- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Mandrakitra Ny Fihetsiketsehana sy Mizara Toro-hevitra Fiarovan-tena Ireo Mpikatroka Ao Venezoela

Sokajy: Amerika Latina, Venezoela, Fanoherana, Hafanàm-po nomerika, Mediam-bahoaka, Politika, Vaovao Mafana, Zon'olombelona, GV Mpisolovava

[1]

“Novitaiko tamin'ny fizaran-tsary sy lahatsary ity andron'ny 6 Aprily ity. Hanamarika ny fiainantsika [ity andro ity] . Sary Luis Carlos Díaz. Nahazoana alalana.

Nihamafy tao amin'ny tanàna Venezoeliana maro ny antso hanaovana fihetsiketsehana taorian'ny fanapahan-kevitra nandalo noraisin'ny Fitsarana Tampony ao Venezoela mba hanafoanana ny parlemanta [2]ary hanolotra ny fahefany momba ny lalàna ho an'ny fitsarana tenany sy ny filoha Nicolás Maduro.

Niteraka fihetsiketsehana sy tabataba iraisampirenena ny didim-pitsarana, ka tsy ela dia nofoanan'ny [3] fitsarana ny fanapahan-keviny, saingy tsy nanakana ireo vondrona mpanohitra sy fikambanana hafa niampanga ny governemanta ho tsy refesi-mandidy [4] izany hanohizana hihetsika – hatry ny ela be talohan'ny didim-pitsarana -.

Voamariky ny fisamborana sy ny fifandonana mahery setra teo amin'ny mpanao fihetsiketsehana sy ny mpitandro ny filaminana ny fihetsiketsehana an-dalambe tao Venezoela tato ho ato. Nitatitra ihany koa ny olom-pirenena sy ny haino aman-jery hafa ary ny vondrona mpiaro zo fa misy ny fanararaotana ataon'ny polisy. Namoaka ny zava-misy tamin'ny fihetsiketsehana 4 Aprily ny PROVEA, ONG iray natokana ho an'ny fiarovana ny zon'olombelona ao amin'ny firenena:

Además de detener, las fuerzas de seguridad del Estado también dedicaron su jornada a reprimir la protesta con bombas lacrimógenas, gas pimienta y perdigones, violando el derecho a la manifestación pacífica, la libertad y la integridad personal y poniendo en peligro el derecho a la vida.

A pesar de la grave situación en la que se encuentra el derecho a la información, debido a la hegemonía comunicacional del gobierno, la sociedad civil levantó su voz mediante las redes sociales en conjunto con los medios de comunicación alternativos,

Ankoatra ny fisamborana, nanokana ny andro fiasany tamin'ny famaizana ny fihetsiketsehana tamin'ny etona mandatsa-dranomaso, tifitra dipoavatra sy bala fingotra, manitsakitsaka ny zo hanao fihetsiketsehana milamina sy ny fahalalahana sy ny mahaolona ilay olona manokana ary mampidi-doza ny zo hiaina ny mpitandro filaminan'ny fanjakana.

Na dia eo aza ny toe-javatra lehibe amin'ny zo hahazo vaovao izay anjakazakan'ny fanjakana ny fifandraisana, niloa-bava tao amin'ny media sosialy niaraka tamin'ireo fampahalalam-baovao hafa ny fiarahamonim-pirenena.

Mitohy ny fihetsiketsehana ary arakitra ao amin'ny aterineto, indrindra ny ao an-drenivohitra, Caracas, izay niditra media sosialy ireo mpanohana ny fanjakana sy ny mpanohitra tamin'ny alalan'ny tenirohy mifanandrina #VzlaTrancaContraElGolpe, (“manakana ny fanonganam-panjakana i Venezoela”, ampiasain'ireo mpanohitra),  #NoSeasCarnedeCañon [5] ( “aza avela ho sakafon'ny tafondron-drano”; ny vondrona mpanohana ny fanjakana no tena mampiasa azy) ary ny #6Abril [6] (6 Aprily) :

Manafay ny fihetsiketsehana milamina […]  manodidina ny [arabe] Francisco Fajardo izy ireo. Sary nalain'ny ekipa PROVEA.

