Miverina indray ny fihetsiketsehana rehefa nody tao Haiti, Port-au-Prince, i ‘Baby Doc’ tamin'ny 18 Janoary 2011. Saripika avy amin'ny Jean Jacques Augustin. Demotix.

Nodimandry tamin'ny fiandohan'ity volana ity, tamin'ny 4 Oktobra teo amin'ny faha -63 taonany ilay mpanao didy jadona teo aloha Jean-Claude Duvalier. Nalevina tamin'ny fomba tsotra izy herinandro taty aoriana. Na dia niandry fatratra ny tontolo tsy misy “Duvalier”, fantatra amin'ny anarana hoe “Baby Doc”, aza ireo Haisiana, dia mbola niteraka fotoana nanahiran-tsaina hatrany io nahafatesany io.

Nandimby an-drainy,  Francois “Papa Doc” Duvalier, amin'ny maha-filoham-pirenenan'i Haiti azy tamin'ny taona 1971 i Duvalier, na “Baby Doc”. Mbola 19 taona i Jean-Claude, tamin'ny nahafatesan-drainy, izay azo lazaina ho filoham-pirenena tanora indrindra amin'izao tontolo izao.  Noheverina fa tsy mpihetraketraka noho ny rainy i “Baby Doc” fa mbola nanao ilay politikam-pangejana ihany. Ny tena mahonena, dia ny nanohizany ny fampiasana ny “Tonton Macoutes”, vondrona milisy, mpanafay amin-kery ireo mpanohitra ara-politika.  Novinaina ho tompon'antoka tamin'ny fahafatesana Haisiana mihoatra ny 60.000 ireo Tonton Macoutes ireo.

Niala teo amin'ny fitondrana tamin'ny alalan'ny fanonganam-panjakana ny 1986 i Jean-Claude Duvalier, ary nitsoaka tany France niaraka tamin'ny vadiny tamin'izany fotoana izany, Michelle, ary hala-bola $300 tapitrisa amerikana farafahakeliny no azony tao amin'ny tahiribola Haitiana. Goavana tokoa io vola io tamin'izany fotoana izany, saingy sarotra ny nandrefy ny fiantraikany eo amin'ny sieha-piainana Haitiana, raha araka ny antotanisa vao haingana, izy irery no firenena mahantra indrindra amin'ny ila-bolantany andrefana sy firenena mahantra faha-20 kosa eo amin'izao tontolo izao.

Taorian'ilay horohorontany tamin'ny 2010 nitranga tao Haiti, dia  naverina avy any an-tsesintany indray ity “Baby Doc” mampiady hevitra ity. Na dia eo aza ireo fanenjehana azy toy ny kolikoly, fanaovana tsinontsinona ny zon'olombelona, dia tsy lasa lavitra mihitsy ny fombafombam-pitsarana fanamelohana azy ka maty olon'afaka izy.Na dia izany aza dia nolavina ny hanaovana fandevenana ara-panjakana an'i Duvalier – fandresena bitika hoan'ireo nanantena ny hizakàny ny andraikiny tamin'ny heloka vitany..

Nanangona lisitra tsy fenon'ireo lasibatra nandritra ny fitondran'i Duvalier (tamin'ny “Papa” sy “Baby” Docs) teo anelanelan'ny 1957-1986 tamin'ny teny frantsay tao amin'ny Facebook i Pierre Joel . Namoaka horonantsary ahitana ireo lasibatry ny fitondran'i Duvalier ihany koa ny “Amnesty International”.

Tamin'ny nivoahan'ny vaovao nahafatesan'i Jean-Claude Duvalier, maro ireo mpikambana diaspora Haitiana, ahitana ny sasany nandao ny firenena noho ny fanenjehana , no te haneho sy hizara ny fihetsem-pony. Naneho ny tao an-tsainy ilay Haitiana-Amerikana Patrick Gaspard, masoivohon'i Etazonia ao Afrika Atsimo:

On Duvalier's death I'm thinking of the look in my mother's eyes when she talks about her brother Joel who was disappeared by that dictator.

