Notsindrian'ny filohan'i Angolà, José Eduardo dos Santos (JES), nandritry ny kabary fiarahabana taombaovao nataony, ny fametrahana lalàna iray hifehezana ny tambajotra sosialy, saingy araka ny lazain'ny vavahadin-tserasera MakaAngola, tantanan'ilay mpanao gazety, Rafael Marques de Morais, te-“hanaramaso” izay rehetra avoaka amin'ny tambajotra sosialy ao amin'ny fireneny i JES. Mety mahatsapa ho “voatevateva sy afa-baràka” izy, hoy ilay vavahadin-tserasera.

No seu discurso de fim de ano, o presidente José Eduardo dos Santos reiterou a vontade de, em 2016, estender a sua ditadura, por via aparentemente legal, às redes sociais, onde se sente injuriado e humilhado. Esse é um dos seus grandes projectos para o novo ano. Quanto à fome que assola as populações do Cunene e arredores, bem como outros males gravosos que afectam o povo angolano, o presidente está-se nas tintas.

Tao anatin'ny kabariny faran'ny taona, nohavaozin'ny filoha José Eduardo dos Santos ny hetahetany amin'ny 2016 hanitatra ny jadony, ary amin'ny fidirana amin'ny làlan'ny ara-dalàna raha ny fijery azy, amin'ireo tambajotra sosialy izay ahatsapàny fa voatevateva sy afa-baràka izy. Iray amin'ireo tetikasany goavana ho an'ny taona vaovao io. Fa raha ny momba ny hanoanana mandravarava ny vahoaka ao Cunene sy ny manodidina azy, tahàka ireo loza hafa izay mamely ny vahoaka Angole, tsy nahaliana an'ingahy filoha velively.

Ny mpanoratra io lahatsoratra io ihany no manipika fa mifehy sy manara-maso ireo rantsa-mangaika isan-karazany amin'ny fifandraisana ara-tsosialim-bahoaka ny governemanta angole, toy ny Gazetin'i Angolà, ny Fahitalavitra Nasionalin'i Angolà (TPA) ary ny Fampielezampeo Nasionalin'i Angolà (RNA) ary, nanomboka tamin'ny 2011, ny filoha no efa nikendry ny hifehy ny aterineto :

(…) Nessa altura, o presidente remeteu à Assembleia Nacional, para aprovação, a proposta de Lei de Combate à Criminalidade no Domínio das TIC e dos Serviços da Sociedade de Informação.

(…) Tamin'io fotoana io dia napetraky ny filoha tany amin'ny antenimieram-pirenena mba ho ankatoavina ny Lalàna mikendry ny hiadiana amin'ny heloka bevava atao amin'ny sehatry ny Teknolojian'ny Fifandraisandavitra sy ny Fanapariaham-baovao, ary ireo tolotra omen'ny orinasa mpampahalàla vaovao.

Noho ny tahotra ny vokatry ny Lohataona Arabo :

No mesmo período, o presidente proferiu um discurso contra as redes sociais, o último reduto que tem escapado ao controlo do seu regime. Fê-lo também para prevenir-se dos possíveis efeitos da Primavera Árabe em Angola. Este movimento popular, bastante promovido nas redes sociais, derrubou ditadores instalados no poder há mais de 20 anos no Norte de África, nomeadamente na Tunísia e no Egipto. Somando 36 anos na presidência da República de Angola, José Eduardo dos Santos é um dos mais antigos ditadores no mundo ainda agarrados ao poder.

Nanao kabary namely ny tambajotra sosialy ny filoha tamin'izany andro izany, zavatra iray farany izay mbola tsy voafehin'ny fitondràny aloha hatreto. Ny tanjona dia ny hisorohana mialoha izay mety ho vokatry ny Lohataona Arabo tsy hitranga ao Angolà. Efa nahazera maro tamin'ireo mpanao didy jadona nifikitra teo amin'ny fitondràna nandritry ny 20 taona mahery io hetsiky ny vahoaka malaza be ao anaty tambajotra sosialy io, tany avaratr'i Afrika, toa an'i Tonizia sy Ejipta. Taorian'ny 36 taona naha-filohan'i Angolà azy, i José Eduardo dos Santos no iray amin'ireo mpanao jadona tranainy indrindra mbola tavela eo amin'ny fitondràna.

