(Lahatsoratra teny anglisy nivoaka tamin'ny mey 2013)

Miaina ao Nouakchott, Maoritania, izay hanaovany hosodoko sy hamelomany toeram-pampirantiana zavakanto iray ny artista Portiogey Isabel Fiadeiro (@Isabelfiadeiro). Manao kisoritsoritra tantara an-tsary avy amin'ny zavatra hitany ihany koa i Fiadeiro, mameno ny bilaoginy Sketching in Mauritania amin'ny sarin'ny fiainana andavanandro ao amin'ity firenena Afrikana Andrefana ity.

Nifampiresaka tamin'i Fiadeiro momba ny zavakantony sy ny fomba nanampian'ny fanaovany tantara fohy hahafantarany hahafantatra an'i Maoritania ny Global Voices.

Global Voices (GV): Avy aiza moa ianao? Hafiriana izay no niainanao teto Maoritania ary inona no nahatonga anao ho eto aloha voalohany? 

Isabel Fiadeiro (IF): My father is Portuguese and my mother Spanish. I grew up in Portugal and I feel Portuguese. I also lived in England for almost 15 years (on and off). Actually I left London in March 2003 to go back and settle in Portugal; I had finished a BA in Fine Arts at the Wimbledon School of Arts in 2000, and I stopped painting for the next three years, so I decided it was time to go.

In November 2003, a Portuguese friend and I decided to travel to Guinea-Bissau in a Renault 4L. The car broke down in the Parc National du Banc d'Arguin on the Mauritanian coast. My friend stayed in Nouakchott and I went off with a group of French people to discover the Adrar Region.

We went on off-road tracks and through the desert stopping occasionally in small villages to buy bread or repair the tyres. I had a sketch book with me and for the first time I started drawing from observation. It was this curiosity of knowing more about the people that lived in the middle of these vast empty spaces that made me come back in January 2004, and in September 2004 I moved to Nouakchott and I'm still here.

Isabel Fiadeiro (IF): Portiogey ny raiko ary Espaniola ny reniko. Lehibe tany Portiogaly aho ary mahatsapa tena ho Portiogey. Niaina efa ho 15 taona tany Angletera ihany koa aho (nivezivezy tany). Ny marina dia nandao an'i London aho tamin'ny marsa 2003 ka niverina nonina tany Portiogaly. Nahavita ny lisansa tamin'ny zavakanto aho tao amin'ny Sekolin'ny Zavakanto tao Wimbledon tamin'ny taona 2000 ary nitsahatra tsy hanosodoko 3 taona nanaraka izany, izany hoe nanapa-kevitra aho fa fotoana izany handehanana.

Tamin'ny novambra 2003, nanapa-kevitra ny handeha ho any Guinée-Bissau amin'ny alalan'ny Renault 4L izaho sy ny namako Portiogey iray. Simba ny fiara tao amin'ny Valanjavaboarim-pirenena  Banc d'Arguin amin'ny moron-dranomasin'i Maoritania. Nijanona tao Nouakchott ny namako ary nandeha niaraka tamin'ny vondrona Frantsay hijery ny faritra Adrar aho.

Nanaraka ny lalana any an-tanihay izahay, nijanona tsindraindray tamin'ireo tanàna kely maro ividianana mofo na manamboatra kodiarana. Nitondra kahie fanaovana kisoritra aho ary sambany nanomboka nanoritsoritra sary tamin'izay hita. Ny fahalianana te-hahafantatra bebe kokoa ny olona miaina any anivon'ity toerana foana ity no nahatonga ahy hiverina tany amin'ny janoary 2004. Ary tamin'ny septambra 2004 nifindra ho aty Nouakchott aho ary mbola eto hatramin'izao.

Diallo sy Mamadou, mpanjaitra ao Nouakchott. Kisoritsoritr'i Isabel Fiadeiro.

GV: Ahoana no nanampian'ny kisoritsoritra anao hahafantatra ny toerana iray? 

IF: Drawing and the observation that comes with it makes you see the world in a different way. You slow down, you look and you discover things. For me this act of drawing is also a sort of memory and questioning.

People around you come to see what you're doing so it works in two ways. You're recording what attracted your attention, but by your action communication becomes possible, even if you don't speak the language.

IF: Ny fanaovana sary sy ny jery ilaina amin'izany no mahatonga anao hahita izao tontolo izao amin'ny fomba hafa. Mandeha miadana kokoa ianao, mijery ary dia mahita zavatra maro. Ho ahy dia karazana fampiasaina tsiaro sy fanontaniana ihany koa ny manao sary.

Mijery izay ataonao ny olona manodidina, noho izany, mety foana na ny avy amiko na ny avy amin'ny olona. Raketinao izay nisarika ny fifantohanao ary avy amin'izay fihetsika izay, lasa misy ny fifandraisana, na dia tsy mitovy aza ny teny iresahanareo.