— Ambassador Gaspard (@patrickgaspard) October 4, 2014

Ny amin'ny fahafatesan'i Duvallier, dia mieritreritra ny mason'i Reniko fony izy mitantara mikasika ny anadahiny Joel izay tsy hita noho io mpanao didy jadona io aho.

_Ambassador Gaspard ( @patrickgaspard )

Nanipika ny sasany amin'ireo mpampiasa Twitter ny amin'ny fanohanan'ny Etazonia an'i Duvalier, na dia eo aza ireo tetik'izy ireo mahery vaika amin'ireo mpanohitra ao an-toerana:

The US strongly backed Duvalier because he kept the huge majority of Haitians under control. And he was anti-communist.

— Alyssa (@alyssa011968) Febroary 9, 2014

Manohana mafy an'i Duvalllier i Etazonia noho izy mahafehy ny ankabeazan'ireo Haitiana. Ary antikaomonista izy.

Ny sasany nitsikera ny mpitondra ankehitriny, Michel Martelly, noho ny fiharoharony amin'i Duvalier sy ny mpomba azy;

But #Martelly‘s silence about #Duvalier‘s atrocities, even offering condolences on behalf of the #Haitian people, is unconscionable.

— Fabienne Doucet (@bailabomba) October 4, 2014

Tsy azo leferina ny fahanginan'i #Martelly manoloana ny habibian'i #Duvalier, na ny teny fampiononany amin'ny anaran'ny vahoaka #Haitiana aza, dia tsy azo leferina

_Fabienne Doucet ( @bailabomba)

We must – as Haitians, as people who stand for justice – NOT allow the illegitimate Martelly government to hide Duvalier's terrible legacy.

— J. Pierre (@BLK_DIASPORAS) October 4, 2014

Tsy maintsy mijoro amin'ny maha-vahoaka mitaky ny rariny antsika isika Haitiana fa mamela ny fitondrana tsy ara-drarin'i Martelly hanafina ny lova mampihoron-koditra navelan'i Duvalier.

Na dia any ambany rangolahy aza i Duvallier, dia mbola ao sorena ireo mpampiasa Twitter sasany noho ny fahabetsahan'ireo olona fantadaza nandritr any andro maizin'ny fitondrana jadona mbola miriaria:

#Haiti: The Highest concentration of Right-wing criminal were at J.C.Duvalier funeral at Saint-Louis de Gonzague https://t.co/0u4ix90Xs2

— Matelamotgagot (@Matelamotgagot) October 13, 2014

Haiti no ahitana mpamono olona maro indrindra avy amin'ny fironan-kevitra ankavanana nandritra ny fandevenana an'i J.C Duvallier tao Saint-Louis de Gonzague

_Matelamotgagot ( @Matelamotgagot)

The Duvalier funeral reminds us that a lot of criminals are still roaming around Haiti with impunity..

— Haiti Justice (@haiti_justice) October 12, 2014

Ity fandevenana an'i Duvalier no mampahatsiahy antsika fa mbola maro ireo mpamono olona miriariia malalaka manerana an'i Haiti.

_ Haiti Justice ( @haiti_justice)

Tsy voasazy tamin'ny heloka vitany na oviana na oviana ireo Duvallier ireo nandritra ny fahavelomany, eny, mbola manorisory ireo Haitiana hatrany ny tsy fampiharana ny rariny. Ny sasany manantena ireo endrika rariny hafa, ho fampaherezan-tena, tamin'ny alalan'ny ohabolana haitiana efa ela manao hoe :

Haitian brethren, as the dictator Duvalier is laid to rest, remember the Haitian proverb: “A beautiful funeral does not guarantee heaven”

— French Havana (@FrenchieGlobal) Oktobra 11, 2014

Ry Haitiana rahalahy, na dia efa voalevina aza ny fatin'i Duvallier, tsarovy ny ohabolana Haitiana manao hoe :”Tsy ny fandevenana mirindra no toky ahazoana ny lanitra”