows concerns over the nature of content aired on these broadcast stations particularly during live programmes, breaking news, and main news bulletins which do not comply with the Minimum broadcasting standards.

The Commission observes that these programmes contain content that:

1. Misrepresents information, views, facts and events in a manner likely to mislead or cause alarm to the public.
2. Has extremist or anarchic messages, including incitement of violence for political and/or other purposes.
3. Incites the public against other members of the public based on their political, religious, cultural and tribal affiliations which are likely to create public insecurity or violence.

Further, the said programmes are presented in a manner that is unbalanced, sensational and often give undue prominence to specific individuals and/or groups of people, which is a breach of the Minimum broadcasting standards as enshrined in section 31, schedule 4 of the Uganda Communications Act, 2013.

Natao izao taorian'ny zava-mampanahy tamin'ny karazam-botoaty nalefa tamin'ireo toby fampielezam-baovao ireo indrindra nandritra ny fandaharana mandeha mivantana, vaovao mafana, ary ireo vaovao lehibe izay tsy mifanaraka amin'ny lasitry ny fampielezana bitika indrindra.

Tsikaritry ny vaomiera fa ireoprograma ireo dia ahitana votoaty izay:

1. Tsy mampiseho araka ny tokony ho izy ny vaovao, ny fijery, ny zavamisy sy ny toe-javatra ao anatin'ny fomba mandiso lalana sy mahatonga ny olona ho taitaitra.
2. Ahitana hafatra mahery fihetsika na tsy manaja fahefana, tafiditra amin'izany ny fandrisihana herisetra ao anatin'ny tanjona politika na zavatra hafa.
3. Mandrisika olona hiady amin'ny vondron'olona hafa araka ny fikambanana politika, fivavahana, kolontsaina ary foko izay mety hiteraka tsy filaminana na herisetram-bahoaka.

Manaraka, ireo lazaina ho programa dia natolotra amin'ny fomba tsy misy fandanjalanjana, manaitaitra ary matetika manome vahana tafahoatra olona na vondron'olona manokana, izay manitsakitsaka ny lasitry ny fampielezana kely indrindra izay asandratry ny fizarana faha-31, andininy faha-4 amin'ny lalànan'ny fifandraisana Ogandà taona 2013.

Nandrahona avy ao ny UCC hanao hetsika hamelezana ireo tranom-baovao tsy manaiky ny hanaraka ny baiko, izay tonga hatramin'ny fampanantenana hanafoana ny lisansa na hotapahina vonjimaika ny programan-dry zareo.

Efa imbetsaka ny UCC sy ny hery mitam-piadiana teo aloha no nanafika sy nanakatona vonjimaika sehatra fampitam-baovao noho ny antony mifandraika amin'ny fanitsakitsahana ny fenitry ny fampielezana kely indrindra. Maro ireo mpanao gazety, fikambanana sy rafitra manerana ny firenena no nanameloka ny baiko izay nivoaka andro vitsy monja mialoha ny andro manerantany ny fahalalahan-gazety.

Namoaka fanambarana ireo mpanao gazety mitatitra avy amin'ny parlemanta ogandey izay mialoka ao amin'ny Fikambanan'ny Gazety Parlemantera Ogandey izay manasongadina ny anjara asan'ny fampitam-baovao ao amin'ny fiarahamonina izay takonana ny fahalalahana hanao fihetsiketsehana. Nanamarika avy eo ny filohany fa ny fandefasana mivantana sy ny vaovao mafana dia fomba iray hahatonga ny olona hahara-baovao, fa tsy handrisika herisetra na hanao hetsika hafa tsy araka ny lalàna:

The freedom to protest is also guaranteed by our constitution and all other constitutions of other countries of every civilized society. And you have been hearing concerns regarding this matter that right now the Uganda Police is misusing the the Public Order Management Act to curtail the freedoms of other actors especially the opposition.

Iantohan'ny lalampanorenantsika sy ireo lalampanorenana hafa avy any amin'ny firenenkafa sivilize ihany koa ny fahalalahana hanao fihetsiketsehana. Ary dia mandre ianao ahiahy momba ity toe-javatra ity amin'izao fotoana izao amin'ny fampiasan'ny polisy tsy araka ny tokony ho izy ny lalànan'ny fitantanana ny filaminam-bahoaka mba hanakonana ny fahalalahan'ny mpiantsehatra hafa indrindra fa ny mpanohitra

Niantso ho amin'ny firaisankinan'ny mpanao gazety sy ireo mampiasa ny sehatra fampitam-baovao hafa ny filohan'ny fikambanan'ny mpanao gazety Ogandà, Kazibwe Bashir, mandrisika azy ireo hijoro ao anatin'ny fivondronana sy hiteny mafy amin'ireo tsy rariny.