Tsy hahaleo ny sitrapon'ireo olona an-tapitrisany mitaky fanovana ny didy jadon'ny sasany

Paikady ara-piarovana sy fandraketana ny fihetsiketsehana: Toro-hevitra avy amin'ny manam-pahaizana

Lasa zava-dehibe ny fampiasana media an'olon-tsotra mba hikarakarana, hiampangana ary hizarana vaovao mari-pototra momba ny fihetsiketsehana, satria lasa miseho matetika ny fanampenam-bava [14] sy ny famerana ny fahalalahana miteny [15]sy ny fidirana amin'ny aterineto ao Venezoela.

[16]

Sary: Luis Carlos Díaz. Nahazoana alalana.

Manangona tahiry sy fitarainana momba ny olana amin'ny fidirana amin'ny aterineto ny Acceso Libre (Fidirana Misokatra), vondrona mpiaro ny zo nomerika:

Raha misioka ny olan'ny aterineto amin'ity herinandro ity ianao, ampiasao ny tenirohy #internetVE [17] ary ampidiro ny anaran'ny mpamatsy tolotra + tanàna + antsipirian'ny olana

Nampahatsiahy ireo mpanjohy amin'izay mety ho ataon'ny governemanta ihany koa izy ireo:

Raha vao ao anatin'ny fihetsiketsehana, tsarovy fa afaka manara-maso ny fifandraisana ao amin'ny faritra ny manampahefana.

Nizara sary noforonin'ny Andininy faha-19 Meksika izy ireo, manoro hevitra ny mpanao fihetsiketsehana ny fomba fiarovan-tena mandritra ny fifandonana amin'ny polisy :

Sioka: Toro-hevitra mikasika ny atao rehefa miatrika ny fomba ratsy fanaon'ny polisy.

Sary: Aza mihantsy. Raketo. Fehezo ny fihetsikao. Rehefa voahodidin'ny polisy, milamina ary antsoy izay tokony antsoinao vonjimaika. Lazao ny misy anao, miresaha. Rakofy ny lohanao sy ny tratranao. Miezaha miala eo.

Ary nanazava fomba mahomby handraketana ireo fanararaotana izy ireo:

Sioka: Toro-hevitra fototra momba ny fandraketana fihetsiketsehana ara-tsosialy.

Sary: Mihataha lavidavitra. Fantaro ny misy anao. Manaova fitafiana mampahazo aina, fiarovan-doha, saron-tava miaro amin'ny etona, mosoara. [Manana] vatoaratra fanampiny, chargeur, fahana finday. Soraty ny laharana antsoina vonjimaika

Nizara torohevitra ihany koa ny Red Venezolana de Periodismo Ciudadano (Tambajotra Venezoeliana misahana ny Olon-tsotra tia mampita vaovao):

Sary: Ireto ny toro-hevitra avy amin'ny mpianatra rehefa mandray anjara amin'ny fihetsiketsehana.

Sary: Manaova fitafiana matevina. Hanamora ny fiarovan-tenanao amin'izay mety ho daroka na bala fingotra izany. Manaova sarontava. Ilaina izany raha sendra misy ny tifitra baomba mandatsa-dranomaso. Manàna toerana hitsoahana. Alohan'ny hidirana amin'ny fihetsiketsehana, mijereva lalana hivoahana maika raha sendra mitranga ny fifandonana. Ilaina ihany koa ny mahita toerana afaka hialofanao. Tsy ampy ny rano fotsiny [hanadiovana ny masonao amin'ny etona mandatsa-dranomaso]. Ho an'ny etona mandatsa-dranomaso, sasao amin'ny manala-asidra (Maalox na ronono magnesia). Asidra ihany koa ny vinaingitra. Raha manao solomaso ianao, manaova vera (lentilles). Mitàna ny akora simika sy mampaharitra ny voka-dratsiny ny vera.