Polisy ao amin'ny fihetsiketsehana, Nouakchott. Kisoritsoritr'i Isabel Fiadeiro.

For years I would go to a remote village for a month and stay with a local family, drawing their daily life. I did that in two fishing villages in the Banc d'Arguin but also in Oualata, Goungel and Ouadane. My last long stay was in Tindouf in the Western Sahara refugee camps where I went to sketch the women and their work in the camps. All those people became friends and we still exchange mails and phone calls and meet if they happen to come to Nouakchott.

Also in each area I discovered a new vocabulary to do with the sea or the land and the cattle or the revolution.

Nandritra ny taona maro aho nandeha tany amin'ny tanàna kely mitoka-monina iray mandritra ny iray volana, monina ao amin'ny fianakaviana iray ao an-toerana aho, nanao sary ny fiainan-dry zareo andavanandro. Nanao izany aho tamin'ny tanànan'ny mpanjono anankiroa tany Banc d'Arguin, sy tany Oualata, Goungel ary Ouadane ihany koa. Tany Tindouf, tany amin'ny tobin'ny mpialokaloka ao Sahara occidental izay nandehanako hanao sarin'ny vehivavy sy ny asany any an-tsaha no nandehanako naharitra tamin'ny tanàna iray. Lasa namana ireny olona rehetra ireny, nifanoratra imailaka sy nifampiantso telefonina hatrany izahay ary misy ny fotoana tonga eto Nouakchott ry zareo.

Isaky ny zorontany ihany koa aho maheno voambolana vaovao, mifandraika amin'ny ranomasina na tany na biby, na amin'ny revolisiona.

Mpihira ao amin'ny Fondation Malouma. Kisoritsoritra nataon'i Isabel Fiadeiro.

GV: Mpikambana ao amin'ny vondrom-piarahamonina an-tserasera Urban Sketchers ihany koa ianao. Azonao lazaina ve ny momba azy ireo?

IF: Urban Sketchers is a non-profitmaking, international organisation, dedicated to fostering the art of on-location drawing and painting. I am one of 100 correspondents invited from around the globe. Our aim is to inspire others to sketch daily, this way improving their skills and observation capacities.

I discovered them in 2008, and it was a great discovery because until then I was isolated, and finding this community suddenly made me want to sketch more and better. The founder of Urban Sketchers, Gabi Campanario, uses sketches as a reportage tool; his work is published in the Seattle Times. This way of using sketches made a strong impression on me.

IF: Fikambanana iraisampirenena tsy mitady tombombarotra ny Urban Sketchers, manoka-tena ho amin'ny fandrisihana hanao kisoritra sy sary hosodoko eo noho eo. Iray amin'ireo ifandraisana miisa 100 nasaina handray anjara avy amin'ny lafivalon'izao tontolo izao aho. Ny tanjonay dia ny handrisika olona hafa hanao kisoritra isan'andro, mba hanatsarany ny talentany sy ny fahaizany mijery.

Tamin'ny taona 2008 no nahitako azy ireo voalohany ary tena nahafinaritra ahy izany, satria talohan'izany aho nanirery; ny fihaonana tamin'ity fikambanana ity no nahatonga ahy te-“hanoritra” bebe kokoa, sy tsara kokoa. Manao kisoritra amin'ny fomban'ny fanadihadiana ny mpanorina ny Urban Sketchers, Gabi Campanario; nivoaka tao amin'ny Seattle Times ny sangan'asany. Nampisy fiovana goavana ho ahy izay fomba nampiasainy ny kisoritra izay.

Mifanakalo hevitra momba ny The Great Gatsby ao amin'ny kliobam-pamakiana boky. Kisoritsoritr'i Isabel Fiadeiro.

I have participated in a number of Urban Sketchers symposiums. The next one is in Barcelona. We now have another correspondent from Mauritania, Oumar Ball, who started sketching from observation a few years ago and publishes his work on Flickr. Later this year I would like to hold some talks and workshops to encourage more people in Mauritania to sketch from observation. Citymag, a free magazine distributed monthly in Nouakchott has started to publish my drawings. Maybe that will inspire more people to pick up a pen or pencil and start sketching.

Nandray anjara tamin'ny symposiums maromaro an'ny Urban Sketchers aho. Hotontosaina any Barcelone ny manaraka. Manana solontena ifandraisana hafa izahay eto Maoritania amin'izao fotoana izao dia i Oumar Ball izay nanomboka nanao sary tamin'izay hitany taona vitsivitsy lasa izay ary namoaka ny asany tao amin'ny Flickr. Amin'ity taona ity aho te-hanao valandresaka sy atrikasa maro aho handrisihana ny olona hafa ao Maoritania hanao sary izay hitany. Nanomboka namoaka ny sary nataoko ny Citymag, gazetiboky maimaimpoana zaraina isam-bolana ao Nouakchott. Angamba hanosika ny olona handray pensilihazo na penina izany ka hanombohany hanao sary.