(Fanamarihana: lahatsoratra anglisy nivoaka tamin'ny Martsa 2009)

Nofihazan'ireo manampahefana shinoa ho anaty boaty mainty, toy ireo tsiambaratelom-panjakana, ny isan'ireo mpianatra namoy ny ainy tamin'ilay horohorontany tao Wenchuan tamin'ny 12 mai 2008. Tamin'ny Desambra 2008, nanapaka hevitra i Ai Wei-wei, artista no sady bilaogera manana ny hajany, fa hanoratra, miaraka amin'ny fanampian'ny tarika iray mpanao asa an-tsitrapo, ny anaran'ireo mpianatra maty tamin'ilay fihetsehan'ny tany. Hatreto, anarana ankizy 2.735 no efa voaangon-dry zareo, miaraka amin'ny adiresin'ireo ray aman-drenin'izy ireny [rohy amin'ny teny shina toy ny hafa rehetra atolotra ato anaty lahatsoratra]. Napetraka tety anaty tambajotra daholo ireo torohay rehetra, tao amin'ny bulloger.com, tranonkala iray any an-tsesitany mipetraka anaty lohamilina any ampitan-dranomasina, satria «voalamina» raha vao fifanakalozandresaka momba io hetsika santatra io no atao ao Shina

Fa maninona no tena feno faharisihana i Ai Wei-wei sy ny tarika miaraka aminy hanangona ireny anarana rehetra ireny? Na koa, nahoana ireo manampahefana shinoa no mitady izay hanafenana ireo tarehimarika sy ny anarana? Raha toa tsy manome fanazavana ireo manampahefana, Ai Wei-wei kosa manome ny heviny momba ilay tantara :

三百天前，我去了四川汶川地震灾区，看到的是无尽的伤痛和恐惧。

今天，我们仍然不能够知道在地震中，谁离开我们去了。那些孩子为什么会离开，是怎样离开的。他们在废墟下期待的时间里，心里在想着什么。

我在那次灾难中没有伸出手，我实在感到无力。

他们说，学生的死亡与他们的存在无关。他们说这是必然的，是不可避免的，是经过专家论证的。他们闭口不谈腐败，回避“豆腐渣工程”。掩盖事实，以“维稳”之名，威胁、监禁、迫害要求真相的学生父母，公然的践踏宪法，践踏人的基本权利。

那些在地震中死去的孩子，不是语焉不详的一串数字，不是“维稳”业绩的成果。

那些孩子，他们有父母亲人，有幻想，会欢笑，有一个属于自己的名字。这个名字属于他们，三年、五年，十八，十九年，这是他们可能被记忆的全部，可被唤起的全部。

拒绝遗忘，拒绝谎言。

我们启动了“公民调查”。追忆逝者，关怀生存，承担责任，为了生者的可能的欢乐。寻找每一个孩子的姓名，记住他们。

那些对公民存有不该有的幻想的人，请记住了，我们一天没有离去，这些孩子就不会离去。这是生活理由的一部分，我们不会放弃的。

Araka ny tatitra nataon'ny Xinhua tamin'ny Desambra 2008, nandritra ilay horohorontany tamin'ny 12 May, sekoly 14.000 taminà distrika 159 no rava, izay ny 91% dia sekolim-panjakana avokoa. Kanefa, tamin'ny fomba ofisialy, vokatry ny herin'ilay horohorontany no nampirodana ireo trano fianarana, ny ankamaroany, fa tsy noho ny tandrevaky ny olombelona tamin'ny fanorenana azy ireny

Na nisy na tsia ny hadisoan'ny olombelona tamin'ny «fanaovana fanorenana tamin'ny tofu», anjaran'ny fanadihadiana sy ny adihevitra hitranga eo ny amin'izany, fa na ahoana na ahoana, tsy ho mora ho an'ireo shinoa mpiondana aterineto ny hanohy hiresaka io olana io, satria “voalamina” ny hafanampon'i Ai Wei-wei ao anatin'ny aterineto shinoa. Araka ireo tondro nomen'ny lahatsoratra iray an'i Zhang3, tamin'ny 19 Martsa, nisy lahatsoratra iray nomena lohateny hoe «Tsy ho ela intsony ny Fetin'i Qing-ming, ndeha ho tsarovantsika miaraka ireo ankizy tradoza» navoaka tao amin'ny sehatra fifanakalozandresaky ny Tianya. Tao anatin'ny andro efatra, efa maherin'ny in-100.000 no nijerena ilay lahatsoratra ary naharaisana fanehoankevitra 3.000, ary niomana ny hikarakara tafatafa mivantana tamin'i Ai Wei-wei ilay sehatra fifanakalozandresaka. Saingy, tamin'ny tolakandron'ny 23 Martsa, nofafàna daholo izay rehetra lahatsoratra niresaka momba ilay izy. Ity no fanazavana :

由於某些大家知道的原因，原定今天的艾未未先生訪談因故取消，特此告知，並向天涯網友致歉！

Teo anelanelan'izany dia navoaka tao amin'ny bullogger.com ilay tafatafa, nozaraina ho roa: Voalohany sy faharoa. Ao anatin'ilay tafatafa, nohazavain'i Ai fa niriany ny hamarana ilay fanangonana mba hahatratra ny fankalazana ny tsingerintaonan'ilay horohorontany tao Wenchuan  amin'ny volana May hoavy.

Navoakan'ireo mpisehatry ny Twitter ilay lisitra avy amin'i Ai Wei-wei, maro ihany na izany aza ireo bilaogera sy mpisera amin'ny aterineto no afaka nanjohy ilay fifanakalozandresaka. Bai Yu-ji avy amin'ny my1510 manao fanomezamboninahitra feno fanajàna ho an'ilay hetsika santatra nataon'i Ai, ary manakiana ireo manampahefana noho ny nandevenany ireo razana tsy nisy fanadihadiana natao na fanazavana mendrika akory:

是的，我们不知道他们为何死，但至少知道他们已经死掉了，而不是失踪。他们曾经是，现在也是我们的弟兄姊妹，亲人儿女，没有一个冷血到透顶的心脏，怎么把他们偷偷抛弃，埋掉不理呢？…

然而，究竟为了一个怎样的理由不肯去寻求、整理、公布这些遇难而死去的悲苦孩子的名单呢？为了国家么？那是怎样的一个国家呢？为了人民么？那又是怎样一群人民呢？那都不可能，我想不出任何的理由。这样荒诞而离奇的事情，为什么会发生。…