Sary-sy-soratra noforonin'ilay mpisera Twitter @LangueAcadienne amin'ny fiteny Frantsay Akadiana. Dikantsoratra: “Rehefa hitanao ihany no ho ny farany ny teny Akadiana mitovy amin'ny teny Anglisy na teny Frantsay.”

Ny taona 2018, ny teny Akadiana Frantsay no iray amin'ireo fiteny izay nandray anjara tamin'ny Fanamby Sary sy Soratra amin'ny Tenindrazana, miaraka amin'ny sary sy soratra noforonin'ny mpiara-miasa amintsika @LangueAcadienne, mpiaro ny teny Frantsay Akadiana monina ao New Brunswick, Kanada.

Araka ny anarany, ny Frantsay Akadiana dia avy amin'ny teny Frantsay tamin'ny alàlan'ny fanjanahan'ny Frantsay ny morontsiraka avaratra-atsinanan'ny kaontinanta Amerikana tamin'ny taonjato faha-17 sy faha-18. Akadia no anaran'ny iray tamin'ireo zanatanin'i Frantsa teo aloha tany Amerika Avaratra, niaraka tamin'i Canada sy Lousiana (na dia samy hafa be aza ny sisintan'izy ireo noho ny antony fantatsika ankehitriny). Amin'ny vanim-potoana maoderina, mifanaraka akaiky amin'ny faritany Kanadiana, Nova Scotia, New Brunswick sy ny Nosy Prince Edward i Akadia. Misy ihany koa ny Akadiana ampielezana, indrindra noho ny Fandroahana Akadiana tamin'ny taona 1755-1763 sy ny fifindra-monina ara-toekarena maoderina kokoa.

Tamin'ny resadresaka nifanaovana tamin'ny Rising Voices, ny mpisera voalohany, izay tsy te hitonona anarana, ao ambadiky ny kaonty @LangueAcadienne dia mizara bebe kokoa momba ny fiteniny sy ny fandraisany anjara amin'ny Fanamby #MemeML.

Rising Voices: Manao ahoana ny toetry ny fiteninareo ankehitriny ao amin'ny aterineto sy ivelan'ny aterineto?

To my knowledge, in its written form, there have only been a few literary authors throughout the years who have produced works in varying degrees of Acadian, one of the most well-known being Antonine Maillet. This may be explained by the fact that Acadia was a former French colony and thus Standard French was considered the proper language in formal communications and settings, while Acadian was considered an unrefined language, especially by outsiders.

In its spoken form, a lot of Acadian words, pronunciations and grammar have lost quite a bit of ground or have completely disappeared in the past century, due to lifestyle, social, cultural and economic changes, stigmatization and the growing presence of mass media. Due to these pressures and the fact that Acadians were scattered across English-majority provinces, the language and the people have been torn between Standard French and English, which has resulted in English assimilation for some and different varieties of Chiac for others.

Chiac is a creole-like language of relatively recent development that consists of a mix of old Acadian, English and modern French. It has been gradually taking the place Acadian once held in society, as younger generations leave Acadian aside. It is used informally to various degrees in different areas and can sometimes be seen used on Facebook, along with French and (mostly) English. There is a bit of literature and music produced in this language, as well as a few humour columns and a televised cartoon, but it remains quite marginalized, though I believe it to be in still better standing than Acadian. Though I understand the origins of Chiac and its place in society, it is my personal preference to advocate for the “original” Acadian, in all its varieties, as a unique and unifying language and identity for our scattered people.

This decline of Acadian, its lack of a presence online, on television and in society in general and the threats it is facing from other languages are all factors that motivated me to create Langue Acadienne.

Raha ny fahalalako, amin'ny endriny an-tsoratra, vitsy dia vitsy ireo mpanoratra literatiora nandritra ny taona izay namolavola asa maro samihafa amin'ny teny Akadiana, iray amin'ireo fanta-daza indrindra i Antonine Maillet. Mety noho i Akadia izay zanatany Frantsay teo aloha no anton'izany ka noho izany, ny Frantsay Mahazatra dia heverina ho fiteny sahaza amin'ny fifandraisana sy ny sehatra ofisialy, ary ny Akadiana kosa dia heverina ho fiteny tsy fantatra, indrindra fa ny vahiny.

Amin'ny endriteny ara-piteny, teny Akadiana maro, fanononana sy fitsipi-pitenenana no very na nanjavona tanteraka tamin'ny taonjato lasa, noho ny fiovan'ny fomba fiainana, ny fiovana ara-tsosialy, ara-kolontsaina sy ara-toekarena, sy ny fanilikilihana sy ny fitomboan'ny fisian'ny media manerantany. Noho ireo fanerena ireo sy ny hoe niparitaka nanerana ny faritany be mpiteny Anglisy ny teny Akadiana, nifanditra teo amin'ny teny Frantsay Mahazatra sy ny teny Anglisy ny fiteny sy ny vahoaka, izay nahatonga ny fiaraha-miasa amin'ny teny Anglisy ho an'ny sasany sy ny karazana Chiac ho an'ny hafa.

