Sary avy eny amin'ilay toeram-panorenana ao El Fortín Hill (Cierro Fortín), ilay faritra maitso sisa tavela ao Oaxaca. Natao tsy nakàna akory ny hevitry ny vahoaka ilay asa fanorenana no sady mifanohitra amin'izay torohevitr'ireo manampahaizana manokana. Sary: Masde131
i Fortín Hill dia diso fantatra loatra amin'ny fampiantranoany ny Guelaguetza [1], ilay fetibe nentin-drazana, malaza indrindra, nokarakarain'ny governemantan'i Oaxaca, izay mandray mpizahatany an'aliny isantaona. Izy ihany koa no faritra maitso sisa tavela ao amin'ny tanànan'i Oaxaca, araka ny voalazan'ny Filankevitra ho Fiarovana Ny Lova Ara-Kolontsana sy Voajanahary ao amin'ny fanjakan'i Oaxaca (mpomba an'i Oaxaca).
Ary ankehitriny, tataovan-drahona izy noho ny asa fanorenana toerana fivoriana neken'ny governemanta hatao eo.
Ny 2004, nambaran'ny governemantan'i Oaxaca ho “faritra voajanahary arovana” i Fortín Hill ary manana ny sata Valanjavaboaharim-Panjakàna. Mivelatra aminà faritra mirefy 87 hektara mahery (215 acres), feno hazo oaka maitso ravina mandrakariva , hazo kininina sy zakarandà ao amin'ilay vala, ankoatra ireo karazanà zavamaniry hafa, izay samy tandindonin-doza avokoa izy rehetra ankehitriny noho ilay tetikasa fanorenana.
Tokony hisànda 600 tapitrisa pesos (manodidina ny 35 tapitrisa dolara? ilay tetikasa—in-133 amin'ny fandaniana ho an'ny asa fanorenan-trano ao an-tanànan'i Oaxaca. Antontanisa nomen'ny Mandatehezana ho Fiarovana an'i El Fortn, hetsika iray ivondronan'ireo fikambanana 50, vahoaka an-jatony avy ao Oaxaca, ary ireo artista toa an'i Francisco Toledo, mpanao hosodoko sy Markoa Vasquez. Nanao hetsi-panoherana ny fanimbàna ny tontolo iainana ao amin'ilay havoana ireo mpandray anjara amin'ilay hetsika, tamin'ny alàlan'ny fanaovana sarintsarinà fanakatonana ilay toerana, marika famantarana goavana be ary sary napetraka teo anoloan'ny Katedralin'ny tanàna, ary fitokonana tsy misakafo.
Nitratrevatreva famaly ny fangatahan'ireo mpanao hetsi-panoherana i Gabino Cue, governoram-panjakana, ary niteny fa hitohy hiroso ny asa fanorenana ilay Toerana Fivoriana. Taorian'ny nitaterana fisianà famelezana afomanga nataon'ireo mpiasa tao amin'ilay toerana fanorenana tamin'ireo mpanao hetsika am-pilaminana nandritra ilay famoriam-bahoaka, nolazain'ireo mpikatroka mafàna fo fa ny governora no tomponandraikitra farany tamin'ny fikimpiany nanoloana ilay herisetra.
Integrantes del Frente en Defensa del Cerro del Fortín (FDCF), responsabilizan al gobierno del estado por los… http://t.co/bOcKoUaOyx [2]
— ASER-LITIGIO A.C. (@AserLitigio) July 7, 2015 [3]
Tazonin'ny mpikambana ato amin'ny Mandatehezana ho Fiarovana an'i El Fortn (FDCF) ho tomponandraikitra amin'ireo tranganà herisetra nisy ka naharatràna vehivavy iray ny governemantam-panjakana …
Notaterin'ireo olom-pirenena mipetraka any amin'ny manodidina ihany koa ny fisian'ireo miaramila maro tafahoatra ao an-tanàna. Hatramin'ny fifidianana federaly 2015 [4], naka toerana stratejika ao amin'ny renivohitr'i Oaxaca ireo andian-tafiky ny fanjakàna ary, toy ny hoe, hijanona ao ireo miaramila, taorian'ny fikarakaràna ankivy ny fifidianana manerana ny fanjakàna hanakànana ny fametrahana ireo vatam-pifidianana, hetsika nataon'reo mpampianatra avy amin'ny Fiombonambe Nasionalin'ireo Mpiasan'ny Fanabeazana (CNTE) ao Oaxaca, ny lehibe indrindra amin'ny hetsik'ireo mpampianatra mpanohitra ao amin'ny firenena fantatra amin'ny hoe Antoko faha-22.
