- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Eritreritra tsy tanan'ny mpiserasera amin'ny fahazato taona an'i Czechoslovakia

Sokajy: Eoropa Afovoany & Atsinanana, Repoblika Tseky, Slovakia, Foko sy Fiaviana, Mediam-bahoaka, Politika, Tantara, Vaovao Tsara
[1]

Sary avy amin'ny pejy Facebook fanentanana ny taonjato Tseky sy Slovaky, nokarakarain'ny Sapandraharahan'ny Fizahantany Tseky, tohanan'ny minisitera tseky misahana ny fampandrosoana ara-paritra.

Ny oktobra 2018 no manamarika ny fahazato taona nanambaràn'i Czechoslovakia [2] ny fahaleovantenany avy amin'ny Ampira Aostro-Hongroà ary efa napetraka ho fanjakana manana ny fiandrianany talohan'izany. Na dia nizara roa ho Repoblika Tseky sy Repoblikan'i Slovakia tao anatin'ny fandriampahalemana aza i Czechoslovakia [2] 75 taona teo ho eo taty aoriana, dia nanamarika ny fahazato taona tamin'ny alalan'ny resadresaka an-tserasera momba ilay fanjakana izay nanambatra azy taloha ny mpiserasera avy ao Slovakia.

Daty iray teo amin'ny tantara

Ho an'ny maro tamin'ireo olom-pirenena sy ny taranany ankehitriny izay efa tonga taona, izany Czechoslovakia izany dia midika ny fototry ny demaokrasia sy ny fanambinana, raha misy kosa ny hafa mihevitra izany ho ‘Fonjam-pirenena’ kelikely kokoa [3] — endrika iray amin'ny anaram-bositra nomena ny fitondram-panjaka tokana Aostro-Hongroà [4].

Raha mamihina ny tsingerintaona sy mankalaza azy ho “Taonjato tseky sy slovaky” [5] ny Repoblika Tseky, dia misara-kevitra kokoa ny hevitra ao Slovakia. Nanomboka fankalazana ofisialy ny praiminisitra Slovaky Peter Pellegrini, fa raha tokony nankalaza ny 28 oktobra Czechoslovak mahazatra izay ankalazaina ao Prague [6] renivohitry ny Repoblika Tseky, dia nafindrany tamin'ny fetin'i Bratislava [7] tamin'ny 30 oktobra izany. Io daty io no manamarika ny tsingerintaonan'ny Fanambaràn'i Martin [8] izay mifantoka kokoa amin'ny hetsika Slovaky.

Iray amin'ireo olona tsy nankasitraka izany dingana izany ny mpikambana iray ao amin'ny parlemanta, Miroslav Sopko [9], izay nanoratra bilaogy mitondra ny lohateny hoe “Zato taona no nandalo” [10] :

Vôbec sme sa za tak dlhý čas nenaučili byť hrdí na spoločnú republiku, ktorá bola v medzivojnom období ostrovom demokracie v strednej Európe, nachádzala sa v prvej desiatke najvyspelejších krajín sveta, bolo v nej od začiatku uzákonené volebné právo žien, otvorili sa nám dvere do Európy, naštartoval sa vzdelanostný a kultúrny rast. … Preto sme doteraz nenašli silu pre uznanie štátneho sviatku a miesto toho sme si prijali jednorázovu nálepku pre naše svedomie na 30. októbra.

Efa ela isika no tsy nianatra ny hanana hambom-po tamin'ny repoblika niraisana, izay naningana tao anatin'ny vanim-potoanan'ny demaokrasia tao Eoropa afovoany, tao anatin'ny folo voalohany amin'ny firenena nandroso indrindra teto ambonin'ny tany, efa nanan-jo hifidy hatramin'ny voalohany ny vehivavy, nisokatra ho antsika ny vavahadin'i Eoropa, efa nihanisonga ny fitomboana ara-panabeazana sy ara-kolontsaina. … Na izany aza dia tsy nahita ny fahefana hankatoa fetim-panjakna isika fa mbola nanampy peta-taratasy indray mandeha ho an'ny tsikala-pieritreretantsika ao amin'ny 30 oktobra.

Fahatsapana firaisana

Hita ho nanjaka tamin'ireo bilaogy miankina amin'ny gazety lehibe ny tsiaro tsara. Namehy ny fahatsapany [11] momba ilay fanjakana teo aloha ary nampitahainy tamin'ny fisaratsarahana maherisetra nahazo ny federasiona Balkanan'i Yogoslavia i Jakub Tinak, mitazona pasipaoro Tseky, sy Slovaky ary miteny Tseky, Slovaky ary Hongroà:

Som veľmi šťastný, že naše národy vedeli spoločný štát stvoriť a tiež, že sa vedeli v mieri rozísť.

Faly aho fa fantatry ny firenentsika ny fananganana fanjakana iraisana ary hain'izy ireo ihany koa ny nisaraka am-pilaminana.

Radoslav Hodor nanome hevitra fa nahafeno ny anjara toerany ara-tantara ho herin'ny tsara i Czechoslovakia [12]:

Preto bez ohľadu na všetko zlé bolo Československo pre oba národy dobrý projekt. Čechom umožnilo nadviazať na svoju štátnosť zo stredovekých českých kráľovstiev a Slovákom vytvoriť si vlastnú. Iný štátny útvar by im takú možnosť neposkytol.