Niteraka onjam-panoherana tety anaty tambajotra sosialy ny kabarin'ny filoha, isan'ireny ny  Facebook:

Man Zé perdeu juízo! A Facebook não é a sua TPA, RNA, ANGOP e nem o seu JORNAL DE ANGOLA…. Vais rir nós aqui na Facebook temos liberdade de expressão! Ouviu bem idiota!

-Very saina i Man Zé (FnM: anarambositry ny filoha, “Man” afaka adika hoe “zokilahy/rahalahy”, ary “Zé” fanakelezana ny “José”) ! Facebook akory tsy toy ny fanànany ny TPA, RNA, ANGOP na ny JOURNAL D'ANGOLA…. Dia hihomehy ianao, ao amin'ny Facebook, anananao ny fahalalahana maneho hevitra! Henonao ve izany ry ilay adala be ity!

Ernesto Rodrigues maneho hevitra hoe :

O maior assassino de toda a África.
Este JES com [a] sua fortuna, considerada pela Revista FORBES, como um dos homens mais ricos do mundo, tudo as custas de muito roubo do povo angolano, este faz de uma nação, como que sua fosse.
É óbvio que merece uma condenação pelos crimes cometidos e só o TRIBUNAL INTERNATIONAL DE HAYA [Haia] para o fazer e punir antes que morra esse malandro ordinário que é sem duvida o energúmeno do JES.

Ilay goavana indrindra amin'ireo mpamono olona aty Afrika.
Ilay JES izay sokajian'ny gazetiboky Forbes ho isan'ireo manankerena indrindra eto an-tany, ary ny harenany nangoniny teo ambonin'ny lamosin'ny vahoaka angole, nanao ny firenena ho toy ny fanànany manokana.
Mazava fa mendrika azy ny hohelohina noho ireo heloka nataony ary ny TRIBONALY IRAISAMPIRENENA AO LA HAYE no hany afaka hanao izany sy hanafay azy alohan'ny hahafatesany, ilay mpisoloky tsy misy ilàna azy io, tsy isalasalana izany, izay tsy iza fa io JES mitapy io.

Eddy Nicolai mamaly azy :

Olha, vão se lixar os que criticam e falam atoa! Querem que o país mude? Então mudem vocês mesmos! Porque não importa quem for o presidente desse país, se o vosso comportamento continuar atrasado, o país vai continuar na merda. Falei

Henoy, ndeha mandeha faty any amin'ny helo any ianareo, ireo izay mitsikera sy miteniteny foana! Tianareo hiova ve ny firenena? Ianareo aloha no miovà! Satria na ho iza na iza no ho filohan'ity firenena ity, rehefa ny fitondrantenanareo no hitohy ho toy ny hondrankondrafana, hijanona ho anaty maloto ihany ny firenena. Izay no izy.

Tsy azo atao  ny mizara

Ilay volavola tohanan'ny filoha dia mihevitra ny handràra ny fizaràna rakitra, lahatsary na saripikan'olona hafa raha tsy nahazoana alàlana taminy, eny fa nahazoana alàlana aza [tamin'ireo olona voakasika]. Roa ka hatramin'ny valo taona any am-ponja no sazy mety hanjo. Araka ny lazain'ilay angole mpikatroka ho an'ny zon'olombelona no sady mpanao gazety, Rafael Marques de Morais, “hafahafa ity tolodalàna ity” satria :

Da sua leitura resulta que, se transmitirmos via Facebook uma fotografia do presidente sem o seu consentimento, podemos ir presos. Estará mal redigido, ou o regime prepara-se para instaurar uma censura absurda, de cariz norte-coreano, na esfera digital? Também a submissão obrigatória a queixa pode querer salvaguardar o facto de os queixosos serem sempre a família presidencial, o PGR e outras figuras do regime que se sintam acossadas pelas redes sociais.