Ny fanjakàn'i Oaxaca no manana ny ampahany be indrindra amin'ireo mponina indizena ao Meksika ary feno otrikarena voajanahary (misy toerana fitrandrahana harena ankibon'ny tany efa maherin'ny 300 ao amin'ny taniny), ary ara-tantara dia ny lalàna nifototra tamin'ny fombandrazana sy ny fomba fanao no nifehy ilay fanjakàna, rafitra iray fizakantena, fantatra amin'ny hoe “usos y costumbres [5]“.
Feo sy fijoroana ho vavolombelona
Tany ampiandohan'ny Jona 2015, tsy nisy fampandrenesana, nanomboka tonga tao amin'ilay toerana ao El Forin ireo milina vaventy ho amin'ny asa fanorenana. Araka ny lazain'i Odilia Sanchez, mponina ao an-toerana, tsy nisy fakàna mialoha ny hevitry ny olona talohan'ny nanombohan'ny asa.
Nifandrindra ireo mponina marobe mba hitolona hanohitra ilay asa fanorenana ny “Foibe Fanaovana Fivoriana sy Hetsika ara-Kolontsaina ao Oaxaca.” Tantarain-dry zareo ny tantaran'ireo fianakaviana marobe nonina teo amin'ilay faritra ary nafindra toerana tany amin'ny andian-taona 70 tany ho any nandritra ny fananganana ny Guelaguetza Auditorium, ary lazain-dry zareo fa zavatra mitovy amin'izany izao mitranga indray ao El Fortin izao.
“Ny raiko, handry am-piadànana anie izy, dia namboly hazo marbe tet, nanampy dahoo tamin'ny fambolena ireo hazo ny mpifanolo-bodirindrina teto El Fortín Hill,” hoy i Irais Tapia, mponina ao Oaxaca, nanampy vesatra tamin'ny fijoroana vavolombelona nataonà mponina iray hafa, Emilia Garcia: “Nitomany aho noho… ireo hazo!”
Araka ny voalazan'i Juan José, mpanolotsaina, talen'ny ivontoerana ho an'ny Voary sy ny Fiarahamonina ao Oaxaca, tsy nanolotra ny fanadihadiana notakiana momba ny ho fiantraikan'ilay tetikasa fanorenana amin'ny tontolo iainana ny governemanta ao Oaxaca.
Hoy i Gustavo Esteva, talen'ny Universidad de la Tierra ao Oaxaca :
Es atroz, es una aberración que ese Centro de Convenciones se construya en el Fortín, (…) necesitamos proteger eso que tiene un sentido prácticamente sagrado para nosotros, es el único espacio verde que nos queda en la ciudad.
Tena mampivarahontsana, hadalàna ny asa fanorenana ity Foibe Fivoriana ity eto El Fortín, (…) ilaintsika ny miaro ity habaka ity izay manana dikany masina ho antsika, io no hany faritra maitso sisa tavela ho antsika eto an-tanàna.
Tsy nanome alàlana ilay tetikasa hanorenana ilay Foibe Fanaovana Fivoriana sy Hetsika ara-Kolontsaina ny Ivontoerana Nasionaly momba ny Antropolojia sy ny Tantara (INAH). Tao anaty fanambaràna [6] iray, milaza izy ireo fa namoaka tolokevitra iray ho an'ny governemantam-panjakan'i Oaxaca nanoro hevitra azy manohitra ilay fananganana ny Foibe Fanaovana Fivoriana ao El Fortín Hill satria “ny endrika fotodrafitrasa natolotra dia handòna mafy tokoa ny tontolo ara-kolontsaina sy ara-tantaran'ilay faritra.”
@sonyoax [7] Recomienda INAH a gobierno de Oaxaca no construir en el Fortín http://t.co/zXD912HGv9 [8] #LITCHEPUNTOCOM [9]
— Alertas Oaxaca (@AlertasOaxacaMX) August 6, 2015 [10]
Tolokevitry ny INAH ho an'ny governemantan'i Oaxaca ny tsy hanorenana ao El Fortín
Niantso ihany koa ireo olom-pirenena ny solontenan'ny INAH mba hiaro ilay toerana, satria endrika “iray manana ny lanjany io ho an'i Oaxaca sy ny firenena Meksikana izay natsofoky ny UNESCO ho ao anatin'ny Lisitry ny Vakoka Erantany.” [11]