Na izany aza, raha tsy jerena ireo fahadisoana rehetra, dia tetikasa tsara ho an'ny firenena roa i Czechoslovakia. Io no namela ny Tseky hifandray amin'ny naha-fanjakana azy ireo tamin'ny fitondram-panjaka Tseky tamin'ny vanim-potoana antenantenany sy nahafahan'ny Slovak hanangana ny azy ireo. Tsy hisy fanjakana hafa hanome vintana tsara tahaka izany.

Stanislav41 nanondro fa efa napetraka tamin'ny fanambaràna ny repoblika [13] zato taona lasa izay ny fanorenana ny demaokrasia tao Slovakia:

storočnica bude mať aj vojenskú parádu – samozrejme v Prahe, … a ak sa budete dobre pozerať, naša účasť bude potvrdením, … že nám to samostatne ide vari ešte lepšie …

Hahitana matso miaramila ihany koa ny fahazato taona – mazava loatra fa ao Prague, … ary raha tsara ianao, ny fandraisantsika anjara no fanamafisana fa … tsy miankina amin'inona fa tsaratsara kokoa ho antsika aza izany …

[14]

Mpandray anjara tamin'ny fankalazana tao Prague. Sary avy amin'ny pejy Facebook fanentanana ny taonjato Tseky sy Slovaky, nokarakarain'ny Sapandraharahan'ny Fizahantany Tseky, tohanan'ny minisitera tseky misahana ny fampandrosoana ara-paritra.

Mbola matanjaka dia matanjaka ny fifandraisan'ny roa tonta, maro ireo mpianatra no misafidy ny hanovo fianarana oniversite any ampitan'ny sisintany ‘tao anatin”i Czechoslovakia” taloha. Tamin'ny taona 2013, tany Slovakia no nahitana ny vondrona Tseky mianatra any ampita [15] betsaka indrindra, raha Slovak [16] no mandrafitra ny 8,9% tamin'ny mpianatra oniversite tao amin'ny Repoblika Tseky tamin'ny taona 2016.

Nahatsapa i Patrik Ölvecký fa na dia natao tamin'ny andro samy hafa aza ny fankalazana ofisialy, dia mbola mifanakaiky toy ny mpirahalahy ny vahoaka Slovaky sy Tseky.

Dokonca aj pre mňa, človeka, čo spoločné Československo nezažil, … ja som za posledných päť rokov štúdia v Prahe zistil, že ten náš vzťah je úžasný. Že mať tak blízko k inému národu je nesmierne krásne.

Eny fa na dia ho ahy izay tsy niaina izany Czechoslovakia izany aza… ny dimy taona nianarako tany Prague no nahitako da mahatalanjona ny fifandraisantsika. Mahafinaritra tanteraka ilay hoe akaiky dia akaiky ilay firenena hafa.

Nanoratra momba ireo zavatra iraisana manokana amin'ny “firenena iray tsy mbola niainako mihitsy, saingy ho tanindrazako mandrakariva” ihany koa i Lukáš Račko, mpianatra [17].

Niečo, tak jedinečné, že si to málokto na svete dokáže predstaviť. Veď, len si predstavte, že by zaviala Srbská vlajka nad Kosovským národným múzeom alebo naopak.
Pretože presne toto sa práve dnes deje v Prahe, kde je pri novootvorenej historickej budove národného múzea vyvesená aj Slovenská zástava.

Zavatra tsy manam-paharoa mihitsy, ary mponina vitsy eto ambonin'ny tany ihany no afa-maka sary izany an-tsaina. Mba saino fotsiny anie hoe mihofahofa manerana ny mozea nasionalin'i Kosovo ny sainam-pirenena Serba na ny mifamadika amin'izany.
Satria dia izany indrindra no mitranga amin'izao fotoana izao ao Prague, fa mihofahofa ao amin'ny lapan'ny mozea nasionaly manan-tantara vaovao ihany koa ny saina Slovaky.

Raha manoratra amin'ny fiteny Tseky ao amin'ny sehatra bilaogy slovaky, nizara i Michal Ruman [18] fa ho an'ny olona manana ray aman-dreny (na havana) Tseky sy Slovaky tahaka azy, dia tsy misy ny zavatra niova hatramin'ny fivakisana — tsy maintsy nitondra ny pasipaorony fotsiny ry zareo raha miala avy ao amin'ny anankiray mankao amin'ny faharoa. Nofaranany tamin'ny naoty tena manokana avy aminy:

27. 10., v předvečer výročí vzniku společného státu … má naše dcera v českém kalendáři svátek. Naše Češkoslovenka. Pokračovatelka jednoho krásného spojení dvou svérázných etnik. … Všechno nejlepší, Zoe!

27 Oktobra, andro mialoha ny tsingerintaonan'ny fanjakana niraisana… manana anaran'andro ao amin'ny kalandrie tseky ny zanakay vavy. Ny [zazavavy] Czechoslovak-nay. Sisa tavela tamin'ny fitambarana tsara tarehy tamin'ny maripoko roa hafahafa. …Ny tsara indrindra rehetra ry Zoe!