“VELOMA #FAYADLAW / MISAOTRA, ATERINETO!” Sary nataon'ny vondrona zo nomerika Contenido Libre, nahazoana alalana.
Manome topi-maso iraisampirenena momba ny fanamby, fandresena, vaovao malaza mikasika ny zo an'aterineto manerantany ny Netizen Report an'ny Global Voices Advocacy.
Nandinika ary avy eo namela vetivety teo ny volavolan-dalàna momba ny heloka antserasera izay nopetahan'ny mpitsikera anarana hoe “lalànan'ny aterineto ratsy indrindra teo amin'ny tantara [1]” ny mpanao lalàna ao Meksika. Novolavolain'ny Senatora Omar Fayad avy ao amin'ny ny antoko PRI [2]malaza liam-pahefana sy niarahana tamin'ny polisy federaly ao Meksika ny lalànan'ny Fisorohana sy ny Fanasaziana ny Heloka fampitam-baovao [3]. Fantatra amin'ny teny fohy hoe lalàna Fayad, mandrakotra ny ankamaroan'ireo sehatra goavana indrindra izay azo ampiharina ao anatin'ny lalàna mifehy ny aterineto izany.
Ahitana teny mivelatra manambatra ny fanao an-tsolosaina andavanandro amin'ny heloka bevava ilay lalàna. Ohatra, tsy ara-dalàna eo anatrehin'ny lalàna ny “….. minia mandrava, manaisotra, manimba na manao asa manova ny fampandehanana ny rafitry ny solosaina.” Na dia mety natao hikendrena ireo olona mavitrika mitady hanohintohina ny rafi-tsolosain'olon-kafa aza izany”; ny fihetsika “manimba ny fandehanan'ny rafi-tsolosaina” dia mety ho tsotra tahaka ny fanavaozana rindrambaiko na manova ny rafitra fampiasana azy. Sazy dimy ka hatramin'ny 15 taona an-tranomaizina noho izany heloka izany no atolotry ny lalàna.
Andininy hafa ao amin'ny lalàna kosa manasazy izay fanitsakitsahana tranonkala na fepetran'ny tolotra fampiharana hatramin'ny herintaona an-tranomaizina ary lamandy farafahakeliny karaman'ny 800 ka hatramin'ny 1000 andro. Mihatra amin'ny olona rehetra manomboka amin'ny olondehibe mandrisika herisetra na mizara sary vetaveta ao amin'ny YouTube izany ka hatramin'ny ankizy 12 taona mandainga ny taonany hampiasana Facebook ny voalazan'ity andinin-dalàna tsy mampino mivelatra loatra ity.
Ny tena mampiahiahy dia ny fehezan-dalàna izay namaritra ny “fampihorohoroana informatika [4]” toy ny fampielezam-baovao ao amin'ny aterineto “miaraka amin'ny tanjona hanohintohina ny filaminam-bahoaka.” Ho an'ireo mpanao gazety sy mpiaro ny zon'olombelona, toy ny karazana politika manameloka ny zo haneho hevitra malalaka ao amin'ny aterineto ao Meksika izany. Manameloka ireo karazana famoahana tahiry imasom-bahoaka ihany koa ilay lalàna, fepetra izay raisin'ny mpitsikera fa fikasana mivantana hanameloka ny sehatra toy ny Mexicoleaks [5].
Rehefa niditra aterineto sy nidina teny an-dalambe ny olom-pirenena an'arivony mba haneho ny fanoherany ny lalàna, dia nesorin'ny Senatera Omar Fayad [6]tsy hodinihana izany.
Fanafihana mahafaty mahazo ny mpanoratra ao Bangladesh
Tranom-pirinty roa ao Dhaka, Bangladesh no notafihan'ny jiolahy mitam-piadiana tamin-kerisetra [7], izay namono nahafaty tonian-dahatsoratra iray ary olona roa hafa naratra mafy. Anisan'ireo andiam-panafihana nihatra tamin'ireo matanjaka, sy manam-pahaizana ara-pivavahana ao amin'ny firenena ity fanafihana mahery setra ity. Ireo tonian-dahatsoratra roa ireo dia samy nanana fifandraisana tamin'ilay bilaogera Bangladeshita sady mpanoratra Avijit Roy, izay nalaina an-keriny novonoina ho faty imasom-bahoaka tamin'ny volana Febroary 2015. Na dia voasoratra ao anatin'ny lalàmpanorenan'i Bangladesh aza ny zo haneho hevitra malalaka, dia kely ny zava-bitan'ny governemanta hanakanana ny fanafihana na mitondra ireo nahavanon-doza eny amin'ny fitsarana.
