- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Manohy Ny Fanakanana Ny Mediam-bahoaka i Bangladesh, Mandrahona Tetikady Vaovao Amin'ny Fanaraha-maso

Sokajy: Azia Atsimo, Bangladesh, Fahalalahàna miteny, Fampandrosoana, Fanampenam-bava, Hafanàm-po nomerika, Lalàna, Mediam-bahoaka, Teknolojia, Zon'olombelona, GV Mpisolovava
A protestor at Teacher Students Centre (TSC) of Dhaka University. The poster reads "How many excuses more? Open Viber, Messenger, WhatsApp and Facebook NOW." Image copyright Zaid Islam. Used with permission. [1]

Mpanao fihetsiketsehana iray teo akaikin'ny Foiben'ny Mpianatra ho Mpampianatra (TSC) Oniversiten'i Dhaka. Ny afisy mivaky hoe “Mbola misy firy ny fialantsiny? Sokafy ny Viber, Messenger, WhatsApp ary Facebook IZAO.” Sary avy amin'i Zaid Islam, misy zon'ny mpamorona. Nampiasaina nahazoana alàlana.

Efa ho roa herinandro izao no lasa hatramin'ny nandraràn'ny governemanta ao Bangladesh ny Facebook [2], Viber, WhatsApp ary fampiharana hafa momba ny fandefasana hafatra ara-tsosialy ao amin'ny firenena.

Vokatry ny tahotra ny fikorontanam-bahoaka ny fandraràna, taorian'ny fanapahankevitry ny Fitsarana Tampony izay mitàna ny fanamelohana ho faty [3] ho an'ny olo-malaza ara-politika roa voaheloka noho ny famonoana mpiray tanindrazana sy fanolanana nandritra ny ady tao Bangladesh tamin'ny 1971 ho an'ny fahaleovantena tamin'i Pakistan.

Na nahakasika fampiharana sy sehatra maro aza ny fandraràna, ny fanakatonana ny Facebook no tena mampiahiahy ny olom-pirenena. Tamin'ny 28 Novambra, nanambara ny manampahefana ao amin'ny governemanta fa nikasa ny hanolotra fifanekena amin'ny Facebook [4] izy ireo izay mitaky ilay orinasa mba hanome ny manampahefana ireo angon-drakitra sasany an'ny mpampiasa azy araka ny fangatahan'izy ireo, mba ho azo antoka ny “fiarovana anaty tranonkalam-pifandraisana” ao Bangladesh. Araka ny tatitra farany, [5] tsy hanàla ny fandraràna ny Facebook ny manampahefana mandra-pahavita sonia ny fifanarahana amin'ny Facebook.

Mety ho ela ny fiandrasana an'izany. Hatramin'ny nanombohan'ny orinasa namoaka ampahibemaso ny tatitra fangaraharàna tamin'ny 2013 (anisan'izany ny torohay momba ny dingana fangatahana angon-drakitry ny mpampiasa), tsy namoaka [6] araka ny fangatahan'ny governemanta ao Bangladesh ny angon-drakitra rehetra momba ny mpampiasa izy.

Fitaovana hialàna amin'ny fitiliana

Mandritra izany fotoana izany, nampiasa VPNs sy lohamilina proxy [7] ny Bangla mba hidirana amin'ny mediam-bahoaka, nefa ankehitriny ny governemanta toa handray fepetra hanasaziana izany fihetsika izany. Tamin'ny 29 Novambra, ny tranonkalam-baovao ao an-toerana bdnews24.com dia nilaza [8] fa nanameloka ampahibemaso ny fampiasàna ny lohamilina proxy ho toy ny tsy ara-dalàna sy mametraka olana noho ny fahateren'ny “bande passante” ny Minisi-panjakana misahana ny Paositra sy Fifandraisan-davitra, Tarana Halim:

Voalohany, fandikan-dalàna ny fampiasàna ny lohamilina proxy. Mampiasa “bande passante” manana fetra manokana ireo izay mampiasa izany. Tsy ho afaka ny hanao izany mandritra ny fotoana ela izy ireo. Satria ambany ny fetran'ny “bande passante”.

Mbola nampitandrina ireo izay miditra Facebook amin'ny alalan'ny lohamilina proxy ny Minisitra Halim fa tsy vitan'ny hoe “tsy ara-dalàna” izany, fa nanolo-kevitra ihany koa izy ny amin'ny “tena mety hisian'ny fijirihana ny IDs-n'izy ireo.” Satria misy ambaratongan-doza sasany ho an'ny fiainana manokan'ny mpampiasa ny fampiasàna tambajotra rehetra, ny fanehoan-kevitra nataon'ny Minisitry Halim dia naneno toy ny fandrahonana manjavozavo fa tsy toy ny fampitandremana ampiharina.