Ny Chiac dia fiteny Kiriolona toy ny fivoarana vao haingana izay misy ny fifangaroan'ny teny Akadiana fahiny, Anglisy sy ny Frantsay ankehitriny. Naka tsikelikely ny toeran'ny teny Akadiana teo anivon'ny fiarahamonina ny Chiac, satria namela ny fiteny Akadiana ny tanora. Ampiasaina tsy ara-dalàna amin'ny sehatra samihafa any amin'ny faritra samihafa izy io ary hita indraindray ao amin'ny Facebook, miaraka amin'ny teny frantsay sy (amin'ny ankapobeny) amin'ny teny Anglisy. Misy ny literatiora sy mozika vitsy novokarina tamin'ity fiteny ity, ary koa lahatsoratra mampihomehy sy sarimiaina amin'ny fahitalavitra saingy mbola voahilikilika izany, na dia mino aza aho fa mbola tsara kokoa noho ny Akadiana izy. Na dia azoko aza ny niandohan'ny Chiac sy ny toerana misy azy ao amin'ny fiarahamonina, aleoko manokana misafidy ny hiaro ny Akadiana “orizinaly”, amin'ny endriny samihafa, hoy toy ny fiteny sy maha izy tsy manam-paharoa ary mampiray ho an'ny olona niparitaka.

Ity fitontogan'ny fiteny Akadiana ity, ny tsy fisiany amin'ny aterineto, amin'ny fahitalavitra sy ny fiarahamonina amin'ny ankapobeny ary ny fandrahonana atrehany manoloana ny fiteny hafa no  antony rehetra nanosika ahy hamorona ny Langue Acadienne

RV: Nahoana ianareo no nanapa-kevitra handray anjara amin'ny Fanamby Sary sy Soratra amin'ny Tenindrazana?

Having looked into various regional minority languages and having lived in an area abroad where the regional minority language was celebrated (I lived in Galicia, where despite the constant presence and threat from Spanish, the people there were proud of their Galician language and had standardized it and made it official at the state/provincial level), I love the idea of promoting linguistic diversity in the world. Using modern Internet culture seems like a perfect way of raising awareness and promoting linguistic diversity both online and the in the real world and it fit perfectly with Langue Acadienne’s objectives and its content.

Nikaroka momba ireo fiteny ara-paritra vitsy an'isa samihafa sy nonina tamin'ny faritra any ivelany izay nankalazana ny fiteny ara-paritra vitsy an'isa aho (nonina tany Galicia aho, izay na dia teo aza ny fisiana goavana sy ny fandrahonan'ny teny Espaniôla, mirehareha amin'ny fiteniny Galisiana ny mponina ao ary nanamafy izany sy nametraka azy ho fiteny ofisialy eo amin'ny sehatra ara-panjakana/ara-paritra), tiako ny hevitra hampiroborobo ny fahasamihafan'ny fiteny eto amin'izao tontolo izao. Mifanaraka tsara amin'ny fanentanana sy fampiroboroboana ny fahasamihafan'ny fiteny an-tserasera na amin'ny aterineto na amin'ny tontolo tena izy ny fampiasana ny kolontsain'ny aterineto maoderina ny tanjon'ny Fiteny Akadiana sy ny votoatiny.

RV: Iza no tianao hanaovana fanamby mba hamorona sary sy soratra amin'ity fiteny ity?

I would like to encourage the whole Acadian community to create memes and any other type of content in Acadian. We are in desperate need for more. I’m sure the same can be said of the Mi’kmaq and Maliseet languages, so I encourage youth from those two communities to join the Meme Challenge as well. Internationally, I have seen content from l’Office du Jèrriais and l’Académie du Gallo, so I would like to challenge people who speak other regional languages in France to participate as well. It is always fascinating to see the similarities and differences between our sister languages.

Te handrisika ny fiarahamonina Akadiana manontolo aho mba hamorona sary sy soratra sy karazana votoaty hafa amin'ny teny Akadiana. Indrisy fa mila votoaty maro kokoa isika. Azoko antoka fa tahaka izany koa ny fiteny Mi'kmaq sy Maliseet, ka mandrisika ny tanora avy amin'ireo fiarahamonina roa ireo aho mba handray anjara amin'ny Fanamby Sary sy Soratra amin'ny Tenindrazana ihany koa. Eo amin'ny sehatra iraisam-pirenena, nahita votoaty avy amin'ny Biraon'ny Jèrriais sy ny Akademian'i Gallo aho, noho izany, tiako ny manao fanamby amin'ny olona izay miteny fiteny ara-paritra hafa ao Frantsa mba handray anjara ihany koa. Mahavariana mandrakariva ny mahita ireo fitoviana sy fahasamihafana misy eo amin'ny fiteny mpirahavavy.

Raha hijery sary-sy-soratra bebe kokoa avy amin'ny Fanamby Sary-sy-Soratra amin'ny Tenindrazana avy amin'ny teny manerantany isan-karazany, jereo azafady ny tenirohy #MemeML ao amin'ny Instagram, Twitter, na Facebook. Misy ihany koa ny vondrona Facebook-n'ny Fanamby miaraka amin'ny fandraisana anjara avy amin'izao tontolo izao.