[1]Sharmeen Obaid Chinoy mandray fitenenana nandritra ny Lanonana Fanolorana Loka Crystal Fitrandrahana ny Kanto ao amin'ny Fiarahamonina’ tao amin'ny Fivoriana Fanao Isan-taona amin'ny Forum momba ny Toekarena Manerantany tao Davos, Soisa, 22 Janoary 2013. Sary avy amin'i Sebastian Derungs. CC BY-SA 2.0
Tamin'ny faran'ny volana Febroary, nivoaka tamin'ny lohateny lehibe tao Pakistan ilay mpamokatra sarimihetsika malaza Sharmeen Obaid Chinoy noho izy nandrombaka amboara hafa indray ary lasa Pakistaney voalohany indrindra nahazo loka roa be mpitsiriritra fatratra. Nanampy loka hafa indray tamin'ny horonantsary fanadihadiany “Tovovavy ao An-drenirano: Ny Vidin'ny Famelan-keloka” [2]i Chinoy, izay efa nahazo ny Loka Akademia tamin'ny 2012 tamin'ny horonantsary fanadihadiany “Miaro Endrika (Voninahitra) [3]“,
Raha nifantoka tamin'ny manjò ireo sisa velona tamin'ny fanafihana amin'ny asidra tao Pakistan ny “Miaro Endrika”, milaza ny tantaran'ireo sisa velona vitsy tamin'ny fikasana hamono olona noho ny fiarovam-boninahitra ny horonantsary “Tovovavy ao An-drenirano”. Ny vono olona noho ny fiarovam-boninahitra dia famonoana olona ao anatin'ny fianakaviana ataon'ny olona iray ao anatin'ny fianakaviana ihany noho ny finoana fa nitondra fahafaham-baraka ho an'ny fianakaviana ilay niharam-boina (novonoina).
Raha maro no nankalaza ny fibatàna ny Amboara, nisy kosa ireo hafa nitsikera an'i Chinoy noho izy maneho endrika ratsy an'i Pakistana amin'ny alalan'ny horonatsary fanadihadiany. Saingy na dia eo aza ireo mpitsikera, nampivandravandra ny vono olona noho ny fiarovam-boninahitra, fomba fanao feno herisetra izay namoizana vehivavy Pakistaney an-jatony isan-taona, ny sarimihetsik'i Chinoy ary niteraka fampanantenana avy amin'ny praiminisitry ny firenena fa hanova ny lalàna izay mahatonga ireo nahavanon-doza tsy ho voasazy izy.
‘Mpitsikilon'ny Tandrefana’
Feno fahasosorana sy fahatezerana amin'i Chinoy ny sehatry ny media sosialy, satria maro ireo nanome tsiny azy noho izy tsy mba mampiseho endrika tsara kokoa momba ny firenena. Avy amin'ilay mpitondra fivavahana malaza hatramin'izao ny tsikera ratsy indrindra, tamin'ny lahatsary nivoaka tao amin'ny Facebook izay manondro an'i Chinoy miaraka amin'ny fanevatevana manambany vehivavy ary miampanga azy ho manao izay antsoiny hoe “Tetipanoron'ny Tandrefana.”
Nanatevin-daharana izany ihany koa ireo mpanohana mafana fo avy amin'ny antoko politika ara-pivavahana, manompa azy amin'ny fiteny manambany vehivavy, mampiseho amin'ny fitondran-tenan'izy indrindra ny topi-mason'ity olana ity–ny herisetra sy fihoaram-pahefana mihatra amin'ny tovovavy sy vehivavy ao amin'ny firenena–izay tian'i Chinoy asongadina tamin'ny sangan'asany. Indrisy, tsy zava-baovao izany ary mitaratra ny tsy fahaizan'ny sasany mijery ny olon-drehetra sy izay rehetra manandra-peo manohitra ny herisetra mihatra amin'ny vehivavy, indrindra ny famonoan'olona ho fiarovam-boninahitra.
