Fihetsiketsehana manohana ny fitsapankevi-bahoaka tamin'ny 16 Septambra 2018 tao Skopje. Sary avy amin'i Andreja Stojkovski via Twitter [1], nahazoana alalana.
Hifidy amin'ny fitsapa-kevi-bahoaka ny Makedoniana amin'ny 30 Septambra raha tokony hanatevin-daharana ny firaisan'ny Fikambanana Fifanarahan'ny Atlantika Avaratra (OTAN) sy ny vondrona Eoropeana ny fireneny na tsia
Ampahany amin'ny dingana izay efa nanomboka tamin'ny taona 1993 ny fitsapa-kevi-bahoaka, rehefa nanambara ny antoko politika rehetra tao amin'ny Repoblikan'i Makedonia vaovao mizakatena tamin'izany fotoana izany fa laharam-pahamehana fototra ny fidirana ao amin'ny OTAN. Maro no mihevitra fa ny fidirana ao amin'ny fiombonan'ny tafika dia hanampy amin'ny fiarovana an'i Makedonia, any amin'ny faritra mikorontana any Balkana, manoloana ny herisetra ivelany sy ny ady an-trano. Taona maro taty aoriana, niditra tamin'ny fomba mitovy amin'izany mba hanao izay hidirana ao amin'ny Vondrona Eoropeana ny firenena.
Mitaky ny faneken'ny mpikambana rehetra efa misy ny fidirana ao amin'ny OTAN sy ny EU, ka mila mamaha ireo fifanolanana roa lafy miaraka amin'ny mpifanolo-bodirindrina aminy aloha i Makedonia, izay efa mpikambana ao amin'ireo fikambanana roa ireo ny sasany amin'izany mpifanolo-bodirindrina izany.
Ny vato misakana lehibe indrindra dia ny disadisa hatry ny ela miaraka amin'i Gresy [2], izay nanakana ny fampandrosoana an'i Makedonia nandritra ny 27 taona. Tamin'ny volana jona 2018, amin'ny maha-fepetra voalohany hanesorana ny veto Grika amin'ny fidirana ao amin'ny Vondrona Eorôpeana sy OTAN, nanasonia fifanarahana [3] izay manery ny firenena hanova ny anarany ho Repoblikan'i Makedonia Avaratra i Makedonia.
Na eo aza izany fifanarahana izany, mbola olana lehibe hatrany ny fanovana anarana. Manontany mazava ny fitsapa-kevi-bahoaka amin'ny 30 Septambra hoe [4]:
‘Are you in favour of EU and NATO membership by accepting the Agreement between the Republic of Macedonia and the Republic of Greece?’
Mankasitraka ny fidirana ao amin'ny EU sy ny OTAN ve ianao amin'ny fanekena ny Fifanarahana eo amin'ny Repoblika Makedonia sy ny Repoblikan'i Gresy?’
Tsy maintsy mandray anjara ny maro an'isa
Tsy manery ara-dalàna ny fitsapa-kevi-bahoaka fa kosa fakàn-kevitra [5], ary tsy ho manan-kery raha tsy mandray anjara ny maro an'isa amin'ireo mpifidy voasoratra anarana. Saingy tsy manakana ny dingana fidirana ao amin'ny OTAN sy ny EU ny tsy fahafahana manatratra ny 50 isan-jaton'ny mpifidy, fa mitaky asa goavana fanampiny avy amin'ny parlemanta.
Araka ny filazan'ny mpisera Twitter iray:
30 септември дава можност за конечно помрднуење од status quo-то у кое што смо заглавени и конечно ослободуење од бизарен проблем што не влече надоле скоро 30 године. Затоа ќе #гласам [6].
— Мутен (@toVornottoV) September 7, 2018 [7]
Manome fahafahana hiala amin'ny zava-misy izay efa nanelingelina antsika ny 30 septambra, mba hanafahana antsika amin'ny olana hafahafa izay nitazona antsika nandritra ny efa ho 30 taona. Izany no antony #Hifidianako.
Ho an'ireo mpifidy hafa, fanoharana sy fanadiovana fotsiny ny fitsapa-kevi-bahoaka, mampiseho fiverenana “mankany amin'ny lalana mahitsy [8]” taorian'ny “folo taona nahaverezana [9]” tamin'ny fitotongana demokratika, ary maro no tsy nahandry:
Цела држава се неуротизирала, све се остава за „после 30-ти“.
