- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Venezoela: Samuel Villegas Sy Ny Bokiny Farany

Sokajy: Amerika Latina, Venezoela, Haisoratra, Mediam-bahoaka

(Fanamarihana:lahatsoratra nivoaka tamin'ny May 2008)

Samuel Villegas, Venezoelana mpanoratra noderaina, izay matetika ny anarany no voatonona eo anilan'ny an'ireo mpanoratra fanta-daza hafa (toa an-dry Jesús Enrique Guédez [es] [1], Arnaldo Acosta Bello, Ángel Acevedo ary Rafael Cadenas [es] [2]), tsy ela akory izay no nalevina izy taorian'ny taona maro nakàny aina noho ny tsy fahasalamana. Andro vitsivitsy nialohan'ny nahalasanany, nomem-boninahitra farany izy ary namoaka ny bokiny farany indrindra, Muros del Sol (The Sun's Walls) tao amin'ny hopitaly niaraka tamin'ireo namany, izay nanao fikarakarana tsotra, saingy tena nampihetsi-po.

Ho tsaroana noho ny tononkalony sy ireo asa hafa izay nanomezany fomba fijery mikasika ny kolontsaina sy fanabeazana tao Venezoela i Villegas. Kanefa, na nanao ny asany tamin'ny fanaparitahana ireo vaovao aza ireo media, nanokarana'ireo blaogera sasantsasany andalana vitsivitsy ho an'ny mpanoratra iray niaina ireo androny farany. Nalevina niaraka taminà raozy maro tao amin'ny iray amin'ireo fasana tena mahantra indrindra tao an-tanàna, voahodidin'ny fahanginana malefaka, i Villegas.

Milaza i Julia Márquez Otero avy amin'ny Letras en la Red [es] hoe:

Samuel Villegas entrega el poemario Muros del Sol con la certeza de la faena cumplida, del verso madurado durante más de tres décadas de expresión poética. Villegas publicó su primera obra, La señal del primer hombre, en 1959 (…) Desde entonces, su escritura pulsó lo estético sin abandonar el reclamo social en libros como Príncipe caído príncipe y El loro que mentía (relatos).

Así, los 310 poemas que propone Villegas pueden ser aprehendidos como no-lugares (o espacios borrados de su condición inicial) de encuentro entre el lector y el mundo, unas veces exaltado “Entiende, ningún árbol ha crecido debajo de otro árbol. / Deja al Norte en el Norte. / Y recuerda que estás al Sur, latino, abajo”.

Samuel Villegas sonríe ante las dudas más profundas que lo atraviesan a él y a su lector, “Yo no creo en Dios, / dije, / Y Dios se rió de buena gana. / Mis ríos interiores se desbordaron inusitadamente”… Y no se detiene en la nostalgia del pasado, sino que lo recupera en una advertencia suspendida entre los versos: “nada puede ser reconstruido / sin que la palabra pérdida / apunte certeramente hacia el pasado”…

Mampiseho an'i Muros del Sol niaraka taminà asa matotra iray notanterahany i Villegas, niaraka taminà andininy matotra izay niroborobo nandritra ireo taompolon'ny  fanehoana tononkalo. Namoaka ny asany voalohany La señal del primer hombre, i Villegas tamin'ny taona 1959. Nanomboka hatreo, nanaraka ny endrika kanto ny asa sorany nefa tsy mamela ny fisainana ara-tsosialy tsy ho ao anatin'ireo boky sy ireo tantara fohy toy ny Príncipe caído príncipe y El loro que mentía (Ilay Printsy Lavo sy Ilay Boloky Fandaingàna).

Noho izany, mety ho azo raisina ho toy ny tsy manantsiny (na habaka voafafa tsy ho amin'ny toerana nipoirany voalohany indrindra) ho an'ny fihaonana eo amin'ny mpamaky sy ny tontolo ireo tononkalo 310 nosoratan'i Villegas, raha vao nankalazaina. Tsarovy fa tsy misy hazo maniry ao ambany hazo iray hafa / Avelao ny Avaratra ho any Avaratra / Ary tsarovy fa: ato Atsimo ianao izao, Latina, ao ambany.

