Sarin'ny sainam-pirenena Trinidad sy Tobago, ho an'ny daholobe. Ravina rongony (Cannabis) avy amin'i Oren neu dag (CC BY-SA 3.0), tao amin'ny Wikimedia Commons. Sary namboarin'i Georgia Popplewell
Avy amin'i Nazma Muller
Nampidirina tao Trinidad sy Tobago sy ny sisa ao Karaiba miteny Anglisy nandritra ny vanim-potoanan'ny fanjanahantany avy amin'ny governemanta zanatanin'ny satro-boninahitra [1] ny fandraràna ny cannabis—na marijuana, zava-maniry manana endrika maina araka ny ahafantarana azy. Nohamafisina tamin'ny fanasoniavana ny Fifanarahana tokana iraisam-pirenena momba ny zava-mahadomelina tamin'ny taona 1961 izany, dina iraisam-pirenena mandràra ny famokarana sy famatsiana rongony (zava-mahadomelina), sy ny rongony misy vokany mitovy amin'izany (maha-domelina) raha tsy hoe eo ambany fahazoan-dàlana ho amin'ny tanjona manokana, toy ny fitsaboana sy ny fikarohana.
Ankehitriny, satria mankalaza ny faha-56 taonan'ny fahaleovantenany [2] i Trinidad sy Tobago, mbola ampiasaina io dina io sy ny tohiny rehetra ho sakana amin'ny karazana fanavaozana ho ara-dalàna amin'ny lalànanay ny rongony, anisan'izany ny fanasokajian'ny sampan'ny Firenena Mikambana misahana ny Fahasalamana ny cannabis ho rongony Sokajy I. Ka na dia ny fivarotana rongony tsy ara-dalàna aza dia miteraka fahavoazana ao amin'ny firenena, miteraka fahafoizana aina an-jatony sy manolikoly ny polisy, ny mpiambina morontsiraka, ny hery fiarovana, ary ny manampahefanan'ny ladoany. Na dia an-jatony maro aza no maty vokatry ny homamiadana mifandraika amin'ny fomba fiainana ara-indostrialy/fanjifana tafahoatra, dia an'arivony ireo voasambotra sy nogadraina noho ny fihazonana cannabis raha mirodana kosa ny rafi-pitsarana mpanao kolikoly ary tototry ny asa (raharaham-pitsarana marobe).
Ho an'i Trinidad sy Tobago, izay miatrika ny fanakatonana tampoka [3]ny Petrotrin fanadiovan-tsolika lehibe amin'izao fotoana izao, fotoana fandinihana izany, saingy efa misy ny ela niandrasana. Ary kely ny fotoana hitelomana fanenenana. Zatra mitomany noho ny miliara napitika ny olom-pirenena ao amin'ny firenena kanefa tsy dia misy zavatra tavela intsony ao amin'ny Tahirim-bolampanjakana, ary mila mieritreritra haingana isika rehefa lasa “mahaleotena” an-katerena amin'ny fiankinan-doha amin'ny akoranafo izay niaretantsika nandritra ny 100 taona farany na mihoatra.
Nandritra ny taompolo maro, nanentana ny governemanta ireo mpahay toekarena mba hanamaro ny fidiram-bola ara-toekarena. Eny, tsy manan-tafidy izy ireo ankehitriny. Ary ny safidy iray mazava dia ny cannabis. Ny tiako ambara dia, raha mahatsapa i Canada fa mila mampanara-dalàna ny cannabis ho amin'ny fialamboly, iza moa isika amin'ny maha-nosy tropikaly kely no hanala ny orontsika amin'ilay volamena maitso?
Taorian'ny fifidianana ankapobeny farany tamin'ny taona 2015, samy namaly ny fanontaniana momba ny tsy fanasaziana ny cannabis na ny praiminisitra ankehitriny ao Trinidad sy Tobago, Dr. Keith Rowley, na ny teo alohany, Kamla Persad-Bissessar, tamin'ny filazana fa avelan'izy ireo hosahanin'ny vondrom-paritra CARICOM [4], izay nametraka ny Vaomieram-Paritra misahana ny Marijuana [5] tamin'ny taona 2014 izy ireo.
Anisan'ireo mpitsabo malaza indrindra eo amin'ny sehatr'izy ireo tsirairay avy ireo mpikambana ao amin'ny vaomiera, tarihan'ny Profesora Rose-Marie Belle Antoine [6], zokiny indrindra ao amin'ny Fakiolten'ny Lalàna ao amin'ny oniversite West Indies. Ny Profesora Wendell Abel, dokotera mpitsabo saina ao amin'ny Hopitaly Oniversiten'i West Indies sady lehiben'ny sampana fitsaboana ara-tsaina ao amin'ny Fakiolten'ny Siansa ara-pitsaboana ao amin'ny Oniversite Jamaica ao West Indies no filoha lefitra. Niasa tamin'ny sehatry ny fahasalamana ara-tsaina nandritra ny taona maro tany Jamaika sy Karaiba ny Profesora Abel ary nahazo mari-pahaizana momba ny Fahasalamam-bahoaka tao amin'ny Oniversiten'i Johns Hopkins, ankoatra ireo fahaizany hafa. Namoaka toko marobe tamin'ny boky, lahatsoratra ara-teknika sy lahatsoratra an-gazety mifantoka amin'ny resaka fahasalamana ara-tsaina sy ny politika ara-pahasalamana toy ny famonoan-tena, ny fahaketrahana sy ny tolotra ara-pahasalamana momba ny saina ho an'ny fiaraha-monina ny profesora Abel. Izy no lohalaharana tamin'ny fikarohana lehibe tao Karaiba mikasika ny fiantraika ara-pahasalamana avy amin'ny cannabis. Vaomiera iray hafa i Esther Best, mpitantana ny Filankevi-pirenena misahana ny rongony ao Trinidad sy ny paikady ary ny politikan'ny rongony ao amin'ny firenena. Nisolo-tena ny firenena sy ny faritra tamin'ny resadresaka lehibe iraisam-pirenena momba ny fanavaozana sy ny politikan-drongony ihany koa izy.
