Fantaro i Kiado Cruz, hitantana ny kaonty Twitter @ActLenguas mandritra ny 22-28 Avrily

Sary natolotr'i Kiado Cruz

Mandritra izao taona 2019 izao izahay manasa olona maro hifandimby hitantana ny kaonty Twitter @ActLenguas (Fahavitrihana ara-piteny) sy hizara ny niainan-dry zareo tamin'ny famelomana indray sy tamin'ny fampiroboroboana ny fitenin-drazan-dry zareo. Miresaka momba an'i Kiado Cruz (@Kiadorindani) ity lahatsoratra ity sy izay kasainy horesahana mandritra ny herinandro maha-mpampiatrano azy.

Rising Voices (RV): lazalazao anay ny momba anao azafady.

Soy Kiado Cruz, pertenezco a la comunidad de Santa Cruz Yagavila, en la Sierra de Juárez de Oaxaca. Ahí está enterrado mi ombligo y el de mis abuelos. Ahí he vivido. Ahí florece mi familia, junto a la milpa que cultivamos. En los últimos diez años me he enfocado en hacer resonar mi lengua materna, el zapoteco, en los medios digitales, ocupando el lenguaje audiovisual; en otras palabras realizando expresiones de activismo digital con el fin de democratizar la Internet.

Kiado Cruz no anarako, avy amin'ny vondrom-piarahamonin'i Santa Cruz Yagavila, any amin'i Sierra de Juárez de Oaxaca aho. Avy any ny fototra misy ahy sy ny raibeko sy ny renibeko. Any aho no miaina. Any no iroboroboan'ny fianakaviako, eo akaikin'ny milpa izahay no mamboly sy miompy. Tao anatin'ny folo taona aho nifantoka tamin'ny fananganana ny tenin-drazako, Zapotec, hanana ny akony ao amin'ny fampitam-baovao nomerika, naka anjara toerana tao amin'ny fiteny haino aman-jery; amin'ny teny hafa, manangana fiteny amin'ny fahavitrihana nomerika mba hidemaokratizena ny aterineto.

RV: manao ahoana ary ny fiteninareo an-tserasera sy andavanandro?

En los últimos años, se ha generado un aumento del uso de lenguas indígenas en el ciberespacio, muchas lenguas como el zapoteco están presentes en las redes sociales o en plataformas para la localización de Software Libre (código abierto). Sin embargo, la pérdida de lenguas indígenas también tiene un incremento acelerado y se estima que en la próxima década desaparecerá más de la mitad de la diversidad lingüística del mundo, si no se desarrollan políticas o programas encaminados a fortalecer los procesos de recuperación y revitalización lingüística. Hacer que las lenguas participen en los medios mayoritariamente monolingües o dentro del bilingüismo monocultural de la Internet, y posicionar el Didza Xhidza  en los medios digitales son  para mi una postura política, una postura que actualmente asumimos las personas y pueblos que hablamos otras lenguas dentro de un mundo diverso de voces y sonidos que retumban este mundo que viaja a alta velocidad, sin rumbo y distópico.

Tao anatin'ny taona vitsivitsy izay nisy ny fisongàna tamin'ny fampiasana ny fitenin-janatany ao amin'ny tontolon-tsibera, hita amin'ny tambajotra sosialy na sehatra famangitana ny Free Software (tovozina malalaka) ny fiteny maro ka anisan'izany ny Zapotec. Na izany aza, mihahaingana ihany koa ny fahaverezan'ny tenin-janatany ary tombanana fa hanjavona ny atsasany mahery amin'ny fimaroam-piteny, amin'ny taompolo manaraka, raha tsy misy ny fandrafetana politika na programa mikendry ny hamelona indray na hanamafisam-boho ny teny. Ny fanampiana ny fiteny handray anjara ao amin'ny fampitam-baovao fiteny tokana na ao amin'ny fiteny roa an-kolontsaina tokan'ny aterineto, ary ny fanomezan-toerana ny fiteny Didza Xhidza (Zapotec) ao amin'ny media nomerika amiko dia fijoroana (toerana)  ara-politika. Fijoroana izany hoe karazam-bahoaka miteny amin'ny fiteny hafa ao amin'ny tontolon'ny feo maro manako ao anatin'ity tontolo mandeha haingana dia haingana tsy misy itodiana sy dystopiana ity.

RV: Lohahevitra manao ahoana no kasainao ifantohana mandritra ny herinandro hitantananao ny kaonty Twitter @ActLenguas?

