Iangavian'ny Tetikasa Reframed Stories [1] ny olona hamaly ireo lohahevitra sy olana mahazo vahana amin'ny fitantaram-baovao miresaka ny vondrom-piarahamonin-dry zareo. Ireny tantara ireny dia taratry ny eritreritry ny olona izay matetika isoloan'ny hafa tena any amin'ny fampitam-baovao. Najoro tamin'ny fampiasàna ny sehatra Media Cloud [2] ny zavon-teny, fitaovam-pandalinana lahatahiry io hanadihadiana ireo amboaran-tsehatra famoahambaovao mandritra ny vanim-potoana iray voafaritra, ahafahan'ireo mpandray anjara mandinika sy mifanakalo hevitra momba ireo tsikaritra savaranonando hijerena izay mety itazanana azy ireo ao amin'ny fampitam-baovao. Mailo ny tetikasa mba tsy hanao fehinkevitra maimaika momba ny lahatahiry, fa ho solon'izany, io no toerana iaingana miteraka sehatra hifanakalozan-kevitra amin'izay azon-dry zareo atao hamolavolan-dry zareo ny itazanana an-dry zareo ao amin'ny famoaham-baovao amin'ny alàlan'ny media nomerika.
Elena Gualapuro dia mpikambana ao amin'ny Association of Audiovisual Producers – Kichwa Otavalo (APAK na Fikambanan'ny Mpanatontosa Haino Aman-Jery) [3]. Ny lahatsoratra manaraka etoana dia dika an-tsoratra amin'ny lahatsary fanadihadian'i Elena amin'ny zavon-tenin'ny “indígena” (tompotany) sy “mujer” (vehivavy) ao amin'ny tokotanin-tsehatra ekoadaoreana.
Voambolana mibahan-toerana nivoaka tao amin'ny lahatsoratra miisa 1599 tanelanelan'ny janoary 2017 sy avrily 2018 ka nanonona ny “indígena” (tompotany) sy tamin'ny lahatsoratra miisa 17.868 nanonona ny “mujer” (vehivavy) ao amin'ny angona Media Cloud roa avy amin'ny sehatra famoaham-baovao miteny espaniola ao Ekoadaoro. (jereo sary lehibe kokoa [4])
Ahoana ny teny nanintona anao indrindra?
La palabra que me tocó analizar es sobre la mujer indígena, en donde resaltaban más la comunidad, el gobierno, pero había palabras tan alejadas (de nuestra realidad) que veo que la gente no está hablando tanto sobre el reconocimiento que nosotros hemos buscado. Incluso salía la palabra “presidente”, pero no sale algún nombre de alguna lideresa mujer.
Ny voambolana nofakafakaiko dia niompana tamin'ny vehivavy tompotany, izay nisongadina ny fokonolona sy ny governemanta, saingy nisy koa ny voambolana dia lavitra loatra (oharina amin'ny zavamisy iainanay) izay hitako fa tsy resahan'ny olona loatra amin'ny fankatoavana izay tadiavintsika. Eny fa na dia ny voambolana “prezidà” aza dia tao, saingy tsy nisy na dia anarana vehivavy mpitarika iray aza.
Araka ny zavon-teny, ahoana ny isehoan'ny vehivavy tompotany ao amin'ny famoaham-baovao?
La manera de cómo me representa el medio tradicional me parece que no me representan. En mi opinión, porque en sí los medios tradicionales lo que te presentan es, por ejemplo, una señorita que va a ponerse tal vez a explicarlo del clima, es una señorita que tiene supuestamente un modelo perfecto de mujer occidental, cosa que no me siente identificada con eso porque es como un estereotipo que la sociedad y el sistema nos ha enseñado, que la belleza es superficial, y lo que está aquí (en nuestra mente), nuestro conocimiento, ¿eso a dónde va? Entonces me parece que los medios tradicionales no me representan para nada.
Tsy misolo tena ahy ny famoaham-baovao nentim-paharazana. Ny asehon'ny famoaham-baovao mahazatra dia tanoravavy iray manolotra ny toetrandro na tanoravavy iray heverina ho ohatra lavorarin'ny vehivavy tandrefana, izay tsy tsapako ho marika hanondroana ahy. Misy ny fijery vilan'ny fiaraha-monina ary nampianarin'ny rafitra antsika fa taniravo natentina ny hatsaran-tarehy. Ary ny momba izay ato (an-tsaintsika), ny fahaizantsika. Aiza io? Ka tsy mahatsapa mihitsy aho fa misolo tena ahy ny famoaham-baovao nentim-paharazana.
Ahoana ny tokony itazanana ny vehivavy tompotany ao amin'ny famoaham-baovao?
Como mujer indígena, las palabras que me gustaría que resalten sería lideresa, nombres de lideresas mujeres que ha habido desde nuestras bases porque sí las hay. También me gustaría que (se demuestre) la fortaleza de una mujer, el cómo lleva adelante a un grupo, el cómo se preocupa por todo porque en si una mujer, cuando hay algún tipo de movilización, no es porque sea mujer, pero si hay que llevar algún tipo de alimentación o algo, ella también se encarga de eso para que todo vaya bien, están pendientes de que todo esté bien.
Amin'ny maha-vehivavy tompotany, tiako ny hanasongadinana (ao amin'ny zavonteny) ny vehivavy mpitarika, ny anaran'ireo vehivavy mpitarika avy eny ifotony satria misy ireny. Tiako ihany koa ny famoaham-baovao haneho ny herim-behivavy, ny fomba itarihany ny vondrona iray, ny fomba ikarakarany ny zava-drehetra rehefa misy ny karazana hetsi-panoherana, tsy satria hoe vehivavy ry zareo, fa rehefa ilaina ny sakafo, karakarain-dry zareo koa [ny fomba itazanana an-dry zareo?] mba hahatonga ny zava-drehetra ho mety. Ataon-dry zareo azo antoka fa mandeha ny zava-drehetra.
Inona avy ny voambolana tokony miaraka amin'ny “vehivavy tompotany” ao amin'ny zavon-teny?
Con respecto a los medios comunitarios, yo me siento identificada, ellos sí me representan porque ellos no te están mostrando ahí en una cámara un modelo perfecto de mujer, al contrario, ellos demuestran la realidad de cómo es una mujer, no sólo físicamente, sino cómo es una lideresa, cómo es una guerrera, cómo lleva adelante a un grupo, cómo es una líder y está firme en sus ideales.
Raha jerena amin'ny famoaham-baovaon'ny fiaraha-monina, mahatsapa aho fa voamari-tondro, ireny no mahasolo tena ahy satria tsy mampiseho ny ohatra lavorary amin'ny vehivavy iray izany. MIfanohitra amin'izany kosa, asehony ny zava-misin'ny vehivavy iray, tsy amin'ny bikany ihany, fa ahoana ny maha-mpitarika azy, ahoana ny maha-mpiady azy, ahoana ny itarihany vondrona iray, ahoana ny maha-mpitarika azy sy ijoroany amin'ny idealiny.
Ity dia ao anatin'ny andiany Rising Frames narafitra tamin'ny fiarahamiasa akaiky tamin'ny fikambanana El Churo [5] ao Quito, Ekoadaoro. Nikarakara atrikasa ry zareo tamin'ny 21 Avrily 2018 izay nampiray toerana ireo solontena avy amin'ny fikambanana sy vondrona samihafa mba handinika ny fomba itazanana an-dry zareo na ny lohahevitra tandrovin-dry zareo ao amin'ny angona media Ekoadaoreana ary hamorona tantara ho setriny.