(Lahatsoratra teny Anglisy efa tamin'ny volana Oktobra 2009)
Tamin'ity volana ity, dia tototra vaovao momba an'i Charles Kao, nandrobaka ny [1] loka Nobel momba ny Fizika ny gazety Shinoa sy ny sehatra fiadian-kevitra antserasera. Saingy mpahay siansa Shinoa hafa any ampitan-dranomasina no nahazo ity loka malaza ity, nivadika ho fanontaniana lalindalina kokoa ity fotoana vetivety nizarana voninahitra ity: Rahoviana i Shina no hanana indizeny voalohany mpandresy loka Nobel?
Fanehoan-kevitra ao amin'ny Xinhua [2] manoritsoritra ity psykôlôjia ity:
每年诺奖颁布时国人总是心神难宁，一旦获奖者有华人身份，更是亢奋莫明。然而热乎不了几天，就会渐渐的冷却，乃至波澜不兴。待到来年，又如是这般，循环往复。
Isan-taona, rehefa ambara ny mpandresy ny Loka Nobel, dia ho lasa be fihetseham-po ny Shinoa. Raha taranaka Shinoa ilay mpandresy, dia ho tena faly izy ireo. Ary rehefa afaka andro vitsivitsy, mihena izany fientanentanana izany ary mivadika ho tsy firaharahiana. Rehefa tonga ny taona manaraka, dia miverina indray izany
詹晟 [3] nanontany tao amin'ny bilaogin'i ifeng:
有人说歧视华人——诺贝尔奖的不是中国，奖的是国籍。所以华人获得诺贝尔的必要条件是“加入美国国籍”。但为何“一换国籍就获奖”?
Nilaza ny olona sasany fa karazana fanavakavahana ny Sinoa izany- tsy homena ny Shinoa ny Loka Nobel, fa homena fotsiny ny olona iray manana zom-pirenena. Noho izany, ny fepetra takiana ho an'ny Shinoa mba hahazoana ny loka dia ny ho lasa olom-pirenena Amerikana. Fa nahoana ny Shinoa no afaka mahazo ny loka rehefa manova ny zom-pirenena?
Azavaina amin'ny lahatsoratra ao amin'ny bilaogy sina 青青草香 [4] izany:
美籍华人，美藉的“美”字是无关紧要的，关键在华人的“华”字。在媒体热情的引导下，大家觉得高锟得奖几乎就等于中国人等奖了。于是大批脆弱的心灵得以自我安慰
Rehefa miresaka “Amerikana Shinoa” isika, ny tenifototra dia tsy “Amerikana” fa “Shinoa”. Taorian'ny tatitra mafana tamin'ny media, dia nihevitra isika fa nahazo ny rehareha Nobel ihany koa ny Shinoa rehetra. Nionona ny fo marefo ao amintsika.
高锟已是第八位获得诺贝尔奖的华裔了，我们在引以自豪的同时是不是也该思考这样一个尴尬的问题：为什么同是华人，在别的国家就可以培养成为诺贝尔奖获得者，在中国就不能呢？
Charles Kao no Shinoa fahavalo nahazo ny Loka Nobel. Raha mahatsapa rehareha isika, dia tokony hametraka fanontaniana mahamenatra ve hoe:. Nahoana no mahazo ny loka Nobel ny Shinoa rehefa any amin'ny firenena vahiny fa tsy ao amin'ny taniny? Charles Kao is the eighth Chinese Nobel Prize winner. While we are feeling proud, should we ask the embarrassing question: why could Chinese win Nobel Prizes when they are in a foreign but not our own country?
Fanehoan-kevitra [5] avy amin'i 丁 果 ao amin'ny Southern Metropolitan Weekend nanasongadina olana ara-drafitra vitsivitsy eo amin'ny tontolo akademika Shinoa:
A commentary [5] by 丁果 on the Southern Metropolitan Weekend outlined a few structural problems of the Chinese academic environment:
中国仍然缺乏宽松自由的学术环境，这样就难以出现 的创意人才；中国缺乏进行高端研究的基础设施，或者说实验室，这使优秀的科学家，尤其是从事理论研究的华裔科学家，难以下决心回来报效祖国；中国缺乏培养创新头脑的人文环境，缺乏适合全球最优秀科学人才长期居住的社区条件，这就决定了不少优秀人才难以带领全家回来，怕耽搁了下一代的成长。
Mbola tsy ampy tontolo akademika malalaka isika, ka mampanano-sarotra ny fikolokoloana ireo talenta vaovao, tsy ampy fitaovam-pikarohana fototra sy avo lenta i Shina, ka mampanano-sarotra ny fisarihana ny Shinoa hiverina ao amin'ny taniny, tsy ampy tontolo ara-tsosialy i Shina hikolokolana ireo hevitra vaovao sy fiarahamonina sahaza ho an'ireo mpahay siansa malaza mba hijanona mandritra ny fotoana maharitra.
