- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Aleon'ny Akademiam-Panjaka Espaniola ” Ny Lehilahy Rehetra ” Toy izay Ny ”Lehilahy Sy Ny Vehivavy Rehetra”

Sokajy: Amerika Latina, Espaina, Fiteny, Media sy Fanoratan-gazety, Mediam-bahoaka, Vehivavy sy Miralenta
8741339203_c2b3f44b02_k

Sary nalaina tao amin'ny kaonty Flickr-n'i Camisetas ao SANTI OCHOA ary naverina nozaraina nampiasàna ny  Creative Commons lisansa.

Ny Real Academia Española (RAE [1], Akademiam-Panjaka Espaniola), ilay andrim-panjakana miandraikitra ny fampanaraham-penitra ny teny espaniola, dia nizara ny fijeriny momba ny fampiasana ny fiteny fanasokajiana ny maha-vehivavy na maha-lehilahy ao amin'ny teny toy ny hoe ”ny lehilahy rehetra sy ny vehivavy rehetra” na ”mpiasa lahy sy mpiasa vavy” izay, rehefa miresaka momba ireo olona lahy sy vavy dia lasa lehilahy rehefa anaty hamaroana.

Ny tranonkala Clases de Periodismo [2] dia mamintina toy izany ny tatitr'ilay andrim-pianjakana izay mitondra ny lohateny hoe ”Fanavakavahana ara-pananahana eo amin'ny fiteny sy ny fahitana ny vehivavy” nosoratan'i Ignacio Bosque :

El informe de la RAE critica las nuevas guías sobre lenguaje no sexista elaboradas en España por universidades, sindicatos o gobiernos regionales, que proponen, por ejemplo, usar palabras como “la ciudadanía” en lugar de “los ciudadanos” o “el profesorado” en lugar de “los profesores” para hablar de grupos compuestos por hombres y mujeres”.

Tras criticar y resaltar la nula practicidad del “desdoblamiento” genérico -como el citado “todos y todas”- para evitar la supuesta caída en el sexismo, así como el uso indebido del símbolo “@” para superponer el uso femenino de la “a” y el masculino de la “o”, el lingüista descartó la viabilidad de las recomendaciones de las guías”.

Ny tatitra avy amin'ny RAE dia mitsikera ireo torolàlana vaovao mifantoka amin'ny fampiasana tsy manavaka ny teny notrandrahana ao Espaina, nataon'ireo Oniversitera, sendika sy ny governemanta isam-paritra, izay manome hevitra, ohatra, ny hampiasana ny teny toy ny ”maha-olompirenena” eo amin'ny toeran'ny ”olom-pirenena” na ” ny maha-mpampianatra” eo amin'ny toeran'ny ”ny mpampianatra (manondro ny sokajy lehilahy anaty hamaroana) ” mba hiresahana ireo vondrona ahitana lahy sy vavy.

Tao aorian'ny nitsikerany ary nanasongadinany ny tsy fisian'ny fetezan'ny fizarana ho roa ny karazana iray – toy ny amin'ny tranga ” ny lehilahy rehetra sy ny vehivavy rehetra ” voalaza eto – mba hisorohana ny heverina ho fananaraotana fanavakavahana, ary koa ny fampiasana tafahoatra ny famantarana ” @ ” mba hapetaka amin'ny marika maha-vehivavy ”a” ary ny an'ny lehilahy ”o”, ny mpahay teny dia nihevitra ireo zavatra ao amin'ny torolalana ankehitriny ho toy ny tsy azo ampiasaina.

Araka ilay tranonkala dia mampahafantatra  i Ignacio Bosque fa ”ny fampiasana ny maha-lahy hanondroana ireo sokajy roa dia tena miorim-paka ao anatin'ny rafitra fitsipi-pitenena” espaniola ary tsy misy dikany ”ny fanerena [ ny fiovan]-‘ny rafitry ny teny”.

Fa atao inona izany fanitsiana izany? Tsy vaovao ilay olana, efa nanindry ny toerana misy azy tamin'ny 2012 ny RAE.

Ny tranonkalan'ny gazety arzantina La Nación [3] dia nizara ny manaraka io lohahevitra io :

A la Real Academia Española (RAE) le llamó la atención el uso creciente de un latiguillo lingüístico en América latina: un artículo de la Constitución de Venezuela habla de “venezolanos y venezolanas”, y la presidenta Cristina Kirchner comienza siempre sus discursos dirigiéndose “a todos y a todas”.

La corriente “reformista” ya ha tenido varios ejemplos, además de los que brindan la Constitución venezolana y la presidenta Kirchner. El 15 de mayo del año pasado, la Puerta del Sol se vio desbordada por un movimiento de manifestantes que, para subrayar su conformación por mujeres indignadas y hombres indignados, se autodenominó “de l@s indignad@s”. Con el signo de arroba, para ser más inclusivos.

Voasarika tamin'ny fampiasana tsy mitsaha-mitombo ny fanararaotana fiteny ao Amerika latina ny Akademiam-Panjaka Espaniola (RAE) : lahatsoratra iray ao amin'ny lalam-panorenana venezoelianina no miresaka ny ”lehilahy sy vehivavy venezoelianina”, ary ny filoha [arzantina] Cristina Kirchner dia manomboka foana ny kabariny amin'ny filazana hoe ” ho an'ny lehilahy sy ny vehivavy rehetra”.

