Tantara vaovao indray amin'ny fahasimban'ny tontolo iainana ao Amazonia Peroviana. Ny 26 Janoary 2016 dia tsikaritra ny fiporitsahan'ny solika nateraky ny triatra tamin'ny fantsona lehibe any avaratr'i Amazonia Peroviana, ao amin'ny toerana akaikin'ny tanànan'i Chiriaco, distrikan'i Imaza, fartanin'i Bagua, Faritra Amazonas. Mpikambana ao amin'ny vondrom-piarahamonina teratany ao amin'io faritra io no nilaza ny fisian'ilay fiporitsahana.

Ny 29 Janoary, fampitambaovao iray avy amin'ny sampandraharaha mpaminavina sy mpanaramaso momba ny tontolo iainana ( OEFA), no niaiky, taorian'ny fitsirihana voalohany, ny fisian'ny fiantraikan'izany amin'ny voly ‘cacao’ sy ny Rio Inayo, lohasahandriak'i Marañón. Nanambara araka izany ny Petroperú, orinasa mitantana ilay fantsona lehibe, fa solika 150 barika no navotany tamin'ny alàlan'ny roatra matavy avy ao amin'ny lohasahandriak'i Inayo.

Na miresaka fahatapahan'ny fantsona niseho tao amin'ny distrikan'i Imaza ao amin'ny faritanin'i Condorcanqui aza ilay lahatsoratra an-gazety, tsara ny mitadidy fa raha ny marina ity distrika ity dia an'ny faritanin'i Bagua, ary ireo mpikambana amin'ny vondrom-piarahamonin'ireo teratany izay miteny amin'ny alàlan'ny Fikambanam-Paritr'ireo Vahoaka Vazimba Teratany ao Amazonia Avaratr'i Però (Orpian), dia nanambara taorian'ny nitorohany ny Petroperú fa hoe io fiporitsahana io dia tonga hatrany amin'ny Rio Chiriaco noho ny tsy nahavitàn'ilay orinasa nanakana azy.

#Amazonas: derrame de petróleo afectó terrenos agrícolas y afluentes del Marañón https://t.co/5Vtp7VRT7Y pic.twitter.com/1XrJre0k92

— Actualidad Ambiental (@actualidadspda) February 1, 2016

Misy fiporitsahana solika mamely ireo tany fambolena sy izay lohasahandriaka ao  Marañon

Nandeha ny andro ary noho ireo orambatravatra tany amin'ny faritra, niharatsy ny toedraharaha, niparitaka tany amin'ireo riandrano hafa lehibe kokoa ireo solika very.

litros y litros de petróleo estuvieron fluyendo por el río Chiriaco hacia el Marañón https://t.co/f9IoPTrroE @elcomercio @congresoperu

— Jesus C. (@JesusiCloud) February 12, 2016

Solika aminà litatra maro dia maro no mivarina avy ao amin'ny Rio Chiriaco mankao amin'ny  Marañón

Etsy andaniny, ny tranonkala peroviana iray, El Panfleto, na eo aza ny toetoetrany mpanao eso, dia  nizara lahatsary iray tena henjana momba ity loza ity.

Ary tsy io irery : nampahafantarin'ireo mponina ao amin'ny faritr'i Santa Alegría sy Santa Rosa  ao amin'ny faritanin'i Datem del Marañon, faritra Loretto,  fa ny 3 Febroary, nisy fiporitsahana solika nateraky ny varatra nilatsaka teo amin'ilay fantsona lehibe. Ho azy ireo, 3 km amin'ny morondrano ao Fio Morona no voaloton'io fiporitsahana io, mahatratra 15 cm ny hatevenany, mahavoa olona eo amin'ny 3.500 eo.
Koa satria mitovy daholo ihany ny niandohan'ireny fiporitsahana solika ireny, dia ny fantsona fitanterana solika any Amazonia avaratr”i Però tantanan'ny PetroPerú, dia mianjera amin'ity orinasa ity ny andraikitra, na dia nilaza taminà fanambaràna marobe aza izy fa manao fikojàna ireo fantsona, ary loza voajanahary no nahatonga ireny fahatapahana ireny (fihotsaran'ny tany, fikaohan'ny riaka ny nofon-tany ) .

