- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Tsy Misy Anenenako: Tao Anaty Boky Iray Vaovao, Filoha Taloha Hàlam-bahoaka Ao Kyrgyzstan Tsy Mila Famelàna Heloka

Sokajy: Azia Afovoany sy Kaokazy, Kyrgyzstan, Fanoherana, Mediam-bahoaka, Politika
Kyrgyzstan's Ex-President Kurmanbek Bakiyev. Wikipedia image.

Kurmanbek Bakiyev, Filoha taloha tao  Kyrgyzstan. Sary Wikipedia [1].

Namoaka boky iray vaovao i [2]Kurmanbek Bakiyev, filoha faharoa tao Kyrgyzstan nanao sesitany ny tenany. Ao anatin'izany no manadio tena izy momba ny fitondràny voaloton'ny kolikoly  sy ny herisetra politika feno rà nandriaka izay niteraka fahafatesan'olona 500.

Ny 4 Novambra, nanoratra i Aida Kasymalieva, mpanao gazety sangany avy amin'ny firenena Aziatika Afovoany, ho valinteny [3] amin'ilay boky Pain, Love and Hope: My Kyrgyzstan (Hirifiry, Fitiavana ary Fanantenana) amin'ny endrika lahatsoratra am-bilaogy ao amin'ilay vavahadim-baovao Akipress. Ao anatiny ao izy no mampahatsiahy ny tafatafany tamin'ny 2011 tamin'i Askar Akayev, ilay filoha voalohany nandositra ny firenena ary nodimbiasan'i Bakiyev.

Akayev, mpahay fizika tany aloha ary nandray ny fitantanana ny firenena taorian'ny nahazoana fahaleovantena, dia voahongana nandritry ny revolisiona ‘Tulip’ tao Kyrgyzstan tamin'ny 2005 ary nifampizara ny tsy fahaiza-miaiky heloka nanànan'i Bakiyev :

В 2011 году, работая в Москве корреспондентом радио «Азаттык», я готовилась к интервью с экс-президентом Кыргызстана Аскаром Акаевым и очень волновалась. Мне казалось, что это будет памятное интервью в моей карьере и жизни. Хотя я задавала вопросы и записывала интервью по телефону, мы проговорили больше часа [4]. Раз за разом, с упрямством и дерзостью, свойственных молодости, я повторяла один свой вопрос – не желает ли он попросить прощения у кыргызского народа?

Вместо этого Аскар Акаев обвинял кого только мог вспомнить, но не себя. Я тогда поразилась человеческой сущности – как можно не осознавать вины и просто попросить прощения. Пендечилик, говорят кыргызы, что переводится, как человеческая слабость. Теперь же очередное ежегодное интервью Аскара Акаева я даже не читаю – что он интересного или нового может сказать нам, не покаявшись?

Tamin'ny 2011, fony niasa tany Maosko amin'ny naha-mpifandray amin'ny radio  “Azattyk” ahy [notohanan'ny sampan-draharaham-panjakana Kyrgyz RFE/RL [5]], sahiran-tsaina mihitsy aho nanomana tafatafa iray niarahana tamin'ny filoha fahiny tao Kyrgyzstan, Askar Akayev. Ho ahy dia toy ny hoe io no iray tena manan-danja indrindra teo amin'ny asako sy ny fiainako […] Niresaka nandritry ny ora iray izahay. Rehefa nifandimby ny fotoana, niaraka tamin'ny hamafisan-doha sy ny fidehadehaky ny tanora, naverinmberiko ny fanontaniana tokana avy amiko — naniry hangataka fifonana tamin'ny vahoaka Kyrgyz ve izy? Nefa tsy izay kosa, nampangain'i Askar Akayev daholo ireo olona izay tsaroany tsara ny anarany, afa-tsy ny tenany.

Nanaitra ahy ny hambom-pon'ny olombelona — ahoana no ahafahanao miala amin'ny fanenjehan'ny eritreritra ho nanao ratsy ary tsy hangataka tsotra izao famelàna ? Pendechilik dia teny Kyrgyz izay mandika ny hoe halemen'ny olombelona. Ankehitriny rehefa mivoaka amin'ny vaovao ny tafatafa tsy tapaka fanao isan-taona miaraka amin'i Askar Akayev, tsy dia mamaky azy ireny akory aho. Inona amin'izay lazainy ao no mba hahaliana na hoe vaovao raha toa izy ka hijanona ho tsy mahay mibaboka?

