Matetika i Niger no resahana amin'ny endri-tany Saheliana malaza ao aminy, ny anjara asany eo amin'ny ady amin'ny fampihorohoroana sy ny harena an-kibon'ny tany oraniôma, kanefa mahalana izy vao resahana momba ny fahaiiza-manaony manokana momba ny sakafo. Tena manankarena tahaka ny kolontsaina isan-karazany ao aminy tokoa anefa ny nahandro Nizeriana. Indro ary misy sakafo tsy fantatra avy any ivelan'i Niger izay asehon'i Ali Douka Mahaman [2], bilaogera ao amin'ny tranonkala Mapping for Niger (Fanehoan-tsarintany an'i Niger ) sady mponina ao Madaoua any Atsinanan'ny firenena..
Sakafo Nizeriana fiaviana ny Kilichi tany am-boalohany. Avy amin'ny teny Haoussa ny anarany izay midika hoe ” silaka hena manify nohamainina sy masiaka”. Avy amin'ny fanodinana ny henan'omby sy na ondry noesorin-taolana ny Kilichi. Silaka hena manify nohamainina tamin'ny masoandro no vokatra farany. Misy dingana fanomanana maro ny Kilichi izay ahitana:
_ Ny fifantenana ny silaka hena;
_ Fanendasana ny silaka hena na ‘’Lay-laya’’ amin'ny teny Haoussa ;
_ Fanamainana amin'ny masoandro ;
_ Famonosana izany amin'ny totom-boanjo sy manisy azy lokon-tsakafo mena,
_ Fanatonoana amin'ny afo ary farany ny fanagaroana azy amin'ny zava-manitra mampatsiro sakafo sy mena-boanjo .
Ao Niger, hita any amin'ny faritra atsimon'ny firenena indrindra any an-tanànadehibe tahaka an'i Madaoua, Guidan-Roumdji ary eny fa na dia ao an-drenivohitra Niamey aza ireo foibe famokarana Kilichi. Marihina fa ireo ‘Bangarou’ na mpivaro-kena no tena mpisehatra eo amin'ny famokarana kilichi, izay mbola malaza hatrany amin'ny fahaizany sy ny tsiron-tsakafony. Misy karazany roa ny Kilichi toy ny:
_ Ny kilichi mifono totom-boanjo sy misy lokon-tsakafo mena antsoina hoe »Ja » amin'ny teny Haoussa
_ Ary farany ny kilichi tsotra misy mena-boanjo antsoina hoe »rumuzu.
Atao amin'ny fomba nentim-paharazana io asa famokarana io satria tsy misy ny orinasam-pamokarana maoderina an'ity vokatra mampitsiriritra ao Niger ity, ary eo ampelatanan'ireo mpiasa tsy ao anatin'ny sehatra ara-dalàna manontolo izany rehetra izany .
Fa ankehitriny, nikisaka any amin'ny firenena amoron-tsiraka toa an'i Côte d'Ivoire, Kamerona, Nizeria, Gabon sns ny asa fikarakarana ity hena ity noho ny olan'ny fifindra-monina sy ny fifindrana avy any ambanivohitra ao Niger
Une étude réalisée dans la ville de Niamey indique que la capacité de production annuelle est d’environ 700 à 950 Kg de kilichi (Kalilou, 1997). Ce produit est un dessert dont sa consommation s’accompagne par la saveur des tranches d’oignon et d’épices. C’est très délicieux et confortable à goûter.
Manondro ny fikarohana tao an-tanàndehiben'i Niamey fa eo ho eo amin'ny 700 ka hatramin'ny 950 kilao eo ny kilichi vokatra vita isan-taona (Kalilou,1997). Tsindrin-tsakafo ity vokatra ity ary hohanina miaraka amin'ny silaka tongolo sy zava-manitra . Tena matsiro sy mampankafy ny fihinanana azy.