- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Iran: Lehilahy Voatora-bato Ho Faty Rehefa Avy Nigadra 11 Taona An-tranomaizina

Sokajy: Afrika Avaratra sy Afovoany Atsinanana, Iràna, Fivavahana, Lalàna, Mediam-bahoaka, Vehivavy sy Miralenta, Zon'olombelona

(Fanamarihana: lahatsoratra efa nivoaka tamin'ny volana Jolay 2007 ity adika eto ity)

Notoraham-bato ho faty tao Takestan, ao amin'ny faritanin'i Qazvin [1] i Jafar Kiani tamin'ny 5 Jolay, rehefa avy nigadra 11 taona tany am-ponja. Ny fanitsakitsaham-bady no heloka bevava niampangana azy. Nogadraina nandritra ny 11 taona niaraka tamin'ireo zanany roa kely ihany koa ny sakaizany, Mokarameh Ebrahimi, ary mety ho ao anaty lisitra manaraka. Toa ireo mpitandro filaminana ihany, fa tsy sivily, no nandray anjara tamin'ny fitoraham-bato.

Niampanga ny famonoana ho faty [2]ny Amnesty International sy ny fikambanana hafa mpiaro ny zon'olombelona. Niantso ny governemanta Iraniana izy ireo mba tsy hitora-bato an'i Ebrahimi. Nivoaka tamin'ny fampahalalam-baovao mahazatra [3] sy fampahalalam-baovao an'olo-tsotra [4]ny vaovao.

Tompon-dakan'ny Fitoraham-bato

Nitsidika ny tanàna nisian'ny tora-bato i Asieh Amini, bilaogera sady mpanao gazety ary niresaka tamin'ny olona tao. Nivoaka [5] tamin'ny bilaogy sy tranonkala maromaro ny tatitra nataony momba ny fitoraham-bato, anisan'izany ny tranonkala Meydaan [6].

Nanoratra izy hoe:

The village itself is quiet; just a few old men sitting around the streets. A kid sits on top a wall dangling his feet. The first man I ask about the stoning flashes his teeth but doesn’t utter anything. I realize he is hard of hearing. As I repeat my questions louder and louder, the kid notices. I ask him. He shrugs his shoulders. A motorcyclist is passing by. I wave. He stops. He confirms the news without hesitation; pointing to the foothills. I ask, “Are you sure?”

- Saw it myself
– From near?
– No. [laughing] From distance. They wouldn’t let anyone near.
– How come?
– [pointing to distance] All over this area were agents. That dirt road there was closed off from both ends and nobody could pass except authorities.
– How many were they?
– Don’t know. Many. 50. 60. Maybe.
– So you are sure nobody from the village threw the stones?
– Yes, I’m sure. Nobody

Mangina ny tanàna; lahiantitra vitsivitsy monja no teny an-dalambe. Nisy ankizy iray nipetraka teo ambony tamboho. Nitsiky fotsiny ny lehilahy voalohany nanontaniako momba ny tora-bato fa tsy niteny na inona na inona. Fantatro avy eo fa marenina izy. Satria naveriko mafy foana ny fanontaniako, nanamarika ny ankizy. Nanontany azy aho. Tsy niteny na inona na inona koa izy. Nisy moto nandalo. Nantsoiko izy. Ary nijanona. Ary nanamafy ny vaovao avy hatrany; nanondro havoana izy. Nanontany aho hoe, “Tena marina ve?”

- Ny tenako no nahita
– Akaiky?
– Tsia. [mitsiky] Lavidavitra. Tsy mamela ny olona hanatona akaiky izy ireo.
– Nahoana?
– [nanondro ny halavirana] Feno polisy manerana ity faritra ity. Nakatona ny lafiny roa amin'ity lalana mamovoka ity ary tsy misy olona afaka mandeha eo afa-tsy ny manampahefana.
– Firy teo izy ireo?
– Tsy fantatro. Maro be. 50. 60. Angamba.
– Ka azonao antoka ve fa tsy nisy olona avy ety an-tanàna nitora-bato?
– Eny, azoko antoka. Tsy nisy

“Martioran'ny Fitiavana”

Z8tun  [7]nanome  [7][Fa] teoria samihafa momba izany tantara izany ary miantso an'i Kiani ho “maritioran'ny fitiavana”. Nilaza tranga vitsivitsy ity bilaogera ity: 1- Noteren'ny vadin'i Ebrahimi hivaro-tena izy; 2- Nangataka fisaraham-panambadiana izy saingy tsy manan-jo hisara-bady ny vehivavy ao Iran; 3- Nifankatia ireo olona roa ireo ary nifamonjy; 4- Tsy nisy olona tao an-tanànan'izy ireo vonona hitora-bato azy, izay nahatonga ny manampahefana namindra azy tany amin'ny tanàna lavitra.

Fitoraham-bato sy ny fifandraisana iraisam-pirenena!

Mohammad Ali Abtahi, mpitondra fivavahana sady bilaogera kosa nanondro ny mpitsara izay nanome baiko ny fitoraham-bato an'i Kiani, ary nilaza [8] [Fa] fa tena hafahafa ny mieritreritra hoe manao izay vitany ny olona iray mba hotoraham-bato ny hafa, na dia eo aza ny ezaka fanakanan'ny manampahefan-dalàna sy ny fivavahana. Tsy mino i Abtahi fa noho ny fanoheran'ny vahiny ny fitoraham-bato no nahatonga ilay mpitsara hihantsy azy ireo tamin'ny alalan'izany baiko fitoraham-bato izany. Nilaza koa izy fa mifanohitra tanteraka amin'ny fahaleovantenantsika ny manao zavatra fotsiny satria hoe manohitra izany ny vahiny, toy ny manaraka an-jambany ny fitakian'ny vahiny.

Nilaza izy fa manana fahafahana hampifanaraka ny tenany amin'ny fotoana sy ny toerana ny Islamo, ary ny tena zava-dehibe kokoa dia ny manapa-kevitra raha tiantsika ny hovonoina amin'ny tora-bato amin'ny anaran'ny finoana islamo.

Tantaran'ny vono olona sy ny fahantrana

Shahrzad naneho hevitra [9] [Fa] momba ity tantara ity ary nilaza fa ny olona mahantra ihany no toraham-bato ao amin'ity firenena ity, ny manankarena kosa mahita fomba hialàna foana.

Maro ireo hanao tsoa-kevitra tahaka ny View from Iran (Fijery avy ao Iran) hoe: Vono olona mazava sy tsotra izao ny fitoraham-bato… [10].