詹晟 sy 青青草香 niresaka ihany koa momba ireo zava-misy hafa manahirana.
詹晟 nilaza hoe:
看看大陆学术腐败盛行，有所谓“博导”年出书量，少则数本多则数十本。地方政府“拍脑袋”做决策，请洋智库出点子，只为“附庸风雅”。
Jereo ny tontolo akademika lò any Shina. Misy ny antsoina hoe famoahana boky marobe avy amin'ireo mpanoro lalana ho an'ireo manala doktorà, izay mety mahatratra hatramin'ny am-polony isan-taona. Tia mampiasa mpanolo-tsaina vahiny ny governemanta eo an-toerana mba hahazoana toro-hevitra satria izany no fihetsika “misy filirolirony” .
若没有形成严谨的学术环境、科学的奖惩机制，胸前别着“人民教师”的光荣牌，照样也会耐不住寂寞纷纷投奔商海
Raha tsy misy ny tontolo akademika henjana sy manana rafitra mahomby amin'ny fanomezam-balisoa, na dia manana voninahitra maha-“Mpampianatra Vahoaka” aza, dia handao ny faribolana ny ankamaroan'ny manam-pahaizana ary hanatevin-daharana ny tontolo ara-barotra.
大可不忿地将种种学术怪现状，归为转型期中国的尴尬现实，或者商品经济大潮的强力冲击，但是否与文化和心态有关？
Azontsika atao ny manome tsiny an'i Shina miovaova na ny onjan'ny fitiavan-karena izay antony mahatonga ny tsy fanarahan-dalàna rehetra. Saingy moa ve tsy mifandraika amin'ny kolotsaintsika sy ny toe-tsaintsika izany?
青青草香 nanamarika hoe:
中国是个喜欢数字、重视数字而且精于使用数字的国家。国内高校多以学术论文发表数量来评价一名教师的水平和贡献，也以发表一定数量的论文作为研究生、博士生进入毕业答辩的标准。在这种考核体系下，教师们为职称为课题为成果为奖金、学生们为答辩为毕业为今后的工作都必须大写论文。结果拼凑剽窃成风，拿来主义盛行。中国在荣登学术论文数量世界第一宝座的同时，可能还应该戴上学术泡沫和论文垃圾产量世界第一这顶桂冠
Tia mampiasa tarehintsoratra i Shina. Ny isan'ireo taratasim-pikarohana navoaka dia natao hamaritana ny toetra akademikan'ny olona, na hijerena raha afaka miditra amin'ny fianarana asa amin'ny fanohanana ny fianarany ny mpianatra fikarohana. Eo ambanin'izany rafitra izany, dia samy tsy maintsy mamoaka antontan-taratasy marobe, ahitana taratasim-pngalaran-tahaka marobe ireo mpampianatra sy mpianatra. Raha lasa laharana voalohany amin'ny famokarana famakafakana lahatsoratra akademika i Shina, dia mety ho laharana voalohany amin'ny famokarana fako akademika ihany koa.
在现有的教育模式和科研体制下，中国可能很难培养出真正有自由思想、有独立精神、有创新能力的科学家，因此一时半会儿要想捧回个诺贝尔奖恐非易事。
Araka ny rafi-pampianarana sy ny fikarohana amin'izao fotoana izao, sarotra ho an'i Shina ny mikolokolo ireo mpahay siansa liberaly, mahaleotena sy tia zava-baovao. Mila fotoana ny famokarana Loka Nobel voalohany ho an'ny Shinoa tompotany.
Ao amin'ny bilaogy iombonana amin'ny teny Anglisy, the Fool's Mountain, misy ihany koa ny adihevitra mafana momba ny “Inona no fifandraisana misy eo amin'ireo mpanoratra Shinoa sy ny Loka Nobel” [6].