- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Manao Ny Tononkalo Persiana Ho Manana Endrika Politika Ny Mpisera Facebook Tajik

Sokajy: Tajikistan, Haisoratra, Mediam-bahoaka, Politika, Zavakanto & Kolontsaina
The cover of a Persian anthology. But the modern-day heirs of poets like Rumi and Hafiz are at work on Facebook. Wikipedia image,

Ny fonon'ny fitambaram-boky Persianina. Hita ao amin'ny Facebook ireo poety amin'ny andro ankehitriny toa an'i Rumi sy Hafiz. Sarin'ny Wikipedia,

Fantatra amin'ny fiderany ny fitiavana, ny nofinofy ara-moraly sy ny fibanjinana ny fisiana ny tononkalo Persianina nandritra ny taona maro. Anisan'ny  malaza indrindra amin'ireo tononkalo Persiana eo amin'ny tontolon'ny teny anglisy i Rumi [1]. Ary eo amin'ny tontolon'ny teny Rosiana i Omar Khayyam [2] .

Saingy ankehitriny mampiasa fomba fampitan-kevitra nohajaina – ao amin'ny Facebook sy ny tambajotra sosialy Rosiana Odnoklassniki –  ireo taranaka poety vaovao ao Tajikistan miteny Persiana mba hiatrehana ny olana ara-tsosialy, ara-toekarena sy ara-politika  – mitombo tsy misy toy izany manerana ireo firenena Azia Afovoany any amin'ny Firaisana Sovietika taloha.

Naka santionany vitsivitsy tamin'ireo tononkalo nozaraina betsaka tao amin'ny media sosialy ny Global Voices.

Nanamarika tamim-panesoana [3] ilay mpanao gazety tanora, manan-talenta ary mpitsikera antsoina hoe Sayf Safar fa minia tsy mahita ireo olana rehetra ireo ao amin'ny firenena mahantra indrindra ao Azia Afovoany ireo mpiray tanindrazana aminy, fa manome voninahitra ireo manam-pahefana fotsiny mba hanana “fiainana ara-dalàna sy milamina ary hoavy mamirapiratra.”

Mandritra izany fotoana izany, mampitombo avo roa heny ireo ezaka mba hamongorana ny hijabs any amin'ny firenena izay ahitana  mponina Silamo mihoatra ny 90% ireo manam-pahefana .

Ҳама чӣ дар ватанам нурмол аст,

Ҳама гап бар сари як рӯймол аст,

Ҳама мағз аз ватанам ирсол аст,

Ҳама ҳақ дар ватанам помол аст,

Тоҷикистон ватани нурмол аст?

 

Ақлу динро ту нигар дар ҷанганд,

Фаҳшу андеша бибин ҳамсанганд,

Хӯҷаинон ба по меланганд,

Ту бибин, оинаҳо дар занганд,

Тоҷикистон ватани нурмол аст?

 

ДОИШ аз роҳ бирасад, метарсам,

Чолиш аз моҳ бирасад, метарсам,

Таркиш аз оҳ бирасад, метарсам,

Хатар аз коҳ бирасад, метарсам,

Тоҷикистон ватани нурмол аст?

 

Ман агар гап бизанам, хоинам?

Ҷангу шурӯ шарар аст ойинам?

Буғзу кин аст ҳамагӣ ботинам?

Ба шумо ман чӣ касам? Як тинам?

Тоҷикистон ватани нурмол аст?

Milaza ny olon-drehetra fa ara-dalàna  ny zavatra rehetra

Tsy miresaka afatsy ny momba ny fehiloha ny olon-drehetra

Nandao ny firenena ny fieritreretana rehetra

Tsy misy manaja ny zo ny rehetra eto

Moa toeran'ny hafahafa ve eto Tajikistan?

Mifanohitra ny fahendrena sy ny fivavahana ,

Iray ihany ny loto sy ny kidoro,

Tsy miraharaha ireo lehibe ary tsy mivaky loha,

Feno vovoka ny fitaratra ,

Moa toeran'ny hafahafa ve eto Tajikistan?

Matahotra aho fa ho avy tsy ho ela ny ISIS,

Matahotra aho fa  hanjo antsika ny fahasarotana,

Matahotra aho fa  hivadika ho fipoahana ny hakiviana

Matahotra aho noho ny fandrahonana miforona avy amin'ny tsy misy,

Moa toeran'ny hafahafa ve eto Tajikistan?

Raha miloa-bava aho: moa mpamadika ve ?

Moa ady sy tolona ary fihantsiana ve ny adidiko?

Moa ny ato anatiko feno lolompo sy valifaty?

Zinona moa aho, ho anao? Tsinontsinona?

Moa toeran'ny hafahafa ve eto Tajikistan?

Niharatsy ny toe-draharaha ara-politika tao amin'ny firenena tato anatin'ny taona vitsivitsy noho ny fanafoanan'ny governemanta ny antoko mpanohitra sy ny famoretana ny fampitam-baovao.

Amin'ny fomba fanehoana ny propagandy Sovietika  mahazatra, dia mampifandray ny endrika tsy fitovian-kevitra ara-politika, ara-tsosialy na ara-toekarena rehetra amin'ny famadihan-tanindrazana novatsian'ny vahiny vola ny manam-pahefana .

Mitondra izany rehetra izany ao amin'ireto andininy ireto [4] ny mpampita vaovao any an-tsesitany mpanankarena Zafar Sufi .

Ҳама эътирози худро ба садои паст гӯянд,

Ҳама мекунанд шиква, ҳама аз шикаст гӯянд.