Tsy marina ny filazana fa tsy namoaka sanganasa mankalaza ny toetra tsaran'i Pakistan i Chinoy. Ohatra, izy no nanatontosa ny, “Bahadur 3″, andian-tsarimiaina voalohany tao Pakistan izay mitantara ny herimpon’ ny tanora mbola kely. Nanatontosa andiana horonantsary fanadihadiana manasongadina ireo mahery fon'ny andavanandrom-piainana ao Pakistan ihany koa ny trano famokarana horonantsarin'i Chinoy.
Saingy marina fa tsy matahotra mihitsy izy mamoaka ireo olana sarotra resahina. Fandaharana hafa amin'ny fahitalavitra atolotr'i Chinoy ihany koa ny “Aghaz-e-Safar”, miresaka ireo olana ara-tsosialy isan-karazany manomboka amin'ny fanararaotana ankizy ka hatramin'ny zon'ny mpiasa.
Angamba, iray amin'ireo tohan-kevitra voatonona mazava hanoherana ny famelezana an'i Chinoy ny fanehoan-kevitra avy amin'ilay mpahaibika sady mpikatroka Faizan Raza Rizvi [4], izay nanoratra tao amin'ny Facebook:
How many of you bothered watching more than 2 episodes of her TV show Aghaz-e-Safar where she highlighted stories of incredible courage from across Pakistan?
How many of you even know about Song Of Lahore? That documentary on musicians received a standing ovation and was named the runner-up at the Tribeca Film Festival last year. It was also nominated for the World Documentary Competition. International stages: check. Positive Pakistan: check. If this really was about you having an issue with her showing the bad side of the country, you'd have at least celebrated that. But you didn't
Firy aminareo no mba nisahirana nijery andian-tantara mihoatra ny 2 tamin'ny fandaharany amin'ny fahitalavitra “Aghaz-e-Safar” izay anasongadinany ireo tantaran-kerimpo tsy mampino manerana an'i Pakistan?
Firy aminareo no mba mahafantatra momba ny Hiran'i Lahore? Nahazo hoby lehibe izany sarimihetsika fanadihadiana momba ny mpiangaly mozika izany ary nahazo laharana faharoa tamin'ny Fetiben'ny Filma Tribeca tamin'ny herintaona. Voatendry tamin'ny Fifaninanana Horonantsary Fanadihadiana Manerantany ihany koa izany. Teo amin'ny sehatra iraisampirenena dia hamarino. Pakistan Miabo: hamarino. Raha tena olana aminao ny famoahany ny lafiny ratsy amin'ny firenena, dia tokony ho nankalazainao izany. Saingy tsy nanao izany ianao?
Namaly ireo tabataba koa i Chinoy [5]:
I want my work to make people uncomfortable, to make them think
Tiako ny asako tsy hampitombina ny olona, hampieritreritra azy ireo
Namintina ny fahatezerana amin'i Chinoy ilay mpanao gazety Omar R Qureshi :
In Pakistan win an Oscar and become everyone's object of hate and be called a traitor
Kill a man and become a national hero
— omarr quraishi(@omar_quraishi) March 2, 2016 [6]
Ao Pakistan mahazoa Oscar ianao dia ho ankahalain'ny rehetra sy lazainy ho mpamadika
Mamonoa olona iray dia ho mahery fon'ny firenena
Lesoka amin'ny lalàna
Tamin'ny 2015, namoaka ny antontanisan'ny famonoan'olona ho fiarovam-boninahitra tao anatin'ny roa taona ho miisa 933 ny Minisitera Federalin'ny Lalàna ao Pakistan. Ny fihetsika tsotra mifanao fotoana amin'olona, mitia na manambady olona avy amin'ny safidy malalaka dia mety hiteraka famonoan'olona ho fiarovam-boninahitra, fihetsika mahatsiravina izay matetika nahazo tsiny noho ny kolontsaina sy ny fomban-drazana,.
