(Fanamarihana: lahatsoratra anglisy navoaka tamin'ny May 2008)
Taorian'ny faharavàn'ny URSS [1], nitsahatra tsy nisy intsony ny mari-pamantarana sy ny ideolojia kaominista sovietika ary niatrika olana miezinezina momba ny famaritana maripamantarana azy vaovao sy ara-ideolojika ireo firenena vaovao. Vetivety dia leo ny lasany ny ankamaroan'ireo firenena tao amin'ny Firaisana Sovietika taloha ary nanaiky ny fiainam-baovao miaraka amin'ireo soatoavina sy hevitra nasionaly vaovao. I Ozbekistana no iray amin'ireo firenena tsy fahita firy izay nandeha tamin'ny fomba tena nalaky ny fizotran'ny famaritana ny maha-izy azy vaovao sy ny famaritana ny soatoavina nasionaly vaovao.
Hita voalohany nanetsiketsika an'i Ozbekistana ny rivotra ara-kolontsaina sy ara-politika miovaova, tamin'ny fanovàna anarana ireo toerana, arabe ary kianja, izay ankehitriny mitondra anarana amina endrika sovietika, niala tamin'ireo marika famantarana izay na fahaleovantena, na ny maha-izy azy nasionaly. Noravàna sy nosoloina an'ireo maherifon'ny tantara Ozbeky avokoa ireo tsangambato sovietika. Nandritra ny roa herinandro farany, nofohazin'ny tontolombolongana Ozbeky ireo fanovàna nitranga nandritra ny vanim-potoana taorian'ny Sovietika tao Ozbekistana.
Milaza ny Provincialka ao amin'ny neweurasia [2] fa nandalo [3] fanovàna goavana i Ozbekistana taorian'ny firodanan'ny Firaisana Sovietika, ary manoratra izy fa ny governemanta vaovao Ozbeky entin'ilay Silamo Karimov dia nampiditra andro vaovao tsy fiasana nefa andraisana karama ho ao anaty tetiandron'ny firenena ary nanova tanteraka an'ireo izay efa nankalazaina tamin'ny vanim-potoana Sovietika.
Mijery ny ao anaty tetiandro aho ary tena gaga mahita an'ireto governemanta miezaka manova ny tantara ary manafoana ny fahatsiarovana ny lasa… Ny Andron'ny Asa, 1 May, izay tena nankalazaina be [tamin'ny vanim-potoana Sovietika], dia tena adino tanteraka ao amin'ilay firenena. Na izany aza, ireo olom-pirenena, izay niaina nandritra ny vanim-potoana Sovietika, dia mbola mahatsiaro foana io andro io…
Tsy hisy hankalaza ny Andron'ny Fandresena, 9 May, afa-tsy ireo bekotro maroholatra tamin'ny Ady Lehibe Faharoa, mbola velona. Nefa tsy ankalazaina ho toy ny Andron'ny fandresena ilay izy. Efa lasa ela ny fotoana hatramin'ny nanovàna azy indray ho Andron'ny Fahatsiarovana, andro fankalazana an'ireo mpiray tanindrazana maty vokatr'ireo ady sy fangejana nataon'i J.Staline. Mba ho fanajàna ny fahatsiarovana an'ireo izay niharan'ny famoretana sy ireo izay maty teny an-tany fiadiana, te-hanome hevitra aho mba hanànana andro roa hafa hahatsiarovana ny fanahin'izy ireo.
Arahabain'i Musafirbek ao amin'ny neweurasia [2] ny rehetra, noho ny Andron'ny Fandresena ary ambarany [4] fa “tsy olana na inona na inona iantsoana an'io andro io any amin'ireo firenena samihafa, ny tsy azo lavina dia vokatry ny firaisankina, ny finamanana ary ny herimpon'ireo firenena samihafa io fandresena io” [teny rosiana].
Tsy ny anaran'ireo fety sy arabe ihany no novàn'ny governemanta vaovao, fa nesorina ihany koa ireo tsangambato tranainy. Iray tamin'ireo tranga ireo ny fandravàna tanteraka [5] ny iray tamin'ireo fahatsiarovana tena nohajaina fatratra tao Tachkent – ilay tsangambato iraisam-pirenena ho an'ny finamànana. Najoro izy io ho fahatsiarovana ireo Shamakhmudovs, izay niahy an'ireo zaza kamboty 15 nandritra ny Ady Lehibe Faharoa ary nanjary marika famantarana ny fahalalahan-tanana sy ny maha-olombelona ny vahoaka Ozbeky.
Niteraka fanehoankevitra [6] marobe ny lahatsoratry ny Fergana.ru [7], izay toerana nifampizaràn'ireo mpamaky ny hevitr'izy ireo mikasika ny fandravana ilay tsangambato. Milaza i Emigrant hoe:
Lazao ahy, iza no mila an'io karazana fahaleovantena io? Miha simba isantaona isantaona ny fotodrafitrasa eto Tachkent… Sahala amin'ny adala ny governemanta Ozbeyk, satria potehany ny fahatsiarovana sy ny tantaran'ny firenena Ozbeky. Mandalo miserana ireo mpanao politika, fa velona mandrakizay ny fahatsiarovana.
Ny fikisahan'ny alfabeta Ozbeky niala tamin'ny sirilika hankamin'ny teny latina no fanovàna iray hafa natrehin'ny firenena, taorian'ny firodanana ny Firaisana Sovietika. Nitondra lafy ratsiny [8] marobe ho an'ny firenena Ozbeky io fanovàna io, nahita fahasahiranana tamin'ny famakiana alfabeta latina ny andian-taranaka taloha. Raha toa ny fampahalalam-baovao an-tsoratra mijanona ho amin'ny teny sirilika, ireo hira, ireo sora-baventy sy ireo dokambarotra eny an-dalambe kosa lasa amin'ny teny latina. Asehon'ireo fivoaran-draharaha vao haingana ao amin'ny firenena fa, ankehitriny, mamadika ny teny rosiana ho amin'ny alfabeta latina ny olona ! Ny blaogy RealUzbekistan [9] hatreto no voalohany manaitra [10] an'io olana io eny anatin”ireo media.
Nalefa ihany koa teo amin'ny neweurasia [11].