Raha ny fandehany, notakian'ny Vaomieran'ny Fenitry ny Fifandraisan-davitra any Bangladesh ankehitriny ny fandrahonana nataon'ny Minisitra Halim. Nizara fampahafantarana avy amin'ny mpanome tolotra azy ny mpampiasa Twitter Elana N [9], nampitandrina azy fa mety ho arahana maso ny fampiasany ireny tambajotra ireny:

Mbola manàkana ny mediam-bahoaka i #bangladesh [10]…nefa toa tsy fantany ny momba ny Twitter. Mailaka vao voaray mandrahona ny fanajanonana ny vpns

Mety tsy hanaiky tanteraka ny fandraràna ny mediam-bahoaka ny sampan-draharahan'ny governemanta. Nanavao ombieny ombieny ny pejy Facebook azy manokana ny Minisitry ny ICT Zunaid Ahmed Palak [15] nandritra ny vanim-potoana fanakatonana ary nandokadoka ny drafitra [16] ho an'ny “Bangladesh Nomerika” — nefa tsy fantatra raha nanao izany tamin'ny fampiasàna proxy na fitaovana hafa izy.

Mametra-panontaniana ny amin'ny maha ara-dalàna ny fandraràna ny mediam-bahoaka ny olom-pirenena

Tao amin'ny Facebook, Twitter sy ny sehatra hafa, mametra-panontaniana amin'ny lafiny samihafa momba ilay fandraràna ireo mpampiasa. Nanoratra tao amin'ny vavahadin-tranonkala ny mpanao gazety Udisha Islam [17] fa tazonina ao anaty haizina ireo mpampiasa Facebook:

ভয়-ভীতি না দেখিয়ে আসল বিষয়টি কী ঘটছে জনগণকে জানান। [..] সরকারি প্রেসনোট জারি করে যদি বলা হতো ঠিক কীসের ভয়ে ফেসবুক, ভাইবার বন্ধ হলো আর বিকল্প পথে কেউ ব্যবহার করলে কী শাস্তি দেওয়া হবে তাহলে কেউই ব্যবহার করতেন বলে মনে হয় না।

Aza rahonana ny mpampiasa Facebook, fa lazao anay ny zava-mitranga [..] Raha misy fanambarana an-gazety navoakan'ny governemanta milaza ny tena antony nanakanana ny Facebook sy Viber ary inona no ho vokany raha toa ny olona mbola te-hampiasa azy ka miala an-kolaka ny fandraràna, dia mety tsy hampiasa azy ny olona angamba.

Nametra-panontaniana mitovitovy amin'izany koa ny mpampiasa hafa. Nanoratra tao amin'ny Facebook ny bilaogera Soheil Zafar [18]:

কোন্ আইনের লঙ্ঘন প্রতিমন্ত্রী বলবেন কী? ফেসবুক বন্ধ ঘোষণা করা হয়েছে কবে? কোন্ সরকারি নোটিশে? গেজেট নম্বর কতো? গোপনে গোপনে একটা ডোমেইন বা আইপি বন্ধ করলেই সেটা নিষিদ্ধ হয়ে যায় না। আপনি তথ্যপ্রযুক্তি বা টেলিযোগাযোগ বোঝেন না, সেটা আমরা জানি; কিন্তু আপনি অ্যাডভোকেট, মিনিমাম আইনকানুন বুঝবেন, এটা তো আশা করা যেতেই পারে।

Ry Minisitry-panjakana, avelanao hahafantatra ve izahay azafady fandikana ny lalàna inona [ny fampiasàna Facebook]? Oviana no nakatona ny Facebook? Fampahafantarana inona avy amin'ny governemanta? Inona no gazety ofisialy [laharana]? Raha manakana sehatra iray na IP iray ianao, tsy midika izany fa voarara ilay tolotra [heloka bevava ny mampiasa azy]. Fantatray fa mety tsy mahalala betsaka momba ny TIC sy ny fifandraisan-davitra ianao, saingy toy ny mpisolovava, tokony hahafantatra ny fomba fiasan'ny lalàna ianao. Afaka tena manantena an'io izahay, sa tsy izany?