Namoaka ny tatitra farany [7] ho an'ny vahoaka ny Vaomieram-paritra tamin'ny 3 Aogositra. “Rehefa avy nolanjalanjaina ny lahatahiry ara-tsiantifika sy ny fijoroana vavolombelona avy amin'ny vahoaka, dia nahita ny Vaomiera fa ambony kokoa noho ny loza aterany ny tombontsoa ara-pitsaboana azo avy amin'ny cannabis/marijuana eo amin'ny sehatra maro, hoy ny tatitra. Araka ny tatitra, izay mitondra ny lohateny hoe “Miandry fifohana—miaro ny hoavintsika amin'ny alàlan'ny politikam-pandraisana andraikitra ara-politika sy sosialy momba ny marijuana”:
“This finding is consistent with those of numerous other national bodies/ Commissions in the region and globally and that of international bodies, the most influential of which have labelled the current legal regime ‘redundant’ and ‘obstructionist’. . . . The scientific data supports law reform to permit the use of marijuana, but in a controlled regulatory environment. A public health, rights-based, non-prohibitionist approach focused on high‐risk users and practices – similar to the approach favoured with alcohol and tobacco – allows for more control over the risk factors associated with cannabis‐related harms than the current, ineffective prohibition, which heightens health risks and induces social harms.”
“Ny tsikaritra dia mifanaraka amin'ny an'ireo vaomiera/sampam-pirenena hafa marobe ao amin'ny faritra sy manerana izao tontolo izao ary mifanaraka amin'ny an'ny sampana iraisam-pirenena, ka ny tena manana ny herim-panintonany dia lazaina ho ‘miverimberina’ sy “mpanakatsakana” ny lalàna ankehitriny. . . . Manohana ny fanavaozana lalàna mamela ny fampiasana marijuana ny lahatahiry ara-tsiantifika, saingy ao anatin'ny tontolo voafehin'ny lalàna. Ny fahasalamam-bahoaka, mifototra amin'ny zo, amin'ny fomba tsy mandrara mifantoka mifantoka amin'ireo mpampiasa sy ny fampiasana mety hitera-doza – mitovy amin'ny fomba fanohanana ny alikaola sy paraky – ahafahana mifehy kokoa ireo loza mety hitranga amin'ny voka-dratsin'ny cannabis fa tsy ny fandraràna tsy mahomby ankehitriny, izay mampitombo ny loza ara–pahasalamana ary miteraka fahasimbana ara-tsosialy. “
Manolotra safidy telo azo isafidianan'ny governemanta tsirairay amin'ny fampiharana ny zavatra hitany ny tatitra: manaisotra sazy, mampanara-dalàna ka ny fanjakana no mamokatra azy, na mampanara-dalàna ny famokaran'ny sehatra miahy tena sy arahan'ny fanjakana maso.
Tsara toerana ny governemantan'i Trinidad sy Tobago mba hitrandraka ny fahaiza-manaony lehibe ara-teknika sy ara-potodrafitrasa ao amin'ity firenena mpamokatra solika sy etona ity mba ho lasa mpitarika sy mpiantsehatra goavana eo amin'ny indostrian'ny cannabis sy ny rongony manerana an'i CARICOM. Manana ny fepetra rehetra sy ny fahaiza-manao rehetra ilaina amin'ny fiaraha-miasa ara-teknika sy ny fambolena ny habetsaky ny cannabis sy rongony isika ao anatin'ny CARICOM. Ary tsy manam-paharoa ho an'ity faritra ity ny hetsika ara-pinoana sy ara-tsosialy indizeny efa ho zato- taona, —ny Rastafari [8]—izay mitàna anjara andraikitra fototra ny marijuana, hetsika izay nizaka mafy ny vokany tamin'ny fomba tsy ara-drariny ireo mpikambana ao aminy. Ny indostrian'ny cannabis natsangana dia afaka mahafeno ny filàn'ny vahoaka, mamorona vokatra azo vidiana izay azo amidy ao anatin'ny faritra maro (nutraceutiques, taratasy miloko, sns.), mamorona asa ary manondrotra ny fari-piainana ho an'ny sarangan'ny mpiasa sy ny olona atao an-jorombala ao amin'ny faritra. Ho hetsika tena mahaleotena izany.
Nazma Muller dia mpikambana ao amin'ny hetsika Rastafari vao teraka tao Trinidad. Izy no lehiben'ny Fikambanan'ny Karaiba ho an'ny Rariny (Caribbean Collective for Justice), izay miaro ny rariny ara-tontolo iainana sy ara-tsosialy ao amin'ny faritra manontolo.