А бе, сендвич да сакаш да купиш, таа на скарата ќе ти каже „немој сеа, ај после 30-ти, да се расчисти“— mindрluмbеr 3⃣??? (@mindplumber) September 28, 2018 [10]
Nanjary nitebiteby ny firenena iray manontolo, tavela [amin'ny] ‘aorian'ny 30 Sept’ ny zava-drehetra. Na dia te-hividy sandwich aza ianao, dia mety hiteny ilay vehivavy mpivarotra hoe: ‘Tsy izao, fa aleo aorian'ny 30 Sept, rehefa mazava ny toe-draharaha.
Antso hanao ankivy
Mety misy ifandraisany amin'ny fanentanana hanao ankivy (tsy handray anjara) nokarakarain'ny mpanohitra elatra havanana sy tarihin'ireo antoko [11]maromaro tsy parlemantera izany tebiteby izany, anisan'izany ny mpomba ny Rosiana, ny tsy mazoto hiditra ao anatin'ny Vondrona Eoropeana sy ny manohitra ny OTAN United Macedonia (Makedonia Mitambatra) [12], izay maka tahaka ny Rosia Mitambatra an'i Putin .
Miteraka tahotra eo amin'ireo foko Makedoniana ny fampielezan-kevitra amin'ny fanolorana ny fanovana ny anaran'ny firenena ho dingana voalohany amin'ny hantsana malama mankany amin'ny fandripahana olona na foko. Feno fandisoam-baovao sy fanehoan-kevitra feno fankahalana ny fanentanana, tahaka ny finiavana handisoana dika amin'ny voka-dratsin'ny fifanarahana amin'i Gresy, izay milaza [13]fa nanome zom-pirenena ho an'ny Albaney avy any Kosovo ny governemanta mba hanamafisana ny isan'ny vato “eny”. Nisy aza soso-kevitra momba ny hosoka fifidianana, izay novalian'ny mpisera Twitter iray hoe:
Кога стварно мислиш дека ќе местат гласање излегуваш да гласаш за да им отежнеш, а не седиш дома
— Ленка многу кенка (@RedRadish5) September 23, 2018 [14]
Rehefa mieritreritra tokoa ianao fa manomana fangalaram-bato ny manampahefana, dia mivoaka ny olom-pirenena mba hanasarotana izany, tsy mipetraka ao an-trano ry zareo.
Mandritra izany fotoana izany, tsy nipoitra sady tsy nanohana mivantana ny fanentanana hanao ankivy na nandrisika ireo mpanohana azy handray anjara amin'ny fitsapa-kevi-bahoaka sy tsy hifidy ny fifanarahana amin'i Gresy, izay heveriny fa “filavoana lefona” [15]ny antoko mpanohitra lehibe VMRO-DPMNE, mpikambana ao amin'ny Antokom-bahoaka Eoropeana (EPP) [16]mpandala ny nentin-drazana.
Mpikambana hafa ao amin'ny EPP [17] niampanga ny VMRO-DPMNE ho mihatsaravelatsihy, satria nandray anjara manokana tamin'ny fanaovana ankivy ireo manampahefana ambony ao amin'ny antoko, ary nampiroboroboin'ny ny fampahalalam-baovao malaza fatratra fa mpitondra tenin'ny antoko ny fanentanana.
Nanambara ihany koa ireo solontenan'ny fitondrana SDSM fa niezaka nanao fifanarahana ny VMRO-DPMNE, nampanantena hanohana ny fitsapa-kevi-bahoaka raha omena famotsoran-keloka ny mpitarika ny antokony teo aloha voaheloka noho ny kolikoly [18]. Nandà ny governemanta, ary noraisina tanteraka toy ny mariky ny fahalemena ny tsy fihetsehan'ny VMRO-DPMNE:
За едно од најважните прашања за Македонија, вмро нема став и повикува секој да гласа по свое убедување.
Очекувам на следните избори, кога ќе сакаат да дојдат на власт, да излезат со истиот став и да не сугерираат за кого да гласаме.
— НиколаСтрез (@NikolaStrez) September 21, 2018 [19]
Tsy manana fanapahan-kevitra ofisialy amin'ny iray amin'ireo olana lehibe indrindra ho an'i Makedonia ny VMRO-DPMNE, ary nanambara fa tokony hifidy araka izay tiany ny olona. Amin'ny fifidianana manaraka, manantena aho fa handray fanapahan-kevitra tahaka izany izy ireo ary tsy hilaza izay hoe iza no hofidiana.