Ministerio del Ambiente sancionará de forma severa a Petroperú por derrame de petróleo en Amazonía https://t.co/aMqrz10wAb vía peru21pe

— Santiago Alfaro (@salfarorotondo) February 13, 2016

Amafisin'ny Ministeran'ny Tontolo Iainana fa hosaziany mafy ny Petroperu noho io fiparitahan'ny solika ao Amazona io. avy amin'ny peru21pe

#DerrameDePetróleo #hastacuándo (¡!) Vía El Comercio: https://t.co/JX81FB7GUH

— MOCICC (@mociccperu) February 15, 2016

Kanefa niteraka kiana ny fanambaràna hoe hampandoavina lamandy 60 tapitrisa ‘soles’ ny PetroPerú, eo amin'ny 17 tapitrisa dolara eo :

@pabloderecho @Cuarto_Poder @coyotegris Ademas multa @petroperu_sa debe limpiar derrame y directivos Pdte y directorio deben ser despedidos!

— luis thais diaz (@luisthais1) February 15, 2016

Ho fanampin'ny lamandy, tsy maintsy manadio ireo solika niparitaka ny @petroperu_sa,  mila mametraka fialàna ny filohany sy ny tariny mpitantana ao !

¡Increíble! PetroPerú contamina ríos en Amazonía y la multa de S/59 mllns de soles la pagaremos todos los peruanos pic.twitter.com/m96HPxErYF

— Job Rosales Pacheco (@job_rosales) February 15, 2016

Tsy mampino, lotoin'ny Petroperu ireo renirano ao Amazona ary ny Peroviana rehetra no voatery handoa lamandy.

Taty aoriana, niaraka tamin'ny fivoahan’ireo sary marobe avy ao amin'io faritra io, tsapan'ny rehetra ny mahagoavana ny fahasarotan'ilay loza. Ireo manampahefana any amin'ireo vondrom-piarahamonina voakasika dia nitaky ny hametrahana ny faritra ho ao anaty hamehana ara-pahasalamana, satria lasa tsy azon'ireo mponina atao intsony ny misotro ny rano avy amin'ireo renirano voaloto. Tombanana ho 2.000 barika ny solika raraka ao ary 8.000 ireo olona traboina, ankoatry ny fahasimbana manjo ny voliny aterak'ity nofaritana ho fiporitsahana faha-iraikambinifolo goavana indrindra tao Amazona Peroviana ity, hatramin'ny 2010.

Momba io, tao amin'ny Facebook, notsindrian'ilay mpamokatra sarimihetsika, Fernando Valdivia, ny zavamisy hoe efa an-taona marobe no mitranga tsy tapaka ireny loza ireny. Ho porofo dia nomeny ny rohy iray misy lahatsary efa tamin'ny 2009, izay ahenoana ny minisitra lefitra misahana ny angovo sy ny harena ambanin'ny tany manambara fa zavatra efa mahazatra ireny fiporitsahana ireny :

Valdivia manampy hoe :

los derrames son PERMANENTES. Lo que ocurre es que se presta atención a los más grandes y -sobre todo- VISIBLES. Reducir la situación a los hechos recientes es relativizar el problema. Incluso el año 1982 la serie documental COUSTEAU en el Amazonas (de Jackes Yves Cousteau) dedicó un capítulo al tema del oleoducto. El 2007 el productor de la serie, Jean Michael Cousteau retomó el tema y lo que descubrimos (fui el encargado de esa parte de la filmación) es que en vez de mejorar, se había empeorado la situación, principalmente por las amenazas territoriales. Hoy, 8 [años] después, ya es un desastre…

Tsy zavatra mandalo ireo fiporitsahana ireo. Ny zavamisy dia tsy raharahaina izay tsy dia zava-dehibe loatra sy tsy hitan'ny maso, ny fanilihana an'io olana io ho noho ireo zavatra nitranga vao haingana dia fanamaivanana azy fotsiny. Na nandritry ny taona 1982 aza, tao anatin'ny fandaharana fanadihadiana iray notontosain'i Jacques Yves Cousteau tany Amazonia, nisy toko iray momba io fantsona fitaterana solika io sy ny loza aterany. Tamin'ny 2007 Jean Michael Cousteau, mpamokatra ilay andianà fanadihadiana, dia niverina tamin'io lohahevitra io (izy rahateo no namokatra ny ampahany tamin'ilay sarimihetsika) ary ny zavatra hita, raha tokony hoe nihatsara, dia vao mainka niharatsy ny toedraharaha, indrindra fa raha loza mitatao ho an'ny faritany no resahana. Amin'izao fotoana izao, valo taona aty aoriana, nitranga ny loza mahatsiravina…

