- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Fanomezam-boninahitra An'i Espíritu Bautista, Mpiaro Ny Teny Sy Kolontsain'ny Yanesha

Sokajy: Però, Mediam-bahoaka, Teratany, Zavakanto & Kolontsaina, Rising Voices

Ity fanomezam-boninahitra hoan'i Espíritu Bautista, efa namoy ny ainy, ity dia nosoratan'i Anna Luisa Daigneault [1], mpandrindra ny Tetikasa Amerika Latinana ao amin'ny Living Tongues Institute for Endangered Languages [2]  (Ivo-toeran'ny Teny Velona An-dalam-pahafatesana) tao amin'ny Facebook. Navoaka teto indray rehefa nahazoana alalana. Nandray anjara tamin'ny Enduring Voices: Digital Media Workshop for Speakers of Endangered Languages in Latin America [3] (Enduring Voices: Atrikasa Media Nomerika hoan'ireo Mpiteny Fieny An-dalam-pahafatesana ao Amerika Latina) notontosaina tao Santiago, Shily, tamin'ny fiandohan'ny 2013 i Bautista, ary nandray anjara tamin'izany ihany koa ny Rising Voices. Nazoto niara-niasa tamin'ny zanany lahy tao izy mba hamelona indray ny teny Yanesha amin'ny alalan'ny famokarana ny Rakibolan-dresaka Yanesha [4]. Mampiseho ny sasany amin'ireo asany ny lahatsary etsy ambony.

Namoy ny ainy herinandro maromaro lasa izay ny namako sady mpiara-miasa amiko Espíritu Bautista. Olona be herimpanahy sy malala-tsaina izy, ary ho banga azy ny fiarahamoniny, ny olona teratany Yanesha [5] ao atsimo afovoanin'ny Amazonia ao Però, ary ho banga azy ihany koa ny rehetra efa niara-niasa taminy. Iray amin'ireo olona sisa niangana tao amin'ny foko nisy azy i Espíritu izay nanana fahalalàna lalina sy antsipiriany momba ny mozika sy tantara am-bavan'ny Yanesha fahagola rehetra.

Espíritu Bautista. Photo by Anna Lazuli

Espíritu Bautista. Sary: Anna Lazuli

Nanana tombontsoa lehibe tamin'ny fiaraha-miasa amin'i Espíritu isan-taona tao Però aho teo anelanelan'ny taona 2008 – 2013 ary nanampy nanangana ny Tahirin-kevitry ny Tantara Am-bavan'ny Yanesha [6], tetikasa nomerika nandrakitra tantara sy mozika nentin-drazana mihoatra ny 300 ora, izay noraketin'i Espíritu Bautista sy Richard Chase Smith.

Tia mihinana trondro i Espíritu (te hanamarika izy indraindray hoe, “tsy te hihinana vorona ny vahoakako“), ary nanana torohevitra mahasoa atolotra hatrany sy tantara mahaliana holazaina izy. Te-hamaritra ny  tantara sy ny mozikan'ny Yanesha amin'ny fomba mazava sy manan-danja izy. Indreto misy ampahany vitsivitsy amin'ny katalaoginy (amin'ny teny Espaniola, miaraka amin'ny dikan-teny eo ambany) mba ahafahanao mahafantatra kely momba ny  lova Yanesha:

Mellañotheñrexh | Este canto fue originado por los dioses de la naturaleza. Ellos cuando nos concentramos para buenas cosas, siempre ellos nos compadecen.

Mellañotheñrexh - Hiran'ny  Andriamanitry ny tendrombohitra | ity hira ity dia avy amin'ireo Andriamanitra mipetraka ao anatin'ny natiora. Rehefa mitodika sy mifantoka amin'ny zavatra tsara isika, miaraka amintsika foana izy ireo.

Rrartsorexh | Este canto fue originado de la madre yuca. Lo cantamos cuando sembramos la yuca para que se produzca buenas yucas de calidad.

Rrartsorexh - Hiran'i Yucca | Ity hira ity dia avy avy amin'ny Renintsika Yucca (na fototra mangahazo). Mihira ity hira ity izahay rehefa mamboly yucca mba hitombo ny hatsaran'ny habe sy ny kalitaon'ny yuccas.

Yachor Pallá | Esta es la historia de nuestra madre Palla, esposa del Inca. Ella nos trajó el algodón lo que hiló nuestra hermana personaje araña para que nosotros podamos tener nuestra vestimenta típica, la cushma.

Yachor Palla - Ny Renintsika Pallà | Tantaran'ny Renintsika Pallà ity, vadin'i Inca. Nitondra landihazo ho antsika izy, izay ny Rahavavintsika Renihala no nanenona azy, ka afaka manana ny akanjo nentim-paharazantsika, ny cushma, isika.

Notehirizina ao amin'ny Tahirin-kevitry ny Tantara Am-bavan'ny Yanesha [6]ny asan'i Espiritu