Paikady amin'ny media sosialy sy siosio momba an'i Rosia
Ao amin'ny haino aman-jery sosialy, nanomboka tamin'ny fahavaratra ny fanentanana “manao ankivy aho” (#бојкотирам [20]), ary tafiditra ao anatin'izany indrindra ireo media sosialy tsy fantatra anarana sy ireo saribakoly maromaro avy amin'ny tafika mpandoto rindrin'ny VMRO-DPMNE. Nahatsikaritra ireo mpanara-baovao fa nitombo ny isan'ireo mpikambana (profil) vaovao tamin'ny volana Aogositra 2018, ahiahina ho roboto mandeha ho azy avy any ivelan'ny firenena. Nozaraina tamin'ny alalan'ny horirantava mifandray amin'ireo olona manokana ihany koa ny fanentanana, anisan'izany ireo mpandresy lahatra an-dalantsaran'ny VMRO-DPMNE, ireo fikambanana nasionalista Makedoniana miasa any ampielezana, ary ny filohan'i Makedonia [21], izay nahazo ny toerany tamin'ny fanohanan'ny antoko.
Olona 50 teo no nanatrika ny fampielezan-kevitra hanao ankivy tao Ohrid tamin'ny 22 Septambra. Saripikan'i GV, CC-BY.
Nolazain'ny loharanom-baovao tandrefana fa niezaka nisakantsakana [22] ny fanamafisana ny fidirana ao amin'ny OTAN sy ny EU i Rosia; raha nanontaniana izy, dia nilaza tamin'ny fomba diplaomatika [23] ny praiminisitra Zoran Zaev fa tsy nahita “porofon'ny fitsabahan'ny Rosiana mivantana tamin'ny vaovao diso” momba ny fitsapa-kevi-bahoaka ny manampahefana, ary matoky ireo mpiara-dia amin'i Makedonia ao amin'ny OTAN amin'ity raharaha ity [24]izy.
Talohan'izany fanambarana izany anefa, somary tsy nimpirimpirina i Zaev nilaza ny fikasan'i Kremlin – anisan'izany ny famatsiam-bola hanaovana fihetsiketsehana feno herisetra [25]ataon'ny olom-bitsy Grika-Rosiana mpanankarena – mba hanakanana ny fifanarahana amin'i Gresy. Ankoatra izay, nisy mpanao gazety tsy miankina iray nahita fa tamin'ny taona 2015, nitsidika an'i Makedonia noho ny fandraharahana i Anana Bogacheva, manam-pahaizana momba ny fambolena. [26] Nantsoina ho iray tamin'ireo teratany Rosiana 13 voampanga ho nitsabaka tamin'ny fifidianana Amerikana 2016 izy nanomboka tamin'izany.
Nampiasa ny tetikady nampiasain'ny Amerikana havanana ihany koa ny fampielezan-kevitra “Tsy handray anjara aho”, anisan'izany ny fampiasana ny sary-sy-soratra Pepe the Frog [27] [Pepe ilay Sahona], ka na ny mpikambana ao amin'ny VMRO-DPMNE aza nitsikera izany satria tsy azon'izy ireo hoe ahoana no nanovana ny famantarana ny antokony, ilay liona matanjaka, ho sahona [28].
Vonona amin'ny fiovana
Nisy ireo fikasana, indrindra tamin'ny alalan'ny fanafihana antserasera mba handrahonana ireo mpikatroka sy olo-malaza elatra havanana ao amin'ny mpanohitra izay nilaza fa handray anjara amin'ny fitsapa-kevi-bahoaka izy ireo. Nahatonga azy niharan'ny fanorisorenana ratsy tao amin'ny Facebook ny fanambaràn'ny minisitry ny governemanta VMRO-DPMNE teo aloha [29], Nikola Todorov, fa hifidy ny “tsia” izy. Na dia eo aza ny olana sasany momba ireo fandrahonana, tsy manantena herisetra be ny mpanara-maso.
Marobe ihany koa ireo olom-pirenena naneho ny fanohanan'izy ireo ny fitsapa-kevi-bahoaka ho toy ny fitaovana faratampony amin'ny demokrasia, sy ho an'ny fampielezan-kevitra tohanan'ny governemanta mba hifidy izany:
Скоро три полни децении живееме во пештера а сакаме светот да не знае и прифати.
Од сето тоа светот знае само дека живееме во пештера. #Гласам [30]— Бени (@Shushmula) September 10, 2018 [31]
Efa ho telopolo taona isika no niaina tao anaty lava-bato, no sady maniry ny hahalalan'izao tontolo izao antsika sy hankatoa antsika.
Ankoatra izany, fantatr'izao tontolo izao fa niaina tao anaty lava-bato isika.
#Hifidy aho!
Raha misy zavatra tokony atao ny fanadihadiana natao nandritra ny volana maromaro mialoha ny fitsapa-kevi-bahoaka, dia vonona ho amin'ny fiovana ny ankamaroan'ny olom-pirenena Makedoniana, na dia midika izany aza fa mitelina ny pilina mangidy ho amin'ny fanovana anarana ho takalon'ny tombontsoa maharitra amin'ny fidirana ao amin'ny OTAN sy Vondrona Eoropeana.