[1]Buenaventura, seranan-tsambo Kolombiana mana-danja indrindra ao amin'ny Ranomasimbe Pasifika, izay ahitana fiarahamonina Silamo Shiita. Sary nalaina tao amin'ny Wikipedia. Zon'ny mpamorona:Creative Commons.
Tsy mitovy amin'ny hafa ity fiarahamonina silamo ity. Tongasoa eto Buenaventura, ahitana fianakaviana Kolombiana taranaka Afrikanina eo amin'ny 300 eo izay niova ho silamo 40 taona lasa ho endrika fanomezan-kery manoloana ny fanilikilihana.
Nilaza ny tombatombana fa misy silamo manodidina ny 10.000 ao amin'ny firenena, ary somary vaovao ao Kolombia ihany koa ny fombam-pivavahana, araka ny fikarohana [2]nataon'ny Oniversite Rosario ao Bogotá. Buenaventura no ahitana fiarahamonina silamo fahatelo betsaka indrindra ao amin'ny firenena, aorian'i Maicao sy Bogotá, ary ny fisiany nahazitra “efa ho efapolo taona no mahatonga azy ho tsy maintsy resahina rehefa manao fikarohana momba ny fisian'ny silamo ao Kolombia”, hoy ilay mpahay siansa momba ny olombelona, Giovanni Castellanos tao amin'ny tranokalan'ny fiarahamonina Silamo ao Kolombia [3].
[La comunidad musulmana de Buenaventura] está conformada completamente por nativos [de Colombia]. Incluso dentro del islam colombiano, son la única comunidad predominantemente chiíta del país, siendo en el resto de lugares el sunismo la tendencia imperante”.
Teratany [Kolombia] avokoa ny [ fiarahamonina silamo ao Buenaventura]. Na dia eo anivon'ny Silamo Kolombiana aza, izy ireo ihany no fiarahamonina Shiita maro an'isa ao amin'ny firenena, satria Sonita ny ambiny hafa.
Olona eo amin'ny 400.000 eo no monina ao Buenaventura, izay Afrikanina-Kolombiana ny 90%. Na dia mivelona sy miasa ao amin'ny seranan-tsambo mana-danja indrindra ao amin'ny Pasifika Kolombiana, izay mampiditra 1 tapitrisa dolara eo ho eo isan-taona amin'ny hetra Kolombiana aza, dia miaina ao anatin'ny fahantrana ny ankamaroan'ny mponina ary tsy an'asa ny iray ampahatelony, araka ny filazan'ny vondrom-pandinihana Amerikana Latina NACLA [4]: “Tsy manana fantsona fandehanan'ny rano maloto ny dimy amby enimpolo isan-jaton'ny tokantrano ao Buenaventura ary tsy manana rano fisotro madio ny 45%. 51 taona ny taham-pahavelomana ao Buenaventura raha oharina salantaona ankapobeny 62 taona ao amin'ny firenena.”
Tamin'ny taona 1960 no tonga voalohany tao amin'ny seranan-tsambo ny silamo noho i Esteban Mustafá Meléndez, Afro-Amerikana teratany Panameana. Isaky ny tonga tao Buenaventura izy, dia nitory teny amin'ny tokony hiarovana ny zon'ny taranaka Afrikanina, araka ny filazan'ny Castellanos [5].
Nanomboka teo no nitombo ny fiarahamonina, indrindra nandritra ny fitarihan'i Sheikh Munir Uddin Valencia, izay nianatra tany Iran. Manazava ny bilaogy Islamo ao Colombia [6] fa hatramin'ny nisahanany ny fitantanana ny vondrom-piarahamonina Shiita tao Buenaventura, natsangana ny moskea iray antsoina hoe Foibe Ara-kolontsaina Tanànan'ny Mpaminany Islamika ; nosokafana indray ny Ivon-toeram-pampianarana Silvia Zaynab; ary natsangana ihany koa ny onjam-peo Silamo izay mandefa fandaharana avy ao amin'ny moskea.
Mamariparitra ny fiainan'ity vondrona Afro-Kolombiana mivavaka ao amin'ny moskea Tanànan'ny Mpaminany, izay ahitana endrika ara-poko sy ara-pivavahana mifangaro sy mifampitaona amin'ny fomba tokana ny lahatsarim-panadihadiana iray mitondra ny lohateny hoe “Silamo ao Buenaventura,”
Ankoatra ireo lohahevitra hafa, miresaka ny fomba niroboroboan'ny Silamo tao Amerika Latina, ny mahasamihafa ny fomba amam-panaon'ny Amerika Latina amin'ny fomba amam-panaon'ireo mpifindramonina silamo avy ao Afovoany Atsinanana, sy ny fiantraikan'ny fomba fijery ny Silamo ao Amerika Latina teo amin'ny haino aman-jery ny horonan-tsarimihetsika..
Niresaka tamin'ny tale, Mercedes Vigón, izay namokatra ny tetikasa mitondra ny lohateny hoe “Silamo ao Amerika Latina” [7], fiarahamiasa eo amin'ny Oniversite Iraisampirenena Florida, izay ampianarany sy ny Fikambanana Carnegie misahana ny Fikarohana ny Siansa Sosialy ny Global Voices.
Global Voices (GV): Inona no tena nahasarika ny sainao momba ity fiaraha-monina ity?
Mercedes Vigón (MV): Los miembros se sintieron muy honrados cuando los primeros periodistas se interesaron por ella. Sin embargo, unos días antes de que llegáramos, recibieron “el premio” por la candidez con la que recibieron a los primeros periodistas. Y es que resulta que un reportaje que les hicieron advertía a la audiencia nacional que existía en Buenaventura un grupo chiíta que seguía las enseñanzas del Ayatola de turno, con escuela y todo.