Mpianatra mpikatroka Iraniana nosamborina
Nosamborina sy nogadraina tsy misy fiampangana [8] noho ny antony tsy mazava ny mpianatra mpikatroka iray, Amin Anvari, tao Iran. Araka ny filazan'ny fianakaviany, dia noterena hiaiky ho diso izy. Nahazo sazy mihantona i Anvari tamin'ny volana Desambra 2014 noho ny famoahana lahatsoratra mampiroborobo ny fahalalahana sivily tao amin'ny Facebook.
Mampanantena hihazona ny politika “tena anarana” ny Facebook, misy ny fanitsiana.
Ho valin'ny taratasim-bahoaka [9] nalefa ho an'ny Facebook avy amin'ny Global Voices tamin'ny fiarahamiasa amin'ny Electronic Frontier Foundation, Fikambanana ho an'ny Serasera Mandroso, ary ny ACLU, nampanantena hampihatra fiovana tsotra sasany [10]amin'ny “politikan'ny tena anarana” ity orinasa media sosialy (Facebook) ity, izay mitaky amin'ireo mpiserasera mba handrakitra ny mombamomba azy ireo amin'ny “tena anarana fiantsona azy ireo eo amin'ny fiainana.” Tsy manana fikasana hanafoana ny politikany ny Facebook, na dia eo aza ireo antontan-taratasy avy amin'ny mpiserasera isan-karazany mikasika ny fiantraikany ratsy [11] eo amin'ny fiainan'izy ireo. Saingy nampanantena hanamora izany ho an'ny mpiserasera ny orinasa mba hanontany ny fanapahan-kevitr'izy ireo mikasika izany olana izany, sy hanamafy ny dingana ahafahan'ny tsirairay mifampijery ny kaontin'izy ireo amin'ny fanitsakitsahana miharihary ny politika. Nanambara ihany koa ny orinasa fa “ny firosoana, mampiditra ny karapanondro ao amin'ny Facebook ho ao anatin'ity fomba ity dia ho afenintsoratra rehefa voatahiry vonjimaika ao amin'ny lohamilinay” voakasika amin'izany ireo antontan-taratasy efa voatahiry tsy voaaro tsy teo aloha.
Nandany volavolan-dalàna mikasika ny tsy fitongilanan'ny aterineto motramotraka ny parlemantan'ny Vondrona Eoropeana
EU parliament passes watered-down net neutrality bill
Nandany volavolan-dalàna vaovao [12]mandràra ireo mpamatsy tolotra aterineto tsy hanakana ny zotran'aterineto ny Parlemanta Eoropeana, saingy misy fanavahana ahafahan'izy ireo hanao izany rehefa takian'ny lalàna na ilaina hitantanana ny fitohanana. Ahitana fitsipika ahafahan'ireo orinasa hanome kalitao samihafa ho an'ny ‘tolotra manokana’ ihany koa ny volavolan-dalàna. Iray andro taorian'ny nandaniana ny volavolan-dalàna, nilaza ny fikasany hangataka hanao startups [13] handoavana fitsinjaran’ anjara vola miditra amin'izy ireo hisian'ny servisin'aterineto tsara ny Deutsche Telekom, mametraka fa efa miasa hanararaotra ireo lavaka hitany ny orinasam-pifandraisandavitra sasany.
Mankasitraka ny Tor Ny IETEF
Nankasitraka tamin'ny fomba ofisialy [14] ny fampiasana ny anarana sehatra avo lenta .onion ho an'ny tranonkalan-tolotra miafina idirana amin'ny alalan'ny Tor ny Vondron-kery Mikirakira ny Aterineto (Internet Engineering Task Force). Mankasitraka ny .onion ho “fampiasana anaran-tsehatra manokana” ampiasaina “servisy voaaro, manafina fiaviana sy anarana, amin'ny tendron-teboka roa mifandray” ny hetsika. Nankalaza ny fanambarana [15]ny tetikasa Tor nilaza hoe “mihevitra izahay fa zava-bita kely sy manan-danja eo amin'ny hetsika hanomezan-toerana ny fiainana manokana ao anatin'ny rafitry ny aterineto izao.”
Fikarohana vaovao
- Ranking Digital Rights 2015 Corporate Accountability Index [16]
- Beyond the Wall: Mapping Twitter in China [17] [Ankoatry ny rindrina: mandrakitra an-tsarintany ny Twitter ao Shina] – Berkman Center for Internet and Society
Ellery Roberts Biddle [18], Marianne Diaz Hernandez, James Losey, Taisa Sganzerla ary Sarah Myers West [19] no niaraka nanatontosa ity tatitra ity.