- Global Voices teny Malagasy - https://mg.globalvoices.org -

Ankizy Aostraliana Mianatra Teny Warumungu Miaraka Amin'ny Cockatoo Radio

Sokajy: Oseania, Aostralia, Fiteny, Mediam-bahoaka, Teratany, Rising Voices
Pinarra Aku team: Rosemary Plummer (left), Pinangkarl (center), and Kathy Burns (right). Photo used with permission. [1]

Ekipan'ny Pinarra Aku: Rosemary Plummer (ankavia), Pinangkarl (afovoany), ary i Kathy Burns (ankavanana). Nahazoan-dalana ny sary.

Noho ny nataon'olon-droa mpamoron-kira sy ny cockatoo fotsy (vorona) noforonin'izy ireo antsoina hoe Pinangkarl, dia mihira sy mihomehy ao anatin'ny fomba fianaran'izy ireo bebe kokoa ny atao hoe teny sy kolontsaina Warumungu [2] ny ankizy avy ao amin'ny faritra Barkly [2]ao amin'ny Sisintany Avaratr'i Aostralia.

Ny fandaharana an'onjam-peo sy ny fandraisam-peo “Pinarra Aku” dia noforonon'i Kathy Burns sy Rosemary Plummer, mpampianatra sady tompon-tanindrazana [3] [traditional owner] ary nanangana ekipa mpamoron-kira ampiasaina amin'ny fanabeazana hatramin'ny taona 2011 . Apetraka ho mpilalao fototra amin'ny fandaharana ny cockatoo fotsy, ampahafantarana ny ankizy ny fiteny sy ny kolontsaina amin'ny alalan'ny hira sy tantara fohy mifampitafa. Vorona fahita manidina ambony loha manerana ny faritra izy io, ary ny anarana hoe “Pinangkarl” dia midika hoe “fahalalana sy fahazavan-tsaina.”

Nahita ny tokony ilàna tsy misy hatak'andro ny fahafahana mianatra teny fanampiny i Burns sy Plummer satria tsy taranja voatery ianarana any an-tsekoly ny teny Abôrizinalina. Anisan'ny tetikadim-pampianarana ihany koa ny fifantohana amin'ny ankizy tokony hianatra amin'ny ambaratonga voalohany, Hoy i Burns:

As each year passes and more of the elders pass on, so too does that knowledge. If the next generation does not keep that knowledge strong by continuing culture and language for the next generation it will eventually be gone. If our education system or employment organisations does not allow time for that next generation to learn language and culture, then how can adequate time be made to keep it strong.

Satria mandalo ny taona tsirairay ary miha-maro koa ny olona antitra nandao ny tany, dia lasa ihany koa ny fahalalana. Raha tsy mitazona mafy izany fahalalana izany amin'ny fampitàna ny kolontsaina sy ny teny hoan'ny taranaka manaraka azy ny taranaka hoavy, dia mety ho very tanteraka. Raha tsy manome fotoana hianarana ny teny sy ny kolontsaina ho an'izany taranaka hoavy izany ny rafi-pampianarantsika na ny orinasantsika, dia ahoana no ahazoana fotoana ampy hihazonana izany hanana hery.

PA

Amin'ny alalan'ny famokarana ireo fandaharana mahafinaritra hoan'ny ankizy manana lohahevitra manokana, dia mahazo lesona fianara-teny manaja ny kolontsaina ara-potoana ny sekoly sy ny tokantrano maro. Ao anatin'ny tetikasan'ny Barkly Regional Arts [4] ny fandaharana, nilaza i Burns fa “nahita ny teny ho toy ny teny velona izy ireo. Ary izany no fomba hanatonanay ny fiteny, fa tsy ho lasa eny amin'ny talantalana / fitehirizina ny fitaovana .”

Manome torolalana fianarana [1]ihany koa ny fandaharana izay azo trohina mba ahafahan'ny ankizy manaraka ny fandaharana. Isaky ny re ny clapsticks [5], dia fantatry ny ankizy ny fotoana hamadihana pejy hanohizana ny lesona manaraka. Afaka manao sary, manoratra ny voambolan'ny fiteny, manaraka ny tononkira na mamaky ireo tantara fampatoriana nosoratan'ireo mpikambana ao amin'ny fikambanana ao an-toerana ny ankizy.

Alefa isan-kerinandro ao amin'ny radio 8ccc ao an-tanàndehiben'i Tennant Creek [6] ankehitriny ny “Pinarra Aku”, ary azo henoina mivantana avy ao amin'ny habaky [7] ny onjam-peo. Anisan'ny tetikady hahazoana ankizy, ray aman-dreny sy mpampianatra maro araka izay tratra ihany koa ny fananana  fandaharana vonona hotrohina [8]amin'ny fotoana rehetra. Miezaka ny ekipa mba ho azo idirana amin'ny hadiry mavaina fa tsy mibahan-toerana ny tahiry fitroka, ka azo alefa amin'ny alalan'ny mailaka ihany koa izany raha ilaina noho ny tsy fisian'ny aterineto haingam-pisosa manerana ny faritra.

Nahatonga an'i Burns sy Plummer hihevitra ny fomba hanatsarana sy hampivoarana ny fandaharana ny fahombiazany. “Manantena izahay fa hitaona olona maro mba handray anjara amin'ny hetsika ny Pinarra Aku, ka ahafahana mampianatra teny hafa zara fa misy miteny hafa indray,” hoy i Burns.