Niady mba hampitsaharana izany heloka mahery setra izany ireo mpandala ny zon'ny vehivavy nandritra ny taona maro. Tamin'ny 2004, nandany Lalànan'ny Heloka Bevava, fantatra koa amin'ny anarana hoe ‘Lalànan'ny Vono Olona ho Fiarovam-boninahitra” ny Antenimieram-pirenena, nampiditra ny famonoan'olona ho fiarovam-boninahitra ho anisan'ny heloka bevava.
Na izany aza, mbola misy ny lesoka. Ny lalàna Qisas (famaizana) sy ny Diyat (volan-drà) ao amin'ny Fehezan-dalàna Famaizana ao Pakistan dia voaporofo fa sakana ho an'ireo izay mitady ny rariny amin'ny raharaha vono olona noho ny fiarovam-boninahitra. Mifanohitra ny lalàna vono olona ho fiarovam-boninahitra sy ny lalànan'ny Qisas sy Diyat satra afaka manonona ny lalàna ny fianakavian'ny niharam-boina mba hamelà ny heloky ny mpamono olona. Satria mpikambana ao amin'ny fianakaviana ihany ny ankamaroan'ny namono olona ho fiarovam-boninahitra, dia matetika tsy te ho very fianakaviana indray ny olona ka miafara amin'ny marimaritra iraisaina ny raharaha avy eo.
Niaina ny tena fiantraikan'izany lesoka izany i Saba Qaiser, ilay tanora aseho ao amin'ny tantara izay nanaovana ny sarimihetsika “Tovovavy ao an-drenirano”: Ny vidin'ny famelan-keloka” ny tena fiainany. Na dia notifirina sy natsipy tao anaty an-drenirano aza i Qaiser dia velona ihany rehefa noterena hamela ny helok'ireo nitifitra, dia ny rainy sy ny dadatoany.
‘Tena eto Pakistan tokoa ve aho?’
Taorian'ny fandefasana ny horonantsary fanadihadiana, nampanantena hanova ny lalàna ao amin'ny firenena mba hiezaka hampitsahatra ny vono olona ho fiarovam-boninahitra ny Praiminisitra Pakistaney Nawaz Sharif .
No honour in ‘honour’ killings, says PM at screening of ‘A Girl in the River’: PM praises SharmeenObaid-Chino… https://t.co/pMEROby3so [7]
— Unified Pakistan (@unifiedpakistan) February 22, 2016 [8]
Tsy misy voninahitra amin'ny vono olona ho “fiarovam-boninahitra”, hoy ny Praiminisitra tamin'ny fijerena ny sarimihetsika “Tovovavy ao An-drenirano: Midera an'i Sharmeen Obaid-Chino ny Praiministra
Dingana lehibe amin'ny ady amin'ny fampitsaharana ny herisetra mihatra amin'ny vehivavy ao Pakistan ny fijoroan'i Sharif amin'ny tokony hanafoanana ny fomba fanao mampihoron-koditra.
Bina Shah, mpanao famakafakana malaza sady mpanoratra nisioka hoe:
I'm in shock. MumtazQadrihanged and SharmeenObaidChinoywins an Oscar. Am I really in Pakistan?
— BinaShah (@BinaShah) February 29, 2016
Tohina aho. Nahazo Amboara i Mumtaz Qadrihanged sy i Sharmeen Obaid Chinoy. Eto Pakistan tokoa ve aho?
Na dia nisy aza ny fandrosoana vitan'ny governemanta tamin'ny fandaniana ny Lalàna miady amin'ny Fanolanana tamin'ny 2014 sy ny lalàna miady amin'ny famonoan'olona ho fiarovam-boninahitra tamin'izany taona izany, dia ny fitafatafana momba ny lohahevitra no mitondra mankany amin'ny tena fanovana. Fotoana indrindra izao hanoheran'ny Pakistaney ny tsy rariny amin'ny famonoana olona ho fiarovam-boninahitra.