Чи замонаест, ё раб, ки адуи қавм хонанд

Ду нафар агар ба фарде “каси ҳақпараст” гӯянд.

Ҳама кас ба ҳамраҳи худ нигарад зи чашми шубҳа,

Ҳама ҳарфашон зи шояд, чи шавад зи ҳаст гӯянд.

Everyone protests in silence, speaks in silence,

Everyone complains, everyone talks about defeat,

What a time has come, o God, that they say “enemy of the nation”,

If two people name someone “an honest man”,

Everyone looks at his friend in suspicion,

Everyone worries, what will happen.

Manao hetsi-panoherana mangina ny olon-drehetra, miteny ao anaty fahanginana,

Mitaraina ny olon-drehetra, miresaka faharesena ny olon-drehetra

Tena efa tonga ny fotoana, ry Andriamanitro ô, fa hoy izy ireo: “fahavalon'ny firenena”

Raha misy olona roa miantso olona iray ho ” olona marina”

dia jeren'ny olon-drehetra ao anaty ahiahy ny namany,

Manahy ny olon-drehetra, inona no hitranga.

Hatreto, tsy miraharaha firy ny amin'ny fanenjehana ara-pivavahana sy ara-politika ao Tajikistan amin'izao fotoana [5] ny fiarahamonina iraisampirenena, fa zara raha mandingana fanambarana diplaomatika vitsivitsy.

Manamarika ny maha zava-poana an'izany  fihetsika [6] izany i Sayf Safar :

Бубин САҲА гузориш карда имрӯз, Шикоят кардаву фарёди ҷонсӯз.

Нафарҳои Убомо дар сафорат, Стейтмент кардаву бо он қаноат.

Бруксел ҳам хабар ёфта тане чанд, Зи пушти панҷара рафта ба тарфанд.

Ба ангушт рахна дар роёна карданд, Гузориш аз Вошингтан нома карданд.

Зи Дидбони ҳуқуқ бо шарҳу тафсир, Шикоятҳо расид ҳамчун тафи сир.

-Шумо кори дурусте менакардед!  -Чаро он мардакора баста кардед?

Садое аз даре сар дар наёвард, Якеро ҳам ба дарди сар наёвард.

Пашизеро наярзад ин гузориш, Баробар бо ришам қадри гузориш!

Jereo, nanomana tatitra ny OSCE, nitaraina sady niantsoantso mafy,

Vao avy nanao fanambarana ry zalahy an'i Obama avy ao amin'ny Masoivoho ka nanao hoe: ampy izay,

Nahazo vaovao ihany koa ny olona vitsivitsy tao Bruxelles fa nisy nalefa tany am-ponja ny sasany

Nanoratra andalana vitsivitsy tamin'ny solosaina, nandefa taratasy ihany koa i Washington.

Mahalala ny zava-nitranga rehetra sy ny antsipiriany ny Mpanaramaso ny Zon'Olombelona, ary mimenomenona isan'andro

“Tsy hevitra tsara izany, nalefa am-ponja ireo olona, nahoana?”

Kanefa tsy nisy namaly na dia iray akory aza, tsy nisy ny narary loha avy amin'izany rehetra izany,

Tsy misy vidiny na dia ariary monja aza ireo fanambarana rehetra ireo, ka natsipy tany anaty fako

Maro ireo Tajik no tsy mahita ny ho aviny manokana ao Tajikistan, zava-misy izay nitarika ny an-tapitrisany maro tamin'izy  ireo nandao ny firenena ka nandeha nitady asa tany amin'ny firenen-kafa, any Rosia indrindra indrindra.

Nandao ny Tanindrazany ho any Alemaina iray volana lasa izay [7] ilay Poeta Isfandiyor Nazar:

Ёд он замон, ки дар Ватанам ошёна буд,

Мурғи дилам ба шохи ғазал ҳамчағона буд.

Ёд он замон, ки ҳарфи ситамгар нагуфтаме,

Шеърам шаробу нағмаи ман ошиқона буд.

Аммо чи гуфт боядам дигар, ки рӯзгор

Бо ман бикард ончи ба душман фасона буд.

По дар арикаи Ватан вақте гадо ниҳод,

Рафтам, ки дар Ватан дигар бар меҳр ҷо набуд.

Аз он гадо, ки муътабар гашту Ватан хароб,

Гуфтам ба шеъру шеъри ман хашми замона буд.

Ёд он замон, ки хоки Ватан аз гадо тиҳӣ

Буду барои ин Ватан ҳодӣ гадо набуд…

Рафтам, ки боз монданам суде дигар надошт,

Рафтам, ки ҷабр дар Ватан беш аз карона буд…

Nisy fotoana tsara nipetrahako sy nitiavako ny tanindrazana,

Feno hamamoan'ny fahasambarana ny foko tao,

Nisy fotoana tsara tsy nilazako na inona na inona ratsy momba ny tanindrazana,

Feno fitiavana sy fifaliana ny tononkalo rehetra momba izany

Kanefa ahoana ny holazaiko ankehitriny, rehefa ny lahatra,

no nanao ahy ho ratsy ahy kokoa noho ny ataony amin'ny fahavalony.

Rehefa ny mpangataka no mahazo vahana amin'ny tanindrazako,

Nandao aho, satria tsy misy toerana ho an'ny fitiavana intsony any amin'izao,

Lasa aho ,satria tsy misy antony tokony hijanonako any intsony,

Lasa aho, satria mihoatra ny fetra ny fampahoriana sy ny fanaintainana.