Riace, sary tao amin'ny tranonkala Italia che cambia.

Nandritry ny taona maro, taorian'ny fifantohan-tsain'izao tontolo izao noho ny nahitàna ireo Bronzes de Riace tamin'ny 16 aogositra 1972, niverina niala aina niadana teo indray ilay kaominin'ny faritanin'i Reggio ao Calabre, tanàna nanome ny anarany ho an'ireo sarivongana, lahatra ifampizaràn'ireo kaominina kely maro any ambanivohitr'i Italia, indrindra fa ireo any atsimo.

Avy eo, tamin'ny 1998, ny fahatongavan'ny andianà Kiorda mpifindramonina niisa 200 no nanome aina vaovao indray ho an'ilay vohitra : hain'ireo mponina ny namadika ilay loza nateraky ny fahatongavan'ireny traboina ireny ho lasa fanararaotra. Tantarain‘ny sarimihetsika “Vohitra iray ao Calabre”  ny fomba natao :

Che il mondo si sia accorto di Riace è cosa nota. Meno noto, invece, è che ad accorgersene ci sia anche il cinema.

“Un paese di Calabria” è un film girato a Riace e opera dei registi Shu Aiello e Catherine Catella.

Racconta la storia di Rosa Maria che, in un giorno d’estate del 1931, ha lasciato Riace, il suo paese natale, in cerca di fortuna in Francia. Da allora gli abitanti di Riace hanno visto le case abbandonate dagli emigrati coprirsi di edera e le terre impoverirsi. Un giorno dal mare è arrivato un barcone con duecento profughi curdi. Le case degli emigrati d’inizio novecento sono state date ai migranti che le hanno restaurate. Oggi gli abitanti del paese calabro si chiamano Roberto, Ousmane, Emilia, Mohamed, Leonardo, Taira. Gli abitanti non hanno molto, ma s’inventano ogni giorno il loro destino comune. È la storia di un'amministrazione e di una cittadina che hanno saputo guardare lontano, facendo dell'accoglienza e dell'integrazione una missione. Oggi le case abbandonate sono di nuovo abitate e nel paese è tornata la vita grazie al progetto Futura, portato avanti dal sindaco Domenico Lucano, insieme ai migranti.

Zavatra niarahana nahafantatra ny hoe tonga saina momba an'i Riace izao tontolo izao. Mifanohitra amin'izany, tsy dia nahafantatra loatra hoe mba hahafantarana azy dia eo koa ny sarimihetsika.

“Vohitra iray ao Calabre” dia sarimihetsika novokarina tao Riace ary asan'ireo mpanatontosa Shu Aiello sy Catherine Catella.

Tantaran'i Rosa Maria no ao anatiny izay nandao an'i Riace, toerana nahaterahany, indray andron'ny lohataona 1931, mba handeha hila ravinahitra tany Frantsa. Hatreo, trano nilaozan'ireo lasa niondrana ka zary rakotry ny liera, ary tany niha-nahantra no sisa hitan'ireo mponina tao Riace. Indray andro, avy any an-dranomasina tany, tonga ny zahatra iray nitondra kiorda mpifindramonina niisa roanjato. Nomena ho an'ireo mpifindramonina ireo trano nilaozan'ny mpila avinahitra tany amin'ny fiandohan'ny taonjato faha-20. Izy ireny no nanavao sy nanatsara azy. Amin'izao fotoana izao, anaran'ireo mponina ao amin'ilay vohitr'i Calabre ny hoe Roberto, Ousmane, Emilia, Mohamed, Leonardo, Taira. Tsy dia manan-javatra goavana manao ahoana ireo mponina, kanefa dia miaraka manorina isanandro ny hoavy iraisany izy ireo. Tantaran'ny fari-piadidiana sy vohitra iray nahay nitsinjo lavitra izy io, tamin'ny famadihana ho andraikitra ny fandraisana sy fampidirana ireo mpifindramonina. Misy mpipetraka indray ankehitriny ireo trano nilaozan'ny tompony ary dia miverina miaina ilay vohitra, noho ny tetikasa Futura tarihan'ny ben'ny tanàna Domenico Lucano, ampian'ny fiarahany miasa amin'ireo mpifindramonina.