Voaloton'ny tsolotra, ny kiantranoantrano sy ny fandatsahan-drà ihany koa ny fitondràn'i Akayev, indrindra fa tamin'ny fotoana nisian'ny fahafatesan'ireo olona enina nandritry ny  fifanandrinana mivantana [6] teo amin'ireo mpanao hetsi-panoherana sy ny polisy tamin'ny 2002. Saingy tsy mamiratra ny herisetrany raha oharina amin'ny an'i Bakiyevs, tomponantoka tamin'ny fandefasana sofina iray noboriana ho an'ny lehibe fahiny tao amin'ny kabinetra, novonoin'ireo olony.

Saingy somary hafakely ny fanolorana ny tenany nataon'i Bakiyev ao amin'ny pejy voalohany amin'ilay bokiny, izay anoratany hoe nanofisany “tendron-tendrombohitra rakotra ranomandry, farihy mangatsakatsaka any an-tendrombohitra, ny fofona mamelovelon'ny ahitra rehefa lohataona ary ny orana latsaka voalohany, ny tontolo manintona mamirapiratra, ny vongan-dranomandry toa ho mandrakizay.” Ny marina, hoy izy manoratra, ao anatin'ny pimaso iray ataony amin'ny lovan'ny mpifindrafindra monina ao amin'ny firenena, dia “mangidy manaikitra toy ny setroka avy amin'ny afo eny an-tobin'ireo mpiandry ondry.”

Nomarihan'i Kasymalievat tao anaty lahatsoratra iray tao amin'ny Facebook fa i Bakiyev dia mety ho nandàny ny fotoanany sasany tamin'ny  fisaintsainana ny olan'ireo havany akaiky, toy ilay zokilahiny Janysh, izay niandraikitra ny sampam-piarovana nitifitra ireo mpanao hetsi-panoherana tamin'ny 2010, na ny zanany lahy Maxim, izay voalaza ho nanimbina betsaka tamin'ny toekarena efa sahirana rahateo.

Naleony nandray ny làlan'ny fanamarinan-tena, tamin'ny filazàna hoe ny “hadisoana goavana indrindra” nandritry ny fotoana niasàny dia tamin'ny 2007 nanendreny an'i  Almazbek Atambayev ho Praiminisitra, izay filoham-pirenena amin'izao fotoana izao, izay nofaritany ho kamo lahy sy mpigàka gaigy lahy.

Ny fanonganana azy tamin'ny 2010, hoy izy namintina, dia nisy “hery fahatelo” nanohana, izay tsy notononiny mivantana ny anarany.

Nofehezin'i Kasymalieva taminà fanantenana iray ny bilaoginy, hoe ny filoha amperinasa sy izay mbola ho avy eo hitondra ny firenena anie mba tsy handany ny fotoana fisotroany ronono any ivelany hanoratra kiana mivaivay sy manafintohina momba ireo mpifanandrina aminy tamin'ny politika, ary ho solon'izay dia hanaraka ny dian'ilay Filoha fahatelo, Roza Otunbayeva, izay nanolotra an-tsitrapo sy tamim-pilaminana ny fahefana:

Давайте молиться, те, которые на берегу, и смотрят на изгнанную лодку, чтобы мы всегда впредь гордились нашими президентами. И настоящими, и особенно бывшими. Чтобы не было столько тонн горечи в книгах экс-президентов. Чтобы они на пенсии гуляли по бульвару Эркиндик, а молодое поколение стояло в очереди к ним за селфи. Чтобы к катающейся на коньках Розе Исаковне присоединился катающийся на лыжах Алмазбек Шаршенович.

Это же выполнимо?

Aoka isika izay tavela eny amorontsiraka mitazana ny sambon'ireo mpitsoaka, hivavaka mandrakariva hoe ho reharehantsika ireo filohantsika amin'ny hoavy, na ny amperinasa, na ny tany aloha. [Mivavaha] hoe tsy ho aman-taonina intsony ny ngidy  hita any anatin'ny bokin'ireo filoha teo aloha. Hoe hamindra toy ireo voafonja mandeha amin'ny lalamben'i Erkindik ry zareo, ary ireo andian-taranaka tanora kosa hamorona laharana iray hiaraka haka sary amin'izy ireo. Dia mba hanjohy ny fitaingenana soavaly ataontsika miaraka amin'i Roza Otunbayeva ny [filoha fahaefatra] Almazbek Atambayev eny ambony ski.

Milaza ny zavamisy ve izany?