Ny fironana ”mpanavao” dia efa manana ohatra maro amin'ny anaran'ny tenany, manampy ireo misolo tena ny lalam-panorenana ao Venezoela sy ny filoha Kirchner. Ny 15 may lasa teo, ny Puerta del Sol  dia notafihan'ny vondrona mpanao fihetsiketsehana izay, mba hanasongadinana hoe vehivavy sy lehilahy tezitra ary sorena no mandrafitra azy, dia nilaza ny tenany ho [hetsika] ataon'ireo tezitra sy sorena – lahy sy vavy – [amin'ny teny espaniola l@s indignad@s]. Miaraka amin'ny marika arobazy mba tsy manavaka ny rehetra.

Mikasika izany, ny tranonkala Enfoque Jurídico [4] [Fijery araka ny lalàna] dia manoro hevitra ny tsy hampiasàna ny marika @, satria tsy marika ara-pitenenana izy io ary faran'izay tsy azo tononina ihany koa.

Manindry ny ” Fampiasana ny fiteny tsy manavaka’, filàna sosialy ve? [4] ” ao amin'ny lahatsorany i Marcela Zeledón :

… el lenguaje incluyente, hace referencia a toda expresión verbal o escrita que utiliza preferentemente vocabulario neutro, o bien, hace evidente el masculino y el femenino. También evita generalizaciones del masculino para situaciones o actividades donde aparecen mujeres y hombres”.

… ny fiteny tsy manavaka dia manondro ireo fanehoankevitra am-bava na an-tsoratra mampiasa voambolana tsy lahy tsy vavy raha azo atao, na koa mampiseho ny maha-lahy sy ny maha-vavy. Misoroka ihany koa ny fampiasàna bontolo ny maha-lehilahy anatin'ireo toedraharaha na asa izay ahitana vehivavy sy lehilahy.

Asongadin'i Zeledón fa ny tanjona dia tsy ny hanampy ”os ” na ” as ” amin'ny teny rehetra, fa ny hampiasa teny sy hevitra tsy miangatra izay ahitana sy manasongadina kokoa ny fahitàna ireo vondrona rehetra hita ao anatin'ny fiarahamonina. Araka ny mpanoratra, ny ohatra iray dia ny ”handaozana ny fampiasana ny teny ”olona” [lehilahy], izay fantatra fa ampiasana ho an'ny olona erantany”. Marcela Zeledón dia mihevitra fa ity fomba fanao ity dia manakona ny fisian'ny ankizy sy ny vehivavy. Ny mety kokoa dia ny hanondroana ireo sokajy roa amin'ny fampiasana teny toy ny ” olona ”, ”olombelona”, ”ny maha-olona”, ”ny olombelona”.

Nanoratra lahatsoratra iray mikasika izany i Sanra Russo,  ho an'ny Página 12 [5] eo ambanin'ny fanamarihana ”Momba ny lehilahy rehetra sy ny vehivavy rehetra [6] ”. Atorony amin'izany fa nosoniavin'ireo akademisiana 23 avy amin'ny RAE io tatitra io ( izay ny telo fotsiny no vehivavy) :

La RAE salió, una vez más, al choque de una avanzada de género promovida desde hace años por muchos colectivos feministas, que elaboran guías sobre el sexismo en el lenguaje[…] Las feministas protestan porque el sustantivo masculino incluye al femenino, y eso ya no es un detalle, ni un modo decir lo correcto, ni es una enunciación justa. Las mujeres estamos gramaticalmente incluidas en los sustantivos masculinos (trabajadores, ciudadanos, amigos, invitados, etc.: todo eso, que es de género masculino, lleva al género femenino incorporado, justo como una costilla semántica). Pero no es la lengua la que determina la realidad, es al revés.

Miady indray ny RAE manohitra firosoana iray ho amina karazana efa narovan'ny vondrona maro mpiaro ny maha-vehivavy efa nandritra ny taona maro, izay mandrafitra torolàlana momba ny fanavakavahana ao anatin'ny teny […] toherin'ireo mpiaro ny vehivavy ny fampidirana ny maha-vehivavy ho ao anatin'ny teny iombonana manondro ny lehilahy, ary izay dia tsy misy antony, na fomba iray mety hilazàna zavatra, na fanambaràna mitombina. Izahay vehivavy dia voatelina ao anatin'ireo teny manondro ny lehilahy anaty hamaroana (mpiasa, olom-pirenena, namana, vahiny, sns : ireo teny rehetra ireo izay nato ho an'ny sokajy lehilahy, dia mitelina ny sokajy vehivavy ). Fa tsy ny fomba fiteny no mamaritra ny tena zava-misy, fa ny mifanohitra amin'izany.

Ary mbola manampy izy :

Las lingüistas feministas sostienen que esa inclusión forzada de lo femenino en lo masculino es una forma de exclusión en la lengua. El estar contenidas e invisibilizadas en los sustantivos masculinos obliga a las mujeres a una pregunta que deben hacerse miles de veces en sus vidas: “¿Me están hablando a mí?”, mientras los varones jamás pasan por esa experiencia.”

Ireo mpahay momba ny teny sady mpiaro ny vehivavy dia milaza fa io fampidirana an-terisetra ny maha-vehivavy ho anatin'ny maha-lehilahy io dia endrika iray amin'ny fanilikilihana ao anatin'ny fiteny. Ny hoe ao anatiny sy voasarona anatin'ny teny iombonana anondroana ny lehilahy dia manery ireo vehivavy hanontany tena in'arivony eo amin'ny fiainany : ” Izaho ve izany resahana izany?”, nefa ny lehilahy tsy mba mandalo izany.

Toa izany koa, manamarika i Russo fa ”ireo toerana izay tsy mahazo aina amin'ny teny dia manova tsikelikely azy, ao anatinà hetsika voajanaharin'ny fanitsiana sy fampiavahana”.

Na izany aza, toa mba nanohana ny fanapahankevitry ny RAE ireo mpampiasa Twitter :