Ny filoha Gambiana Yahya Jammeh izay teo amin'ny fitondrana nanomboka tamin'ny 1994 , nahazo fiampangana betsaka momba ny fanitsakitsahana ny zon'olombelona . Sary ho an'ny daholobe avy amin'ny Trano Fotsy nalain'ny mpisera Wikipedia an-tserasera Alifazal .
Taorian'ny fanambarana ny fialana ao amin'ny Fitsarana Heloka Bevava Iraisam-pirenena (ICC na CPI), tsy nino ny fandresen-dahatry ny governemanta ireo Gambiana . Niresaka momba izay heveriny ho “tena” anton'ny fanapahan-kevitry ny governemanta tamin'ny fanalana ny firenena tao amin'ny ICC ireo mpikatroka sy olon-tsotra ao amin'ny firenena sy ny any ivelany.
Ampangain'ny governemanta ity andrim-pitsaran'izao tontolo izao ity amin'ny fikendrena tsy ara-drariny ireo mpitondra Afrikana raha tsy raharahiany ireo mpitarika tandrefana. Rehefa nanambara ny fisitahana izy ireo, nilaza ny Minisitry ny Fampahalalam-baovao ao Gambia Sheriff Bojang fa ” Fitsarana Iraisam-pirenena Fotsy hoditra izay manenjika sy manivaiva ny olona mainty hoditra, indrindra fa ny Afrikana” ny ICC na CPI.
Nanaraka taorian'ny fanambarana fialan'i Afrika Atsimo sy Burundi amin'ny fitsarana izao hetsika izao.
Hatramin'ny fananganana azy tamin'ny 2002, nanokatra fanadihadiana mahakasika ny firenena sivy ny ICC-CPI – izy rehetra afa-tsy ny iray ihany dia ahitana firenena Afrikana avokoa. Tany am-piandohan'ity taona ity, nanohana ny soso-kevitra Keniana mba hanosika ny fialana amin'ny fitsarana ireo mpikambana ao amin'ny Vondrona Afrikana .
Nanameloka ny fanirian'ny governemanta Gambiana tamin'izao fialana izao ny kandidà ho filoham-pirenena tsy miankina Dr. Isatou Touray tao amin'ny fanambarana an-gazety ary nilaza izy fa hita taratra amin'izany ny fomba fitondran'ny Filoha amin'izao fotoana izao Yahya Jammeh :
Fellow Gambians the removal of the Gambia from the ICC, just like the withdrawal from the Commonwealth in 2013 is an unconstitutional act that reflects once more President Jammeh’s disregard for the constitution and the laws of the Gambia.
Ry namana Gambiana, tsy mifanaraka amin'ny lalàm-panorenana izay maneho indray ny tsy firaharahian’ ny Filoha Jammeh ny lalàm-panorenana sy ny lalànan'ny Gambia ny fisintahan'ny Gambia amin'ny CPI, tahaka ny fisintahana tao amin'ny Commonwealth tamin'ny 2013 .
Dr. Touray, mpikatroka iray mpiaro ny zon'olombelona, no vehivavy Gambiana voalohany nanomboka nirotsaka ho filoham-pirenena. Amin'ny 1 Desambra 2016 ho avy izao ny fifidianana ho filoham-pirenena ao Gambia. Tamin'ny Oktobra 2013, niala tamin'ny [mg] Commonwealth ny firenena satria nihevitra izany ho “fanitarana ny fanjanahana”.
Fa ho an'i Mama Linguere Sarr, mpanao gazety sady mpikatroka Gambiana mipetraka any Soeda, miala amin'ny ICC ny governemanta noho ny tahotra ny rariny. Tamin'ny Septambra 2016, nanala ny Minisitry ny Atitany sady namany efa hatry ny ela Ousman Sonko ny Filoha Jammeh. Fotoana fohy taorian'ny fanesorana azy, nitady fialokalofana tany Soeda i Ousman Sonko, izay efa namono olona tsy notsaraina ary noterena hanjavona .