Cortaron la entrevista del sheij (Munir Valencia) de tal forma que parecía un fundamentalista, dispuesto a todo. Así que salirse de la norma resultaba extremadamente peligroso en Buenaventura, que de facto estaba manejada por los paramilitares con un sentido de justicia muy peculiar y un tanto brutal.
Me sorprendió que todavía nos brindasen su confianza y creyeran nuestra promesa de que tan solo queríamos contar su historia y dejar que la verdad combatiera tanto sensacionalismo. Después de esta primera reunión en la mezquita, y del intercambio de ideas, de cómo lo íbamos a hacer diferente, y de por qué debían confiar en nosotros, recibimos acceso total… sobretodo a las mujeres (ya que nuestro equipo estaba compuesto por mujeres en su mayoría: dos productoras, una camarógrafa, yo) y un antropólogo musulmán -nuestra llave de entrada- que ya había trabajado con ellos.
Mercedes Vigón (MV): Nahatsiaro heni-boninahitra ireo mpikambana raha nampiseho fahalianana momba azy ireo ny mpanao gazety. Na izany aza, andro vitsivitsy talohan'ny nahatongavanay, nahita ny fiantraikan'ny fisokafana nasehoan'izy ireo tamin'ireo mpanao gazety voalohany izy ireo: tatitra mampitandrina ny mpihaino ao amin'ny firenena fa misy vondrona Shiita manaraka ny fampianaran'ny Ayatollah, miaraka amin'ny sekoly sy ny sisa ao Buenaventura.
Namoaka ny antsafa niarahana tamin'i Sheikh [Munir Valencia] tamin'izany fomba izany ry zareo ka nanao azy hivoaka toy ny fanatika, vonona amin'ny zavatra rehetra.
Nahagaga ahy fa mbola vonona hatoky anay sy hino ny fampanantenanay izy ireo fa te-hilaza fotsiny ny tantaran'izy ireo sy hampandresy ny marina manoloana ny fitiavan-kanaitaitra izahay. Taorian'izany fihaonana sy fifanakalozan-kevitra voalohany tao amin'ny moskea izany izay hiezahanay ho hafa [noho ny nataon'ny teo aloha] sy ny antony tokony itokisan'izy ireo anay dia nanome lalana malalaka dia malalaka ho anay ry zareo… indrindra tamin'ireo vehivavy (satria vehivavy avokoa ny ankamaroan'ny ekipanay: mpamokatra horonantsary roa, mpaka sary ary ny tenako) ary koa tamin'ilay Silamo mpahay momba ny olombelona – izay efa niara-niasa tamin'izy ireo teo aloha.
GV: Ahoana no nifankazaran'ny vehivavy tamin'ilay fivavahana?
MV: Las mujeres afrocolombianas son las que reciben la tierra y tienen una función muy importante más allá de la procreación y el cuidado tradicional de la familia. Se encargan de la educación y la creación de comunidades económicas independientes. Con la evolución hacia el chiísmo perdieron la participación directa, algo que una de las fundadoras resentía, pero a cambio tienen buena educación y capacidad para ser independientes.
MV: Ny vehivavy Afro-Kolombiana no hany [miasa] tany, ary manana andraikitra tena lehibe izy ireo, mihoatra lavitra ny fiterahana sy ny fikarakarana fianakaviana mahazatra. Izy ireo no miandraikitra ny fampianarana sy ny fananganana fiarahamonina mahaleotena ara-toekarena. Satria nivoatra tamin'ny Shiisma ny fiarahamonina, very ny fandraisana anjaran'izy ireo mivantana [amin'ny fanapahan-kevitra ara-piarahamonina], izay tsapan'reo vehivavy mpanorina sasany, saingy ho tambin'izany, nahita fianarana tsara izy ireo ary manana fahafahana ho mahaleotena.
GV: Hitan'ny maro ho antony mahatonga fanavakavahana ao amin'ny faritra hafa eto amin'izao tontolo izao ny silamo. Misy ao Kolombia koa ve izany fitsaratsara-poana izany?
MV: Para la comunidad afrocolombiana había tres factores de discriminación: ser negros, ser musulmanes y ser chiítas. La comunidad comenzó como Nación del Islam durante la época de reinvindicación de derechos civiles en Estados Unidos. Luego, tras conseguir la aceptación del valor de las culturas afrocolombianas y recibir influencias de otros musulmanes quisieron aprender más y pasaron a ser sunitas, pero donde recibieron más apoyo en becas de estudio del islam fue a través de organizaciones educativas sin fin de lucro de Irak y terminaron siendo chiítas
MV: Ho an'ny vondrom-piarahamonina Afro-Kolombiana, nisy telo ny anton'ny fanavakavahana: satria mainty, Silamo ary Shiita. Niainga amin'ny maha-Firenena Silamo nandritra ny tolona ho amin'ny zo sivily tao Etazonia ny vondrom-piarahamonina tamin'ny taompolo 1970 . Avy eo, rehefa nahazo fankatoavana avy amin'ny kolontsaina Afro-Kolombiana sy voasariky ny silamo hafa, dia te-hahafantatra bebe kokoa izy ireo, ka nanjary Sonita. Na izany aza, rehefa nahazo fanohanana bebe kokoa tamin'ny endrika vatsy ry zareo, dia tamin'ny alalan'ireo fikambanana mikendry hanabe fa tsy mitady tombotsoa ao Iraka, dia lasa nanjary Shiita ry zareo tamin'ny farany.