Mitsiky amin'ireo izay miahiahy sy mamely azy ilay mpanoratra ary dia mamely ny mpamaky izany: Tsy mino an'Andriamanitra aho / Hoy aho / Ary nitsiky tam-pitiavana Andriamanitra / Tondraka tampoka ireo reniranoko ao anatiko. Ny nalahelo ny lasany izy, mifanohitra amin'izany, averiny izany mba hankao anatin'ireo fampitandremana nahantony isan'andininy . Tsy misy azo averina hitsangana intsony / tsy misy ireo teny very / manondro tsy misy tomika mankany amin'ny lasa.

Mitsikera mikasika ilay boky vaovao i Iván R. Méndez tao anatin'ny blaogy CCS (Caracas):

En Muros del Sol, Villegas nos adentra en un universo conformado por más de 300 poemas circulares, que van y viene en torno a los tópicos que lo inquietan y que Julia Márquez logra precisar al decir que “esta obra se deja abordar a través de doce itinerarios bien definidos, en los cuales se intuye el pulso severo del lector ante las palabras que no le dan oportunidad a que las domeñe o las rechace (.Es… ) el puro goce de la palabra plasmada en el papel”.

Ao Muros del Sol, entin'i Villegas isika ho amina tontolo vita aminà bokikely misy ireo tononkalo maherin'ny 300 izay mivezivezy manodidina an'ireo lohahevitra tsy misy hakàna aina. Nandeha mahitsy ho amina hevidehibe iray i Julia Marquez raha nilaza fa “azo vakiana ao anatinà fandaharam-potoana roa ambiny folo voatsinjara tsara io asa io, izay mety hahatsapàna ny tosidràn'ny mpamaky rehefa miatrika ireo teny izay tsy nomena fahafahana ny ho gejaina na ho ariana. Fahafinaretana rano iray entin’ ireo teny voasoratra io.”

 

Manome topimaso iray mahaliana mikasika ny tsy fahampiam-baovao momba an'i Villegas i Luis Carlos Díaz, blaogera sady mpanoratra ato amin'ny GV :

Poca, poquísima información en internet sobre la muerte del poeta Samuel Villegas esta semana que pasó. Esperamos unos días a ver si la blogosfera literaria venezolana decía algo al respecto, pero no hubo movimiento. Tampoco ha sido registrada su estela por la vida de las letras venezolanas en la Wikipedia. Como si fuese de otra época y sus letras en tinta no hayan saltado la barda de la sociedad de la información. Cuánta formación falta de este lado. Escasea la sensibilidad para registrar lo nuestro en Internet.

Pocos días después de presentar su último libro editado, desde la cama donde convalecía, falleció el poeta a los 75 años. Y la nota de su muerte reseñada por el diario Tal Cual, donde con rosas lo despidieron.

Misy kely fotsiny, vaovao tena kely tety anaty tambajotra tamin'ity herinandro lasa ity  momba ny fahafatesan'ny poety Samuel Villegas. Niandry andro maro izahay mba hijerena raha toa ny tontolon'ny blaogy mikasika ny literatiora eto Venezoela mba hiresaka zavatra mikasika an'io, saingy asa kely zara raha nisy no hitanay. Tsy voarakitra akory anaty Wikipedia ny anarany. Sahala amin'ny hoe fotoana hafa no nisy azy ary sahala amin'ny hoe tsy nandalo tao anatin'ny orinasam-baovao akory ireo teniny. Vaovao firy no tsy hita eto? Misy tsy fahampiana fahatsapàna mikasika ny firaiketana izay antsika ho ao anaty Aterineto.

Andro vitsivitsy taorian'ny fanolorana ilay bokiny farany teo am-pandriana fony izy naka aina, dia maty teo amin'ny faha-75 taonany ilay poety. Afaka nojerena tao amin'ilay Gazety Tal cual [3]ny fanamarihana ny fahafatesany izay nanaovan'izy ireo veloma azy miaraka taminà raozy. [4]