It's at this time that journalists and all media practitioners ought to speak out further and louder in unity as a body, otherwise our future stands ripe to be eaten pieces. These disturbing events only serve to remind us that: The pen is mightier than the gun.

Fotoana izao ho an'ny mpanao gazety sy ireo rehetra mpampita vaovao hahasahy hiteny bebe sy mafimafy kokoa ao anatin'ny firaisankina ho toy ny vatana iray, fa raha tsy izany dia ho masaka ka ho lany antsingatsingany ny hoavintsika. Natao hampahatsiahy antsika fotsiny izao toe-javatra manahirana izao fa: matanjaka kokoa noho ny basy ny penina.

Mametraka ny African Center for Media Excellence fa tsy tian'ny UCC ny fampitam-baovao hitatitra ny fihoaram-pahefana ataon'ny tafika mitam-piadiana:

…UCC directive beggars belief and brings into question the regulator’s motives. It appears that UCC will not tolerate coverage that shows the government, especially the security services, in unflattering light. It is not as if when journalists carry live feed of an egregiously brutal arrest of a prominent public figure they are making up the story.

… Mangataka fitokisana ny baikon'ny UCC ary mitondra ho any amin'ny fanontaniana manetsika ny manampahefana. Tsikaritra fa tsy ho zakan'ny UCC ny fitateram-baovao mampiseho ny governemanta, indrindra fa ny sampandraharahan'ny fiarovana, tsy ho amin'ny fandokafana mihitsy. Tsy ho zakany raha alefan'ny mpanao gazety mivantana ny fisamborana an-kerisetra olo-malaza iray ananganany ny tantara.

Nandritra ny fivoriana parlemantera, mpikambana maro ao amin'ny fanoherana no mangataka ny parlemanta hiditra an-tsehatra amin'ity raharaha ity ary hanakana ny baiko raha milaza amin'ireo tràn'ny baiko koa ny mpikambana ao amin'ny antoko mitondra mba hitady fiarovana ara-pitsarana araka ny lalàna:

Ao amin'ny Twitter, anontanian'ny mpanao gazetin'ny NTV Uganda rtoa Sheila Nduhukire ny tale mpanatanteraky ny UCC atoa Godfrey Mutabazi raha tena ao anatin'ny asan'ny vaomiera tokoa ny mibaiko ny tranom-baovao hampiato amin'ny asany ireo mpiasa izay manatanteraka fotsiny ny asany:

Hello @UCC_ED, Where do you derive the mandate to order media houses to suspend journalists for doing their work ? https://t.co/It4hIQi2Pn

— Sheila Nduhukire ?? (@Snduhukire) May 2, 2019

Arahaba @UCC_ED, taiza ianareo no nibolisatra tamin'ny iraka ampanaovina anareo ka hibaiko ny tranom-baovao hampiato ny mpanao gazety manao ny asany?

Mihevitra i Winnie Byanyima, tale mpanatanteraky ny Oxfam sady vadin'ny mpitarika ogandey ao amin'ny fanoherana izay in'efatra nirotsaka ho kandidà filoha  Kizza Besigye, fa niditra amin'ny tokonam-baravaran'ny tsy fanajana intsony ny zon'olombelona i Ogandà:

Bobi Wine Saga: UCC Suspends Top News Managers of TV, Radio Stations – https://t.co/cpC4aJqN6v Any semblance of a free media and respect for human rights and equality under the law have been dropped. It is a naked dictatorship!

— Winnie Byanyima (@Winnie_Byanyima) May 1, 2019

Raharaha Bobi Wine: Aaton'ny UCC ireo mpitantana ambony amin'ny vaovao TV sy radio – natsipy avokoa izay endrika fahalalahan'ny fampitam-baovao sy ny fanajana ny zon'olombelona ary izay fitoviana eo anatrehan'ny lalàna. Efa jadona mitanjaka!

Mangataka amin'ny vaomiera ny mpisera Twitter Mugerwa Michael mba hitondra ireo nanitsakitsaka ny fenitry ny fampielezana kely indrindra ho eny amin'ny fitsarana ho valin'ny sioka navoakan'ny UCC ho an'ny gazety:

If you feel like they have breached the minimum standards take them to courts of law we will fight till we achieve the Uganda we want. Don't be used and at the end yo come out apologizing we won't forgive you

— mugerwa michael (@mumdantie) May 1, 2019

Rehefa hitanareo hoe nanitsakitsaka ny fenitra kely indrindra ry zareo dia ento eny amin'ny fitsarana fa hiady izahay hahatonga an'i Ogandà any amin'izay tianay. Aza reraka ary any amin'ny farany ianareo hiala tsiny fa dia tsy hamela anareo izahay.

Hihaona amin'ny National Association of Broadcasters (NAB) [Fikambanam-pirenena amin'ny Fampielezam-baovao] ny UCC amin'ny 7 mey [efa lasa] hifampiresaka momba ity baiko ity.