Rehefa vakiana ilay izy, dia izao no mivoaka avy ao, raha toa ka mampita amin'ny alàlan'ny Facebook ianao, sarin'ny filoha nefa tsy nahazoana ny fankatoavany, dia azo samborina. Mety hoe tsy voadinika tsara ve ny nanoratana azy sa ny fitondràna no miomana hametraka sivana kidaladala amin'ny tontolon'ny dizitaly, ary amin'ny endriny tena nalaina tàhaka tamin'ny an'ny Koreàna tavaratra?  Ny tsy maintsy fiankinandoha  amin'ilay fitarainana dia mety hidika ihany koa hoe fandrakofana hatrany ireo mpitaraina avy amin'ny fianakavian'ny filoha, na ny PGR (vavahadin-tseraseran'ny governemantan'ny repoblika) na olobe hafa avy ao amin'ny fitondràna izay mahatsapa ho sotasotaina ety anaty tambajotra sosialy.

Ny Centrale 7311, vondrona fifanakalozan-dresaka sy fiarovana ny zon'olombelona ao Angolà, dia manohitra ireo eritreritry ny filoha ireo ary mampitaha azy amin'ny “drafitra iray ho fanivànana ny aterineto natolotry ny fianakaviana Dos Santos“.

Mety hanaraka ny fanoherana ety anaty serasera ny fihetsiketsehana eny an-dalambe. Efa misy rahateo ny fanomanana fanatanterahana diabe am-pilaminana na dia atahorana aza ny fihetsika efa mahazatra, valinkafatra mahery setra avy amin'ny polisy :

Qualquer manifestação feita pelo povo seja ela de qualquer tipo, o governo considera ameaça. (…) Tivemos vários episódios do género. Quantas manifestações [pacíficas] foram feitas e que resultou em [prisões], feridos etc? A situação das mães e esposas dos [arguidos] [15+2] ou seja 17, que suas famílias levaram surra e mandaram cães neles! (…) E Quando reclamavam pelos direitos, lhe receberam o lugar para dar a uma só pessoa, tal de general, na tentativa de se defenderem, mandaram pra lá 40 patrulheiros equipados e motoqueiros. Destruíram tendas, idosas e algumas Jovens [foram] agredidas. [Detiveram] um jovem que à muito luta as injustiças. Talvez só um dos subúrbios de Angola, lá bem nos fundos onde nem rádio nem tv nem luz, ou seja qualquer meio chega. É, me mostre ser inocente das atrocidades que o nosso governo é capaz de cometer por uma simples manifestação. Agora se for da cidade ou seja de um meio social já informado, este ou é [Cego] ou se faz de [cego]. Agora digo: Nós só vamos até ao palácio ou ao largo da independência em manifestação, se realmente o PR, proibir o uso de internet no país ou nos jovens.

Ny fihetsiketsehaba rehetra ataon'ny vahoaka, na inona na inona endriny, dia raisin'ny governemanta hatrany ho loza manambana. (…) Efa nisy ny tranga marobe tahàka izany. Efa firy ireo fihetsiketsehana (am-pilaminana) no niafara tamin'ny [fisamborana], ratra sns…? Ny toedraharaha manjo ireo reny sy vadin’ [ireo voampanga] [15+2] 17 no fitambarany, izay voavely kibay na voakaikitry ny alika ny fianakaviany! (…) Ary rehefa nitaky ny zony izy ireny, andiam-pitandro filaminana 40 sy mpitaingina moto mpanao fisafoana no nalefan-dry zareo. Nandrava tranolay ry zareo, nanositosika ireo zokiolona, ary ireo tanora indray niharan'ny herisetra. [Nosamborin-dry zareo] ny tanora iray izay niady nandritry ny fotoana ela nanohitra ny tsy rariny. Angamba tany amin'ny faritra manodidina an'i Angolà, any amin'ireo tany lavitr'andriana tsy tongan'ny fampielezampeo sy ny fahitalavitra, tsy misy herinaratra, na fifandraisandavitra ihany. Izany no habibiana vitan'ny governemantantsika ho anà fihetsiketsehana tsotra kely iray. Ankehitriny raha toa ianao ka avy amin'ny tanàn-dehibe iray na tontolo sosialy iray mahara-baovao, ary tsy mahita na inona na inona, dia na ianao [Jamba], na ianao mody [Jamba]. Koa anio dia hamafisiko: handeha hanao fihetsiketsehana hatreny anoloan'ny lapan'ny filoha isika na ny kianjan'ny fahaleovantena, raha toa ka tena mandràra marina ny aterineto tsy ho ampiasain'ny tanora, na ny firenena ny PR (filoham-pirenena).