Tamin'ireo toro-hevitra ireo, ny sasany tamin'ireo be mpisera dia ny avy amin'ilay mpanao gazety sady mpanoratra ato amin'ny Global Voices, Luis Carlos Díaz, izay namintina ny fomba fanao tsara amin'ny fandraketana fihetsiketsehana sy ny fanararaotana ataon'ny polisy, tahaka ny ampiarahana amin'ny sary ny toerana, ny fotoana sy fanazavana ny sary nalaina.

Toro-hevitra amin'ny fanangonam-baovaon'ny fihetsiketsehana.

Nampivoitra ny maha zava-dehibe ny manao fitarainana sy ny mitahiry izany izy

Tsy misy fe-potoana ny fanitsakitsahana ny zon'olombelona ary an'ny tsirairay ny fandraisana andraikitra. Mandraketa ho an'ny ho avy, rehefa hisy ny demokrasia

“Manontany tena aho hoe rahoviana no mafy, mampalemy sy tsy zaka ny tahotra,”

Mandinika ny ady nitarika ny firenena tamin'ny krizy ireo mpiserasera Venezoeliana sasany, anisan'izany ny lahatenin'ireo mpitarika ara-politika sy ny mpanohana azy ireo izay nitarika ny disadisa ho lalina kokoa.

Nolazain'i Aristóbulo Istúriz [33]: Hiaro ny fahaleovantenantsika amin'ny fandatsahan-drà isika raha ilaina. Ho resintsika izy ireo.

Nolazain'i Diosdado Cabello [35]: Isaky ny milaza izy ireo hoe hidina an-dalambe, hidina an-dalambe ihany koa izahay hiaro ny revolisiona.

Anisan'ny voasambotra ireo mpiangaly mozika sy olom-pirenena zokiny. Ho an'ny sasany, tahaka an'i Willy McKey avy ao amin'ny tranonkalam-baovao Prodavinci [36], porofo izany fa tongotra mby an-dakana ny toe-draharaha:

Han arrestado y golpeado a un músico. Han golpeado en la cara a un arquitecto de ochenta años […] Algo ha cambiado […] Algo grande […] Nos han traspuesto.

Nisambotra sy nidaroka mpiangaly mozika izy ireo. Namely tehamaina mpanao maritrano iray 80 taona. […] Nisy ny zavatra niova […] Zavatra lehibe […] Navadik'izy ireo isika.

Mandritra izany, nitantara tao amin'ny sehatra famoaham-baovao Medium [37] i Aglaia Berlutti fa tamin'ny fihaonana saika sendrasendra tamin'ireo miaramila manamboninahitra manao fisafoana eny an-dalana, dia niseho taminy fa lasa fenitra ny tahotra:

El miedo. El miedo. El miedo en todas partes. Levanto la cabeza. Uno de los militares me mira con los ojos entrecerrados a la distancia. El arma apoyada en el muslo. El escudo de plexiglás bien visible.

Sigo caminando. Lo hago sin volverme a mirar. Preguntándome cuándo el miedo se hizo tan fuerte, invalidante. Insoportable. Cuando el miedo se volvió el único elemento reconocible en medio de esta cotidianidad absurda, lenta y turbia. Cuándo el miedo se hizo una forma de comprender al país.

Tahotra. Tahotra. Tahotra na aiza na aiza. Mampitraka ny lohako aho. Mijery ahy lavidavitra ny iray amin'ireo miaramila no sady mipi-maso. Manindry ny feny ny fitaovam-piadiana. Hita maso tsara ny ampinga plexiglass.

Notohizako ny lalana. Mandeha tsy mijery any aoriana mihitsy aho. Manontany tena aho hoe rahoviana no mihamafy, mampalemy sy tsy hay zakaina ny tahotra. Oviana no lasa singa mora fantatra amin'ity fiainana andavanandro tsy mitombina, mizotra mora sy manaloka ity ny tahotra. Oviana no lasa fomba hamantarana ny firenena izany.