[1]Sary an'i Gianluca Costantini [2] ho an'ny Andro Iraisampirenena Ho An'ny Fanamarinam-baovao, fampiasàna nahazoan-dàlana. Raha hijery bebe kokoa, tsidio ny bit.ly/factcheckit [1].
Raha toa ka mankalaza ny vazivazy sy ny lainga masina ny 1 Aprily, dia lasa andro fandinihana sy fanamarinam-baovao kosa ny 2 Aprily. Tahaka ny tamin'ity taona ity, nampahafantatra ny andro fialàny sasatra ireo mpikatsaka ny marina manerana ny tany — dia ny Andro Iraisampirenena ho an'ny Fanamarinam-baovao izany.
Mety avy amin'ny Saturnalia [3] Romàna no niavian'ny fankalazana ny Andron'ny Lainga [4], Fetibe iray izay hifamadihan'ny saranga sosialy, ary hanekena ireo asa voarara andavanandro tahaka ny loka. Roa arivo taona aty aoriana, mbola miendrika Fetibe firavoravoana sy fiovàn'ny fitondran-tena fenitra izany, mamela ny fanaovana ireo sangy ratsy sy lainga masina.
Ampiroboroboan'ny Tambanjotra Iraisampirenena Fanamarinam-baovao natsangan'ny Ivontoerana Poynter tanatin'ny fiaraha-miasa tamin'ireo fikambanana ampolony maneran-tany mpanamarina vaovao [5] ny Andro Iraisampirenena ho an'ny Fanamarinam-baovao [6]. Tsy hetsika tokana ny Andro Iraisampirenena ho an'ny Fanamarinam-baovao, fa hetsika maro samihafa natao mba hanairana ny vahoaka momba ny lanjan'ireo vaovao — sy ny fanamarinana azy ireo — anatin'ny pôlitika, ny fanaovangazety, ary koa ny fiainana andavanandro.
Toy izao ny bitsik'i Bill Adair, Mpampianatra ny Fanaovangazety sy ny Pôlitikam-bahoaka any amin'ny Anjerimanontolo Duke, sady mpamorona ny PolitiFact:
Ten years ago there were a handful of fact-checking sites; today, the world’s 115 sites celebrate Intl. Fact-Checking Day. A great day!
— Bill Adair (@BillAdairDuke) April 2, 2017 [7]
Folo taona lasa izay, mbola vitsivitsy ireo vohikala fanamarinam-baovao; ankehitriny, mankalaza ny Andro Iraisampirenena ho an'ny Fanamarinam-baovao ireo vohikala 115 maneran-tany. Andro iray lehibe!
Mampiasa ny tenifototra #FactCheckIt [8] ny olona mankalaza ny Andro Iraisampirenena ho an'ny Fanamarinam-baovao mba hampiroboroboana ireo fihetsiketsehana izay miainga avy amin'ireo hetsika ho an'ny daholobe sy ireo atrikasa ka mankany amin'ny hazakazakà vaovao tsy marina tarihan'ny PolitiFact [9].
Celebramos el día internacional del Fact-checking. Esta noche, verificamos a políticos extranjeros #Factcheckit [8] https://t.co/02GbayS3zD [10] pic.twitter.com/iIWG2Cin4I [11]
— El Objetivo (@ObjetivoLaSexta) April 2, 2017 [12]
Mankalaza ny andro iraisampirenena ho an'ny fanamarinam-baovao izahay. Anio alina dia hamarininay ny momba ireo mpanao pôlitika avy any ivelany.
Nampiasa ny pejiny ao amin'ny Twitter hiraketany sy hampahafantarany ny momba ireo hetsika maro eran-izao tontolo izao manodidina ity andro ity i Alexios Mantzarlis, talen'ilay Tambajotra Iraisampirenena Fanamarinam-baovao:
In Braamfontein, @AfricaCheck [13] got students to “vote with their feet” on whether a news story was fake https://t.co/9m9KiklBa1 [14] #FactCheckIt [15] pic.twitter.com/015S20lEOP [16]
— Alexios (@Mantzarlis) April 2, 2017 [17]
Ao Braamfontein, nasain'ny @AfricaCheck [13] “nifidy tamin'ny alàlan'ny tongony” ireo mpianatra mba hahafantarana raha diso na tsia ny vaovao iray
In Rio, at @agencialupa [18]‘s workshop, journalism students said fact-checking should be in the curriculum https://t.co/0ZrhKzOh78 [19] #FactCheckIt [15] pic.twitter.com/Q8DTl7BiZl [20]
— Alexios (@Mantzarlis) April 2, 2017 [21]
Ao Rio, milaza ireo mpianatra momba ny Fanaovangazety nanatrika ny atrikasan'ny @agencialupa [18] fa tokony hampidirina anaty fandaharam-pianarana ny fanamarinam-baovao
In Milan, @factcheckers_it [22] is holding 4 back-to-back hands-on fact checking workshops with high school students #FactCheckIt [15] pic.twitter.com/YjGH910aoF [23]
— Alexios (@Mantzarlis) April 2, 2017 [24]
Ao Milan, mihazona atrikasa efatra mifanesy momba ny fanamarinam-baovao miaraka amin'ireo mpianatry ny sekoly ambaratonga faharoa ny @factcheckers_it [22]
In Nairobi, @PesaCheck [25] held a seminar with tips on fact-checking claims about public finances #FactCheckIt [15] https://t.co/mfCMipaFPX [26] pic.twitter.com/ZpdS83hHI1 [27]
— Alexios (@Mantzarlis) April 2, 2017 [28]
Ao Nairobi, nanatontosa zaikabe ahitàna ireo paika momba ny fangatahana fanamarinam-baovao mikasika ny fitantanambolam-panjakana ny @PesaCheck [25]
Nanomana fandaharam-pianarana maimaimpoana [29], izay efa nadika tamin'ny teny 12 sy maro hafa mbola ho avy, ireo mpikambana ao amin'ny tambajotra fanamarinam-baovao, izay mahatsapa ny filàna maika hampiditra ny fampianarana mikasika ny media ary indrindrindrindra ny fanamarinam-baovao.
Ampahafantaro ny mpianatrao ireo fahalalàna fototra mikasika ny fanamarinam-baovao, ary ampio izy ireo hamakivaky ranomasimben'ny vaovao, tsaho, fanambakàna sy lainga, amin'ny alàlan'ny fandaharam-pianarana. Novolavolain'ireo mpanamarim-baovao io fandaharam-pianarana io ary neken'ireo mpamolavola fampianarana. Natao ho anà mpianatra 14-16 taona ilay izy saingy afaka ampiasaina amin'ireo mpianatra anatin'ny sokajin-taona hafa ihany koa.