Nahasarika ny sain'ireo media sy politisiana ao an-toerana ary ny avy amin'izao tontolo izao ny politikam-pandraisana mpifindramonina ampiharin'ity ivontoerana kely ity, sy ny an'ireo kaominina hafa. Ao amin'ny fampidirana ny tafa nifanaovana tamin'ny ben'ny tanàna Domenico Lugano, izay efa ao anatin'ny fotoana fahatelo itondràny, dia hoy ny infoaut manampy hoe :

Percorrendo la statale 106, all’altezza di Riace Marina, si rimane spiazzati alla vista di due faccioni disegnati su un muro della stazione. Se ci si ferma e si torna indietro i divertiti sospetti vengono confermati: su quel muro ci sono le caricature di un Bronzo di Riace e del leader della Lega Nord, Matteo Salvini. Sotto il primo c’è scritto “ripescato nel mare di Riace”, sotto il secondo invece “ripescato in un mare di cazzate”.

[…] se non fosse per le due statue ripescate nei suoi mari se ne sarebbe sentito parlare molto poco. Almeno fino a una decina di anni fa, quando il suo sindaco supportato dalla popolazione locale decide di ripopolare il paese sulla strada dell’abbandono offrendo ospitalità ai migranti. La vicenda di questa località calabrese fa il giro del mondo in poco tempo, diventa un cortometraggio di Wim Wenders, viene apprezzata da Papa Francesco e il suo sindaco addirittura viene nominato tra gli uomini più potenti del mondo dalla rivista Fortune.

La trovata è quella di ricercare un’alleanza tra la popolazione locale e i migranti, basata su un rilancio culturale e economico del paese, “approfittando” delle risorse offerte dal sistema dell’accoglienza e dall’autorganizzazione dal basso delle molte persone impiegate nel progetto. Riace ospita oggi 500 migranti su 1500 abitanti.

Raha namakivaky ny Làlam-pirenena faha 106, mandalo eo Riace Marina, dia taitra nahita endrika roa vita sary eo amin'ny rindrin'ny gara. Raha mijanona ka mihemotra kely mba hijery, dia voamarina ireo ahiahy isankarazany tao an-tsaina : eo amin'io rindrina io no misy sarin'ny Bronze de Riace iray sy ny an'i Matteo Salvini,mpitarika ny Ligin'ny Avaratra. Eo ambanin'ilay voalohany no misoratra ny hoe “navotana tany an-dranomasin'i Riace”, fa eo ambanin'ilay faharoa kosa “navotana tao an-dranomasin'ny hagaigena isankarazany”.

[…] raha toa ka hoe momba ireo sarivongana navotana avy tany amin'ny ranomasiny fotsiny, mety ho zara raha nisy heno ny aminy. Ny tsara indrindra tany amin'ny folo taona tany ho any, rehefa injay ny ben'ny tanàna, notohanan'ireo mponina teo an-toerana, nandray fanapahankevitra hanao izay hitomboan'ny mponin'io vohitra nilaozan'ny tompony io, amin'ny fandraisana an-tànan-droa ireo mpifindramonina. Tao anatin'ny fotoana fohy dia nitety izao tontolo izao ny tantaran'ity tanàna kely ao Calabre ity, lasa sarimihetsika fohy notontosain'i Wim Wenders, nankafizin'ny Papa François ary dia voahosotry ny gazetiboky Fortune ho olona iray amin'ireo matanjaka indrindra ny ben'ny tanànany.

Ny hevitra dia ny fitadiavana fifamatorana sy fiarahana miasa eo amin'ny mponina ao an-toerana sy ireo mpifindramonina, mifototra amin'ny fanaingana indray ny kolontsaina sy ny toekaren'ilay vohitra, “amin'ny fanararaotana” ireo otrikarena entin'ilay rafitra fandraisana, sy amin'ny alàlan'ny fandrindràna miainga eny ifotony avy amin'ireo olona marobe mirotsaka an-tsehatra ao anatin'ilay tetikasa. Mampiantrano mpifindramonina 500 amin'ireo mponina 1500 ao aminy ankehitriny i Riace.