Misy mpikambana sasany ao amin'ny fiarahamonim-pirenena izay miantehitra amin'ny lalàna mba handresy lahatra ny governemanta hanafoana ilay fandraràna. Tamin'ny 26 Novambra, nitatitra ny Daily Star [19] fa efa nandefa fampitandremana araka ny lalàna ho an'ny governemanta ny mpisolovava avy amin'ny Fitsarana Tampony, Cumar Debul Dey, mangataka azy hanafoana ny famerana ao amin'ny Facebook, WhatsApp ary Viber ao anatin'ny 24 ora. Aminy, mandika ny zon'ny olom-pirenena Bangladeshi araka ny lalàm-panorenana ny fanapahankevitra “jadona”, ary hatramin'ny zo iantohan'ny lalàna ao amin'ny Andininy faha 39 ao amin'ny lalàm-panorenana sy koa ny zo eo amban'ny Lalànan'ny Zo Hahazo Torohay tamin'ny 2009. Nambarany ihany koa fa nampiataka ny firenena amin'ny tanjon'ny Praiminisitra Hasina ho an'ny “Bangladesh Nomerika” izany. Tamin'ny fotoana nanoratana, tsy nisy fanazaovam-baovao nomena momba ny fitarainana nataony

Nanimba ny toekarena ao an-toerana ihany koa ilay fandraràna, araka ny tatitra nataon'ireo  tomponà orinasa momba ny fihenan'ny fifanakalozana sy ny varotra [20] noho ny tsy fahafahany nampiroborobo/nampahafantatra ny vokatr'izy ireo tao amin'ny Facebook.

Tena ankasitrahako ilay fikasana nefa  ve tsy mandeha manohitra ny tanjona #DigitalBangladesh [22] ny Governemantan'i #Bangladesh§? [21] Andro ratsy ho an'ny Startups miankina amin'i Facebook.

Mahita ny mpanao gazety Bidhan Ribeiro [24] fa ilay fandraràna dia valiny mampiahiahy amin'ny korontam-bahoaka tamin'ny fitsarana heloka bevava momba ny ady sy herisetra noho ny antony ara-politika izay niafara tamin'ny fahafatesana mpanoratra sy bilaogera maro [25] nanomboka tamin'ny 2013:

যারা বিকল্প পথে ফেসবুক ব্যবহার করছেন তারা কি আইনশৃঙ্খলা লঙ্খন করছেন? বরং যারা করছেন তাদের বিরুদ্ধে ব্যবস্থা নিন। আমার কথা আমি বলব,এটা আমার অধিকার। ফেসবুক ব্যবহার করা কোনো অপরাধ নয়। আপনারা অভিজিৎ কিম্বা দীপনদের হত্যাকারীদের ধরতে পারছেন না, অথচ যত হুমকি ধমক সাধারণ ফেসবুক ব্যবহারকারীদের বিরুদ্ধে। ফেসবুকের সাথে যদি আপনাদের ইগোর সমস্যা হয়েই থাকে সেটার জন্য সাধারণ ব্যবহারকারীরা ভুক্তভোগী হবে কেন?

Ireo izay mampiasa Facebook amin'ny alalan'ny proxy, moa ve mandika lalàna izy ireo? Fa miezaka manao zavatra manohitra ireo izay mandika lalàna ianareo. Ho lazaiko [ao amin'ny Facebook] ny teniko. Zoko izany. Tsy mandika lalàna ny mampiasa Facebook. Tsy voasambotrareo ireo namono ny bilaogera Avijit Roy na ny mpanonta boky Dipon ary mandrahona ny mpampiasa mahazatra ao amin'ny Facebook ianareo. Raha manana olana amin'ny hambom-po amin'ny Facebook ianareo [momba ny famoahana ny torohay mikasika ny mpampiasa] Nahoana no ampijaliana noho izany ny mpampiasa?

 Iza no mamaritra ny “asa manohitra firenena” anaty tranonkalam-pifandraisana?

Nanoratra ho an'ny Dhaka Tribune i [26]Shafquat Rabee [26] ka nanome sosokevitra “ny hanaraha-maso izay miditra amin'ny fitaovana mametraka olana” ho toy ny vahaolana. Fa ahiahy iray hafa ho an'ny mpiaro ny fahalalahana miteny ilay heverin'ny governemanta ho “mametraka olana”.

Ny Sabotsy, nampahafantain'ny Minisitra Zunaid Ahmed Palak fa misy volavolan-dalàna momba ny Fiarovana Nomerika [27] omanina amin'izao fotoana izao ary halefa tsy ho ela any amin'ny Kabinetra ho fankatoavana. Ny lalàna, hoy izy, “hanampy hisorohana ny heloka bevava an-tserasera sy ny asa manohitra firenena ao amin'ny Aterineto.”

Iza no manapa-kevitra hoe inona no tena “asa manohitra firenena” na “heloka bevava amin'ny aterineto”? Noho ny tsy fisian'ny fandraisana andraikitra amin'izao fotoana izao nasehon'ny governemanta, mampiahiahy ho an'ny toeran'ny fahalalahana miteny ao amin'ny firenena ny fivoarana mankany amin'ny fanaraha-maso henjana ny Aterineto. Ary noho ny fandraràna mbola mitoetra, sy ny lalàna efa homanina, mety hamantarana ny fanombohan'ny tranga mandravarava lavitra ilay antsoina hoe “Bangladesh Nomerika” izay kendren'ny firenena izany.