[1]Pikantsary avy amin'ny fanadihadian'ny TV5 Monde momba ny hetsika “Ma Jupe Mon Droit” (Ny Zipoko Ny Zoko) tao Madagasikara
Mampihena ny filàn-dratsin'ireo lehilahy tia setrasetra ny fitafy tsotra sy maontina entin'ny ankizivavy. koa adidin'ny ny ray aman-dreny ny manoro sy manitsy ny zanany hanalavitra ny fitafy maneho fihantsiana sy mampitanjaka
Tamin'ny alàlan'ireto fehezanteny mampalahelo ireto, nivoaka tao amin'ny pejy Facebook [2]-n'ny Ministeran'ny Fanabeazam-Pirenena (izay efa nofafàny) no niangavian'ny governemanta malagasy ireo vehivavy mba tsy hanao fitafy tsy maoty ho fisorohana ny herisetra ara-nofo. Mba hiampangana io torohevitra manavakavaka io izay mametraka ny tsiny ho amin'ny fomba fitafin'ireo vehivavy, fa tsy amin'ny fitondrantena mahery setra ananan'ireo mpamely azy, no nahatonga ireo vehivavy marobe hizara ny sariny manao zipo na akanjo rebareba tety anaty tambajotra sosialy, narahana ny tenifototra hoe #MaJupeMonDroit [3]. Inty ambany inty ny sary tamin'ilay famoahana tao amin'ny Facebook tamin'ny teny malagasy, talohan'ny namafàna azy:
[3]Pakantsary tamin'ny famoahana teo amin'ny Facebook-n'ny ministeran'ny fanabeazam-pirenena tamin'ny 12 Aprily, nanasàna ny vehivavy mba tsy hanao fitafy tsy maoty.
Vetivety ilay hetsika dia nihànaka be tao amin'ny tranonkala tao Madagasikara. Hetsika natomboky ny fikambanana malagasy tsy miankina amin'ny fanjakana (ONG), Nifin’Akanga [4] izay miady mba hanaovana ny fanalànjaza tsy ho heloka, ary avy eo dia nahazo ny fanohanan'ireo mpikatroka marobe monina ao Madagasikara sy ireo mpikambana avy amin'ny malagasy am-pielezana. Ny 11 Aprily, andro nivoahan'ilay lahatsoratry ny ministera tao amin'ny Facebook, avy hatrany dia naneho hevitra teo amin'io sehatra io ihany ilay ONG, tamin'ny alàlan'ny fanasàna ny Malagasy rehetra mpampiasa aterineto [5] mba handray anjara hanatevina ny fiampangàna io fepetra io.
/// Jupe challenge/// ? PARTAGEZ !!
Prenez un selfie dans la tenue qui vous plaît: jupe, robe, etc. ?
Mettez le
#majupemondroit [6]
Ma jupe, mon droit…
Sa braguette, son problème avec la loi.
Mon corps, mon droit
Mon utérus…pas ta décision !
/// Fanambin'ny zipo/// ? ZARAO !!
Manaova ‘selfie’ (sarintena) manao izay akanjo tianao, zipo, rebareba, sns ?
Apetaho ny #majupemondroit [6] (ny zipoko ny zoko)
Ny zipoko, ny zoko..
Ny hidim-patalohany, olany manoloana ny lalàna.
Ny tenako, ny zoko
Ny tranonjanako…tsy fanapahankevitrao !