Quiero enfocarme en temas específicos sin olvidar sus variaciones, un buen comienzo será escribir en zapoteco/español las expresiones de la lengua xhidza: poesía, canto, danza, y comida, para realizar un reflexión crítica de la situación actual y poner en diálogo el territorio digital con las voces de los pueblos del mundo. En el marco de la declaración del Año Internacional de las Lenguas Indígenas, quiero hacer hincapié en la consolidación de  una política lingüística tangible y que obligue a  los Estados a mirar  estos pequeños esfuerzos de activismo digital, acciones que contribuyen en la revitalización de las lenguas en el estado de Oaxaca y en otras partes del mundo.

Te-hifantoka amin'ny lohahevitra manokana tsy manadino ny karazany aho, ho fanombohana tsara ny manoratra ireo fomba fiteny xhidza (Zapotec): poezia, hira, dihy, ary sakafo amin'ny Zapotec/Espaniola, hanolotra fampieritreretana lalina amin'ny toe-draharaha ankehitriny sy mba isian'ny resaka ahenoana ny feon'ireo vahoaka eto amin'izao tontolo izao ao amin'io sehatra nomerika io. Ao anatin'izao fanambaràna ny taona iraisampirenena ho an'ny fiteny indizeny izao, tiako ny hanasongadina ny fanamafisana ny politika mivaingana manery ny Fanjakana samihafa hijery ireo ezaka madinika amin'ny fahavitrihana nomerika ireo, ireo hetsika mandray anjara amin'ny famelomana imaso indray ny fiteny ao amin'ny Fanjakana Oaxaca sy any amin'ny faritra hafa manerana izao tontolo izao.

RV: Inona no tena nandrisika anao havitrika ara-nomerika ho an'ny fiteninareo? Inona avy ny fanantenanao sy ny nofinofinao ho amin'ny fiteninareo?

Sueño para mi lengua, muchas lenguas posibles, un nido de lenguas. Mi motivación más fuerte ha sido poder usar los medios audiovisuales (radio y TV) para decir mi palabra, la palabra zapoteca #DidzaXhidza. Considero que los medios audiovisuales son una fuente sustancial para revitalizar las lenguas indígenas, más allá de la documentación lingüística. Participo activamente en la localización, implementación y uso de software libre como  Firefox para traducirlo al Zapoteco, con la idea de intervenir los códigos binarios para una posible apropiación de las Tecnologías de la Información y Comunicación por y para los pueblos indígenas. Llegué a las redes sociales con la publicación de memes, gráfica, carteles y demás recursos para hacer que la lengua xhidza exista en los medios digitales, con la finalidad de empezar a escribir en zapoteco y que los usuarios del Internet provenientes de  los pueblos zapotecos xhidza reivindiquemos la lengua, y provocar un diálogo  intercultural en las redes sociales.

Nofinofiko ny fiteniko, mety ho fiteny maro, ho akanin'ny fiteny. Ny tena nampaharisika ahy indrindra dia ny nahafahana mampiasa ny haino aman-jery (radio sy TV) hilaza ny voambolako, ny voambolana Zapotec #DidzaXhidza. Mihevitra aho fa fomba matanjaka iray amin'ny famoloma-maso indray ny fitenin-janatany ny haino aman-jery, mihoatra ny fandraketana ara-piteny. Mavitrika aho amin'ny famangitana, fanatsatohana, ary ny fampiasana ny rindrambaiko maimaimpoana toy ny Firefox handika azy ho amin'ny fiteny Zapotec, amin'ny fampidirana kaody roa fototra amin'ny mety ho fakàn'ny vahoaka indizeny ho ampiasainy ny teknolojiam-baovao sy fifandraisana. Tonga tao amin'ny tambajotra sosialy aho tamin'ny famoahana sary-sy-soratra, sarim-panazavana ary fitaovana hafa mba hisian'ny fiteny xhidza ao amin'ny media nomerika, mba hanombohana manoratra amin'ny fiteny Zapotec ary ahafahan'ny mpisera aterineto avy amin'ireo tanànakely zapotec xhidza milaza ny fiteniny, sy hiteraka fifampiresahana ara-kolontsaina ao amin'ny tambajotra sosialy.

Atombohy ny resaka

Mpanoratra, azafady Hiditra »

Torolalana

  • Miandry fanekena ny hevitra rehetra. Aza alefa in-droa ny hevitra.
  • iangaviana ianao haneho fifanajàna amin'ny hevitra rehetra. Tsy ekena ny hevitra feno fankahalàna, vetaveta, mamely olona manokana.