Ao amin'ny Facebook, Buda de Nieve misaintsaina momba ny fifandraisana misy amin'izay mitranga sy ny rehetra manodidina ny dingam-pifidianana ankehitriny ao Però:

Por un lado, en el “Perú oficial”, los candidatos hablan de progreso, TLCs y desarrollo. Al mismo tiempo, en la siempre olvidada selva peruana (qué casualidad, justamente en Bagua), hace días que los ríos están cubiertos de petróleo, cientos de personas están respirando y varios animales vienen muriendo por la contaminación ocasionada por un derrame de petróleo. La próxima vez que un candidato hable de lo importante del “desarrollo”, piensa qué tipo de desarrollo queremos. ¿Queremos ser un país “más rico” a como dé lugar […] o queremos ser un país sostenible? De esto también trata esta elección.

Amin'ny lafiny iray dia misy ny Però ofisialy,  ao ireo mpirotsaka no miresaka fandrosoana, fifanarahana ara-barotra, fampivoarana ; etsy ankilany indray ny ala peroviana izay adino mandrakariva (toy ny kisendrasendra fa androany dia tonga tao Bagua ireo mpirotsaka hofidiana amin'ity fifidianana ity). Efa andro marobe izao ireo renirano no rakotry ny solika, olona anjatony no mifoka entona mahafaty ary maty noho ny fahalotoana ireo biby. Amin'ny manaraka rehefa miresaka ny mahazava-dehibe ny fampandrosoana ny firenena ny mpirotsaka iray, dia aoka izy hisaina ny karazana fampandrosoana tiany ho an'ity firenena ity. Firenena iray manankarena miaraka amin'izay hitantsika amin'izao fotoana izao ve no iriantsika, sa firenena iray manana fandrosoana maharitra? Ny tahaka izany ihany koa no tokony horesahana rehefa misy fifidianana.

Mandritra izany fotoana izany, ny ONG DAR milaza fa tsy ampy ireo fepetra fanitsiana napetraky ny Lalàna N° 30230 (Lalàna fampiroboroboana ny fampiasàna vola) mba hisorohana ny fahalotoan'ny tontolo iainana, satria tsy mamporisika ny fiarovana na ny fanajàn'ireo orinasa ny andraikiny.

creemos que estos hechos son consecuencia directa de mantener un enfoque que busca promover inversiones a costa de debilitar estándares ambientales por considerarse obstáculos al crecimiento económico. Nuevamente se demuestra en los hechos que esta lógica, aunque puede viabilizar nuevos proyectos en el corto plazo –generando puestos de trabajo y renta–, y mediano plazo, trae mayores perjuicios económicos, sociales y ambientales.

Resy lahatra izahay fa ireny raharaha ireny dia vokatra mivantana nateraky ny fomba fanao izay mikatsaka ny hampiroborobo ny fampiasàna vola, na dia hampaharefo ny fenitra momba ny tontolo iainana izay heveriny ho toy ny sàkana amin'ny fampandrosoana ara-toekarena aza. Voaporofo indray izao, avy amin'ny zavamisy, fa mitondra fahavoazana lehibe ara-toekarena, sosialy ary ho an'ny tontolo iainana ity lojika ity na dia afaka hitondra tetikasa vaovao ao anatin'ny fotoana fohy sy famoronana fidirambola sy asa aza..

Tamin'ny andro nanoratana ity lahatsoratra ity, mitohy ny asa fanadiovana, no sady mitohy mitaky amin'ny Petroperú ihany koa ireo vondrom-piarahamonina monina ao amin'ny lohasahandriak'i Rio Moroña ny hamatsiana mivantana azy ireo rano fisotro sy sakafo mandritry ny fotoana haharetan'ny asa fanadiovana. Takian'izy ireo ihany koa ny famatsiana fitaovana fiarovana sahaza ho an'ireo olona izay tonga hanadio ilay faritra voadòna. Ho an'ny ministeran'ny fahasalamàna indray, nambarany ny maha-ao anaty hamehana ara-pahasalamana ny iray amin'ireo faritra voadòna ao Loretto.

Lahatsoratra navoaka voalohany tao amin'ny bilaogy Globalizado an'i Juan Arellano.