Tsy lany hevitra ny ben'ny tanàna Domenico Lucano mba hametrahana ny politikam-pandraisana sy fampidirana ireo mpifindramonina ho ao anatin'ny tambatselan'ny ara-tsosialy sy toekaren'ny kaominina tantaniny. Ny farany indrindra dia ny namoronana ny “volan'ny kaominina”. Hoy ny fanazavan'ny tranonkala felicitapubblica.it, izay milaza tena ho vavahady misahana ny resaka toekarena sivily, tamin'ny 360 degrés:

In questo borgo gli aiuti economici del cosiddetto Sprar (Sistema di protezione per richiedenti asilo e rifugiati) non giungono con puntualità, come peraltro anche in altri luoghi del nostro Paese, creando disagi ai servizi di accoglienza. Per questo motivo il sindaco di Riace, Domenico Lucano, ha dato il via a un’iniziativa molto “radicale”, istituendo una moneta locale convertibile in euro attraverso cui i negozianti del paese possano far credito agli immigrati. In questo modo i debiti vengono accumulati ma saldati successivamente con l’arrivo dei fondi, però frattanto si concede agli immigrati il diritto al potere d’acquisto.

[…]

Grazie all’ingegnosità del sindaco Domenico Lucano, gli immigrati possono contare su vere e proprie banconote, del valore di 1, 2, 5, 10, 20 e 50 euro sulle quali sono incisi i volti di noti personaggi della storia, da Martin Luther King a Peppino Impastato, passando per Che Guevara, fino al Mahatma Gandhi.

Ato amin'ity vohitra ity, tsy tonga ara-potoana ireo fanampian'ny Spar (Rafitra fiarovana ho an'ireo mpangataka fialokalofana sy mpifindramonina), toy ny any an-toerana hafa eto amin'ny firenena ihany, miteraka fanelingelenana ho an'ireo sampan-draharaha mpandray vahiny. Noho io antony io, nanome làlana ho an'ny fandraisana andraikitra iray “tena henjana miainga avy any ifotony” ny ben'ny tanànan'i Riace, Domenico Lucano, tamin'ny nametrahana vola iray fampiasa ao an-toerana ary azo avadika ho Euro, ary ahafahan'ireo mpivarotra ao an-toerana mampitrosa ireo mpifindramonina. Amin'io fomba io, miangona ao ny trosa saingy voahilika rehefa tonga ny fanampiana, fa eo anelanelan'ireo dia omena zo ireo mpifindramonina mba hanana fahafahana mividy.

[…]

Noho ny fahaizamanao nananan'ny ben'ny tanàna, Domenico Lucano, dia afaka manantena ireo tena vola taratasin'ny banky ry zareo mpifindramonina, misanda 1, 2, 5, 10, 20 sy 50 euros izay ny sarin'ireo olona nalaza no hita eo aminy, toy ny an'i Martin Luther King hatramin-dry Peppino Impastato, mandalo amin-dry Che Guevara, tonga hatrany amin'i Mahatma Gandhi.

Nahazoan'ny ben'ny tanàna maripankasitrahana maro io politikany io. Iray amin'ireny ity iray ity, tany ampiandohan'ity taona ity, ny Loka Iraisampirenena “Dresden-Preis” momba ny Fandriampahalemana avy amin'ny Fondation Klaus Tschira, mitentina 10 000 euros. Momba io fotoana io, manoratra ny aise.it hoe :

Questa la motivazione del premio redatta da Günter Blobel, vincitore del premio Nobel e cofondatore del Dresden-Preis: “È raro che il sindaco di un piccolissimo paese lontano delle grandi metropoli del mondo metta in imbarazzo i dirigenti di nazioni più forti. Domenico Lucano l’ha fatto, definendo come unico criterio per l’accoglienza dei rifugiati la compassione per il prossimo. Mentre in altri posti si costruiscono barriere e si mercanteggia sulle quote per l’accoglienza, Riace accoglie da 18 anni persone che sono fuggite dalla guerra e dalla povertà. E ci si salva a vicenda – gli abitanti e i migranti, con questi ultimi che salvano il piccolo paese calabrese in calo demografico. Così, in Calabria si vive quello che Domenico Lucano chiama “l’utopia della normalità”. In un mondo in cui sempre più gente è costretta ad abbandonare la propria terra, non c’è bisogno di più paura nei confronti di stranieri, di più odio, ma anzi, di più paesi come Riace e di personaggi coraggiosi e umani come Domenico Lucano”.

