“Europa: fampidirana voaravaka an-tsarin'i Eoropa hoan'ny mpifindramonina sy ny mpialokaloka” milaza ny tantaran'ny fifindramonina tao Eoropa amin'ny alalan'ny lopin'ny ady sy ny fifindra-monina. Nahazoana alalana am-pitiavana avy amin'ny Vatsy arabo hoan'ny zavakanto sy ny kolontsaina
Ity lahatsoratr'i David Leveille [1] nivoaka voalohany tao amin'ny PRI.org [2] tamin'ny 2 janoary 2017 ity; dia novokarina teto indray araka ny fifanarahana fifampizarana votoaty.
Ny boky matevina sy miloko mitondra ny lohateny hoe “Europa: fampidirana voaravaka an-tsarin'i Eoropa hoan'ny mpifindramonina sy ny mpialokaloka” dia manolo-tena hanokatra bebe kokoa ny fjerin'ny mpifindramonina farany indrindra ao amin'ny kaontinanta, amin'ny alalan'ny fahamaroan'ny sary manantantara, sarintany, fitantaran'ny tsirairay ary ny vaovao torohay pratika.
Izay no nolazain'i Alia Malek, mpanao gazety Amerikana fiaviana Syriana izay iray amin'ny mpanoratra ny boky. Miezaka amin'ny ankapobeny ny taridalana (taridia) “hanolotra an'i Eoropa hoan'ireo tonga amin'izao fotoana izao, amin'ny alalan'ny lopin'ny ady sy ny fifindramonina. Tantarainy ny tantaran'ny fiforonany tao anatin'ny zato taona farany tao ambanin'ny hery roa izay mihahita ho tafaray : ny ady sy ny fifindramonina naterany”, hoy ny fanazavany.
“Ny hevitra dia ny hoe ny fitantarana ity endrik'i Eoropa amin'ny olona avy any amin'ny faritra niharan'ny fandravana izay efa nahazo an'i Eoropa mbola tsy ampy zato taona lasa akory izay mba ahafahan'izy ireo mahita kely ny zavatra niainany manokana ao amin'ity ‘hafa’ ity”.
Nilaza i Malek fa nihaona karazan'olona mpialokaloka maro izay samy manana ny fahatakarany izay miandry azy rehefa tonga ao Eoropa, ary ny ankamaroany dia tsy fantatry ry zareo fa efa niaina ny zavatra mitovitovy amin'ny iainan-dry zareo amin'izao fotoana ny Eoropeana.
“Nahare resaka izay tsy azo an'eritreritra mihitsy aho. Nilazana aho — fa be dia be ny zavatra andrasana, mandeha sy mipetraka eny an-tsaha — misy ny zavatra tahaka ny, ‘Mbola tsy hita hatramin'izay teo amin'ny tantaran'ny zanak'olombelona izay nitranga tao Syria sy Iràka, ny nifandrafian'ny mpifanolobodirindrina, ny faharovitan'ny rafi-piarahamonina, tsy mbola nahafantarana fisian'izany mihitsy tao amin'ny tantaran'ny zanak'olombelona’, ny resaka nifanaovana teo amin'ny sisintany nifanoloran'i Kroasia sy i Serbia, sisintany izany nilàm-pitandremana fatratra satria mbola misy ihany ao ny vanja milevina tamin'ny ady yogoslavy.
“Mahita karazana fanesoesoana aho. Ny zavamisy, miverimberina ny tantara ary mandeha amin'ireo nodiavin'ny teo aloha isika no miteny”, hoy i Malek.
“Europa”, araka ny habaka web-ny, dia narafitra ho tari-dia pratika hoan'ny mpifindramonina sy ny mpialokaloka, ary dia nosoratana tamin'ny fiteny efatra : arabo, persiana, anglisy ary frantsay. Misy ny toko maromaro mamariparitra ireo rafitra politika isankarazany, ny jeografia ary ny fomban-drazan'i Eoropa, sy ireo filma nahomby sy boky mahaliana, ary misy ihany koa ny lisitry ny fikambanana na fifandaminana manolotra fanohanana ireo mpifindramonina sy mpialokaloka.
Ahitana fijoroana vavolombelona tantarain'ireo olona mivantana ihany koa ny “Europa” : mponina, mpifindramonina sy mpialokaloka, taloha sy vaovao, milaza ny tantarany manokana [3] ao anatin'ny teniny manokana amin'ny “ady, firaisankina ary fampihavanana”, hoy i Malek.
“Misy ity tantara tiako dia tiako ity, renibe grika maromaro izay efa zanaka grika ôttômanina mpitsoa-ponenana nandositra ny ampira ôttômanina tamin'ny fivakivakisany, ary nonina indray tamin'ireo nosy toa an'i Lesbos, ary efa ho zato taona taty aoriana, manampy ireo vehivavy syriana, irakiana ary afghana miaraka amin'ny zanany … manana tantara ambava avy amin'ireo nanao dia lavitra ihany koa izahay, tahaka ity dokotera afghan izay nanana finiavana ho any Gresy folo taona lasa izay satria io no firenena niavian'ny fianianan'i Hippocrate, ary efa dokotera tafaorina tsara ao Gresy amin'izao fotoana izao ary miasa miaraka amin'ny mpitsoa-ponenana … manana ihany koa isika mpahay maritrano (arshitekta) avy any Syria nanana nofinofy ho any Hôlandy, ary amin'izao fotoana izao te-hitondra ireo hevitra hanaovana ny endri-tanàna hitany tao Amsterdam ho any amin-dry zareo any Syria”.
Nandritra ny taona vitsivitsy nanarahany ny hetsika fifindramonina sy nanomanany ny “Europa”, nilaza i Malek fa nahazo aingam-panahy avy amin'ireo mpifindramonina tafahoana taminy teny an-dalana :
“Fantatra fa tsy mitsahatra ny rikoriko amin'ny fihetsika miiba isika, fa nihetsi-po sy gaga am-pifaliana aho amin'ny hafanana sy fisokafan'ny fon'ny olona, tsy ireo mpanao asa an-tsitrapo izay mirohotra mankany amin'ny gara hihaona amin'ny olona ihany, fa ireo izay manana fahalalahan-tanana, na izay mahafantatra momba ny renibeny, ny dadatoany na ny nenitoany — fa tohina ihany koa aho amin'ny tsy fahaizan'ny olona mandray ny leson'ny lasa, tohina ny foko, ary nahatalanjona ny mahita olona afa-mahita izay mitranga tsy araka izay tabatabain'ny politisiana mba hinoantsika”.
Vonona an-tserasera amin'ny fiteny efatra ny endrika elektronika maimaimpoana [4] ny boky, natao ho mety amin'ny fitaovana finday.