Breaking!! #Gambia withdraws from ICC. This follows the dictator's fear that his ex Interior Minister will incriminate him to gain asylum
— MamaLinguere Sarr (@mamasarr) October 25, 2016
Vaovao farany !! Niala tamin'ny CPI i #Gambia . Nitranga izany taorian'ny tahotry ny mpanao didy jadona fa hiampanga azy ny minisitry ny atitany teo aloha nahazo fialokalofana any ivelany.
Na izany aza, miombon-kevitra tamin'ny fanirian'ny governemanta hiala amin'ny ICC ny olona sasany , ary nidera izany ho anisan'ny tetikasan'ny fialana amin'ny fanjanahana. Nanoratra tao amin'ny Facebook i Benjamin Mpofu :
The act of continental defiance against a court system created to perpetuate a racist justice system is critical and the timing of it all reminds me of the 50s and 60s when former colonies raged against the machine thanks to the weakening of the colonisers due to the world war. The current redesigning of the worlds geopolitics presents the perfect time for Africa to advocate for its own interests. The project of decolonisation in its totality must begin and leaving the ICC creates that very precedent.
Zavadehibe indrindra izao fihetsika kaontinaontaly mihantsy ny rafitra fitsarana noforonina hampaharitra rafi-pitsarana manavakavaka izao ary izao zava-mitranga rehetra izao dia mampahatsiahy ahy ny taompolo 50 sy 60, rehefa naneho ny haromotany tamin'ny milina [hery tsy hay tohaina] noho ny fifohazan'ny zanatany ireo mpanjanaka nihanalemy noho ny ady lehibe. Fotoana mety indrindra hiarovan'i Afrika ny tombontsoany manokana izao vanim-potoana hanovana endrika indray ny tontolo jeôpôlitika izao. Tsy maintsy atomboka ary ankehitriny ny tetikasam-pialana amin'ny fanjanahantany ary fanombohan-javatra izao fialana amin'ny CPI izao.
Fa ho an'ny mpisolovava Malick Jallow, mifototra amin'ny petra-kevitra diso ny fanapahan-kevitry ny firenena Afrikana mba hiala amin'ny ICC . Nanoratra izy hoe:
I have followed the debate on the recent declarations regarding withdrawal by a few African Countries from the ICC, including The Gambia. A lot of it confirms my long held notion that the ICC and International criminal justice is perhaps the most misunderstood concept in Africa.
Efa nanaraka ny adihevitra momba ny fanambarana vao haingana aho mikasika ny fisintahan'ny Firenena Afrikana vitsivitsy ao amin'ny CPI, anisan'izany Gambia. Maro amin'izany no manamafy ny hevitro hatry ny ela fa ny CPI sy ny fitsarana heloka bevava iraisampirenena angamba no manana foto-kevitra tena tsy takatry ny sain'ireo olona eto Afrika indrindra.
Nanomboka namaly ny fialàn’ ireo fanjakana Afrikana tao amin'ny CPI ny lehiben'ny fampanoavana ao amin'ny CPI Fatou Bensouda izay Gambiana. “Tsy maintsy mitotra ho matanjaka hatrany izahay,” hoy i Bensouda tamin'ny mpanangom-baovao tao La Haie tamin'ny herinandro lasa. Niasa tao amin'ny governemantan'ny Filoha Jammeh i Bensouda teo aloha, voatendry ho minisitry ny fitsarana tamin'ny 1998, ary lehiben'ny mpanolotsainan'ny governemanta tamin'ny raharaha ara-pitsarana. Kanefa nesorina izy roa taona tatỳ aoriana.
Tsy maintsy mametraka taratasy fialana i Gambia mba hanombohana ara-dalàna ny fisintahany, kanefa manantena ireo mpandinika fa tsy hisy ny fiovana lehibe ho an'ilay fanjakana Afrikana kely Tandrefana. Nandritra ny taona maro, nitodika tsikelikely avy any Andrefana nakany Atsinanana ilay firenena. Tamin'ity taona 2016 ity, nanokatra masoivoho tany Rosia izy, ary namerina ny fifandraisana ara-diplaomatika tamin'i Shina tanibe (tsy mpikambana ao amin'ny CPI ireo firenena roa ireo.