Marobe ihany koa ireo mpikatroka naka ilay tenifototra iraisampirenena miampanga ny kolontsain'ny fanolànana #StopRapeCulture [7] (Atsaharo ny kolontsain'ny fanolànana)
Soa Anina, toniandahatsoratra monina ao Antananarivo, nanangona teo amin'ny bilaoginy manokana [8] ireo valinteny 30 ho anà hevidraikitra 30 mifandray amin'ny lohahevitr'ilay hetsika. Ireto ny valinteny sasantsasany:
Tsia, tsy hihena amin'ny alàlan'io fomba fanao io ny « filàna ara-nofon'ireo olona tsy ampy saina », ary tsy ho izany velively, raha toa zareo mahazo tohana avy amin'ny ministera izay mamindra ny olana ho any amin'ireo niharany fa tsy ho an'ireo nanatontosa azy. Tsia, tsy anjaran'ireo ankizivavy ny hiasa saina handamina ny fitondrantenan'ireo lehilahy na ireo tovolahy: Anjaran'ny lehilahy ny mianatra mitondra tena amin'ny fomba mendrika, amin'ny fotoana rehetra, ary an'ny ray aman-dreny ny manabe ny zanany lahy mba hahatonga azy ho lehilahy lehibe. (..) Ny marina, tsy misy fitafy afaka hiaro anao mihitsy. Tsy ny akanjo : ny veta saina mampiasa ny heloka, tsy noho izy voasariky ny “filàna ara-nofo”, fa noho izy mahita fahafinaretana amin'ny fanehoana ny fifandanjan-kery, ny fifehezana sy ny fanjakazakàna, tsy misy velively ifandraisany amin'ny fitafy tsaraina ho “manaitra filàna tafahoatra”. Ny teny malagasy hoe « fanolanana » no mamaritra tsara ny tian'ny teny frantsay “viol” hambara : aolana mandra-pahafoanan'ny fanoherana.
Avy eo ireo fanoherana dia nalaina sy nohamafisin'ireo gazety mpivoaka ao amin'ny firenena sy tety anaty serasera. Nasolo Valiavo Andriamiahaja, mpanoratra ny matoandahatsoratra [9] ho an'ny gazety ” l'Express de Madagascar “, dia mampifandray ny endrika rehetran'ny fameperana fitafiana hifamatotra amin'ny fampihenana ny zon'ireo vehivavy [10], amin'ny fiankinana tamin'ny tantara iray momba ny Mpanjakan'i Maraoka nandritra ny nipetrahany tao Madagasikara:
Tamin'ny 1956, hoy ilay maraokana mpanoratra ,Tahar ben Jelloun, rehefa tafaverina avy any Antsirabe, toerana nandefasan'ireo frantsay mpanjanaka azy ny mpanjakan'i Maraoka, Mohammed V, dia tsy nisalasala nampiseho ireo zanany vavy tsy nisarona voaly. «Teo anelanelan'ny andiantaona dimampolo sy ny fiandohan'ny andian-taona sivifolo, nilaozan'ny ankamaroan'ny Maraokàna ny fisalorana voaly. Tafian-dry zareo ny djellaba ary navelany ho hita kosa ny loha. Niaraka tamin'ny revolisiona iraniàna sy ny kabary manasa atidoha nataon'i Khomeyni no niverina hita indray ny voaly» («Maraoka : misarom-boaly, tsy misarm-boaly, miteraka korontana ireo vehivavy», taharbenjelloun.org)
Taorian'ny nanesorana ny sakana, niala tsiny sy nivoaka tamim-boninahitra ny ministeran'ny fanabeazam-pirenena ka niala tsiny tao anatinà fanambaràna ofisialy i [11]ray, nampangina ny resabe rehetra:
[11]Fanambaràna ofisialy avy amin'ny ministera, navoaka teo amin'ny Facebook mba hanazavàna ny antony nanesorana ilay fepetra natao hiarovana amin'ny herisetra ara-nofo.
Saingy ho an'ireo mpikatroka maro sy mpanao gazety, toa an'i Mbolatiana Raveloarimisa monina ao Antananarivo, tsy mbola mifarana ny tolona [12]:
Marobe ireo fanehoankevitra mbola mikaroka hatrany ny hanamelohana ny vehivavy, izay raha tokony hanohana ny fitroarana. Tsy nitàna afa-tsy ny toeran'ny mpandrehitra afo fotsiny ilay ministera mahonenan'ny fanabeazam-pirenena , nahafahantsika nahita ny tena zavamisy marina, izay hafa tanteraka. Ao anatin'ny fiarahamonina malagasy, tendron'ny vongan-dranomandry iray goavambe fotsiny ihany ny herisetra manjo ny vehivavy. Fisehoana vatan'ny fahanginan'ny rehetra ihany raha ny fitantanan-draharaha manontolo.