Ity no anton'ilay fanolorana loka, nohazavain'i Günter Blobel, nahazo ny loka Nobel ary mpiara-manorina ny Dresden-Preis : “Tsy fahita firy ny hoe ben'ny tanàna kely lavitra ireo tanàndehibe eto amin'izao tontolo izao no mahavita mampiasa loha ireo mpitarika firenena matanjaka. Vitan'i Domenico Lucano izany, tamin'ny fametrahana ny fitserana ny olona toa azy ho masontsivana tokana handraisana ireo mpifindramonina. Raha any amin'ny toerana hafa kosa indray dia fefy no atsangana ary atao ady varotra ny isan'ireo ho raisina, efa 18 taona izao i Riace no mandray olona nandositra ady sy fahantràna. Ary dia mifanohana sy mifamonjy – ireo mponina sy ny mpifindramonina, miaraka amin'ireto farany izay mamonjy ilay vohitra kely ao Calabre tsy hiharan'ny fitontongan'ny isan'ny mponina. Araka izany, ao Calabre, iainana ilay antsoin'i Domenico Lucano hoe “nofinofin'ny laoniny”. Ao anaty tontolo iray izay betsaka foana ny olona voatery mandao ny taniny, tsy misy ilàna matahotra vahiny izany, tsy misy ilàna fankahalàna, fa ny mifanohitra amin'izay aza, ilaina betsaka ny vohitra toa an'i Riace sy olona feno fahavononana ary olombelona toa an'i Domenico Lucano”.

Ilay vohitra, sy ireo hafa nisongadina noho ny fahavononan-dry zareo handray, dia lasa aingampanahy ho anà sarimihetsika iray hafa, “Il Volo” an'ilay mpanatontosa, Wim Wenders, notontosaina teo ambany fiahian'ny Kaomisarià Ambony ao amin'ny Firenena Mikambana miahy ireo Mpitsoaponenana.

Tao anaty lahatsoratra nivoaka tamin'ny Aogositra 2009, mitantara ny bilaogy viverecalabria  :

“Il Volo”, questo il titolo dell'opera di Wenders, è una fiaba sull'accoglienza sui fatti realmente accaduti a Badolato, Riace, Caulonia e Stignano, dopo lo sbarco dei profughi curdi nel 1997. La Regione Calabria, prima in Italia a dotarsi di una legge per promuovere l'inserimento dei rifugiati, è co-produttrice del film e devolverà il ricavato al finanziamento di progetti destinati all'accoglienza e all'integrazione.

“Il Volo”, lohatenin'ny tsanganasan'i Wenders, dia tantara iray momba ny fandraisana sy ny tena zavatra nitranga marina tao Badolato, Riace, Caulonia ary Stignano, taorian'ny nahatongavan'ireo kiorda mpifindramonina tamin'ny 1997. Ny Faritra Calabre, voalohany tao izay nametraka lalàna mba hampiroboroboana ny fampidirana ireo mpifindramonina ho ao anatin'ny fiarahamonina, dia mpiara-miketrika ilay sarimihetsika ary handrotsaka ny vola azony ho famatsiana ireo tetikasa mitodika amin'ny fandraisana sy ny fampidirana ho anaty fiarahamonina.

Amin'ìzao andro izao no tonga ny vaovao hoe misy andian-tantara kely ho an'ny fahitalavitra omanin'ilay mpisehatra, Beppe Fiorello mba hitantarana ireo “tranga” tao aminà vohitra iray sy ny ben'ny tanànany izay nanova ny fahabangàna ho fotoana iray fanararaotra : mpila ravinahitra tonga any amin'ny hoe olompirenena mpifindramonina”.